حمایت لفظی هم نمی شویم. مسئولان رده بالا شاید در لفظ بدانند کار روی سکو سخت است. شغل ما را با مشاغل غیرفنی مقایسه نکنید.
از او درباره بازدید مقام های مختلف از سکو و پیگیری مسائل و شرایط کار سوال می کنم، می گوید: مقام ها پس از بازدید از اینجا و بازگشت به شرایط عادی خود، شرایط اینجا را فراموش می کنند. اگر چه روی سکوی ابوذر از نسل قدیم تا جدیدترها که جوان ترین آنها متولد 1369 است را می توان دید، اما می گویند نسل قدیم شادتر و باانگیزه تر هستند.
کار سکو مثل مهاجرت است
آنچه واضح است، نوع کار اقماری، سبکی متفاوت از زندگی و مناسبات و روابط اجتماعی را به کارکنان صنعت نفت تحمیل می کند؛ از این رو کارکنان صنعت نفت فعال روی سکوها هر کدام براساس تجربه خود به نگاه و تعبیر و تعریف خاصی از شکل اقماری رسیده اند و وقتی از آنها می خواهم زندگی اقماری را در یک جمله تعریف کنند، نظرات متفاوتی می شنوم که خلاصه تمامی آنها دوری از خانواده است و می گویند حال که این سختی را انتخاب کرده و در حال انجام وظیفه هستیم، نباید با قوانین سخت، سختی کار دوچندان شود.
دوستداری، معاون مجتمع دریایی ابوذر با اشاره به نوع کاراقماری می گوید: در نبود ما مردهایی که کار اقماری می کنیم، بار مسئولیت زندگی و بزرگ کردن بچه ها و گرداندن چرخ زندگی با همسران فداکار ماست چه لحظات سختی را در نبود ما تحمل کردند وبار زندگی را به تنهایی به دوش کشیدند که مدیون از خود گذشتگی و ایثارشان هستیم ما که اقماری هستیم، عادت کرده ایم خلا نبود خود را و می خواهیم آن را با صرف هزینه وپول پر کنیم، شاید مقطعی تاثیر داشته باشد، ولی در دراز مدت عدم حضور ما درمحیط خانواده تاثیرمنفی بجا می گذارد هرچند با کاهش دریافتی های حقوق و بالا رفتن هزینه های زندگی، همین ترفند هم از ما گرفته شده وحقوق ما فقط صرف گذران روزمره زندگی شده است.
حسین رضایی، کارشناس ارشد مهندسی شیمی که از سال 89 به سکوی ابوذر آمده است، درباره کار اقماری می گوید: در این نوع از فعالیت به تجربه ای از زندگی و محیط کاری می رسیم که ممکن است بسیاری از چیزها را از دست بدهیم، اینکه می ارزید؟ باید بگویم بالاخره یکی باید این کار را انجام دهد. نمی گویم راضی نیستم. بازنشستگی نفرات ستاد و اقماری را با هم مقایسه کنید تا متوجه سختی کار و تفاوت ها شوید. اقماری مثل این است که به یک کشور دیگر مهاجرت داشته باشیم.
مسعود توفیق نژاد با سابقه بیش از 13 سال کار در این سکو مسئولیت برق و تهویه تعمیرات سکوی ابوذر را به عنوان یکی از بخش های حیاتی سکو، عهده دار است؛ البته کار و تلاش ما کارکنان شاغل روی سکوهای نفت و گاز هم سخت و فاجعه آمیز است. ما هم برای کشور و مردم کار می کنیم. حسین پور هم می گوید: سیستم اقماری آسیب های جبران ناپذیری دارد؛ به مرور زمان مثل یک سم با دز پایین است و موقعی متوجه آن می شوید که اثر خود را گذاشته است.
ادریس کریمی، اهل کردستان، فارغ التحصیل مهندسی نفت، متولد 1364 هم با بیان اینکه از همان ابتدا می دانستم محل کار ما کجاست، کار و تجربه در کنار افراد قدیمی را ارزشمند می داند، اما آنچه از دست می دهیم، بیشتر از چیزی است که به دست می آوریم.
مجتبی ضیایی، 23 سال سابقه کار در فلات قاره را دارد. هفت - هشت ماه می شود ازکارخانه درود 3 خشکی به سکوی ابوذر آمده است. درباره نوع کار اقماری می گوید: کار پراسترسی است و تا فردی به شکل مداوم آن را تجربه نکند، نمی تواند نوع کار اقماری را درک کند.
نصراله کریمی، تکنیسین ماشین ابزار با 18 سال سابقه اهل خارگ است، زمانی به کارگاه او روی سکو می رویم که مشغول فعالیت و در محوطه کارگاه مملو از ابزار و قطعات مختلف است. می گوید: کار ما تولیدی در حد قطعات کوچک و تعمیراتی در سطح قطعات صنعتی تعمیرات پمپ، ساخت انواع ابزار و ادوات صنعت نفت است. برای این فعالیت ها گاهی 5-6 ساعت پای دستگاه باید به شکل ایستاده فعالیت کنیم.
چاره ای جز عادت کردن نداریم
مسیر سکو تا فلر را به همراه کریمی از کارکنان قدیمی سکو می روم که اکنون مسئولیت تعمیرات توربین سکوی ابوذر را عهده دار است و از سال 1373 که برای بازسازی سکوهای ابوذر به اینجا آمده و اکنون 28 سال از فعالیت او روی سکوی ابوذر می گذرد، درباره زندگی و کار روی سکو از او سوال می کنم، می گوید: زندگی اقماری سخت است؛ باید خیلی مشتاق و علاقه مند برای ورود به این عرصه باشیم؛ ما تمام مشکلات زندگی را کنار می گذاریم و اینجا می آییم. در بازدید از فضایی که به توربین های سکو اختصاص دارد، درباره اهمیت آن می گوید: قلب سکو همین توربین ها هستند که کل برق مجتمع را تامین می کند. من از سال 73 برای بازسازی سکوهای ابوذر به اینجا آمدم و هنوز اینجا هستم. توربین ها از نوع انگلیسی زیمنس است. اگر قطعات باشد، ما توانایی تعمیرات اساسی را هم داریم. قبلا توربین ها با گازوییل کار می کردند و الان با گاز کار می کنند. حداکثر نیاز برق در حال حاضر برای تولید فعلی 2 و نیم مگاوات است. در پیک تولید 4 و نیم مگاوات نیاز است. صفر تا صد توربین ها را توضیح می دهد و می گوید: بعد از من نفرات زیادی آمدند و انتقال دانش در بخش توربین ها در حال انجام است.
صحبت از اقماری که می شود، می گوید: خانواده چاره ای جز عادت کردن به کار ما ندارد. مسئولان توجه بیشتری داشته باشند. مخصوصا ما که در این محیط محدود سکو شاغل هستیم.
پیشنهاد معاون سکو این است که مسئولان امور فرهنگی واجتماعی شرکت نفت برای تشویق کارکنان زحمتکش مناطق عملیاتی وسکوهای نفتی وگازی وارتقای روحیه خانواده هایشان تورهای سیاحتی و زیارتی داخلی و خارجی با شرایط مناسب بگذارند و همچنین تسهیلات ویژه استفاده ازامکانات رفاهی شرکت نفت را فراهم کنند.
اوقات فراغت روی سکو
سکوی ابوذر کتابخانه، سینما و باشگاه ورزشی، پینگ پنگ و سالن بیلیارد هم دارد که با استقبال کارکنان همراه بوده است؛ البته برخی هم ترجیح شان این است که اگر زمانی برای اوقات فراغت باشد، پیگیر وضعیت خانواده باشند.
رضا زردان، فارغ التحصیل رشته شیمی ریاست بخش خدمات سکوی ابوذر را عهده دار است و از سال 84 برای راه اندازی سکوی گازی به اینجا آمده است. کار اقماری را برای دوران مجردی مناسب می داند و زمانی که به سکو رفتیم، اعزامش به رست (استراحت) به دستور رئیس سکو به دلیل کمبود نفر لغو شده و دلتنگ همسر و نوزاد 11 ماهه اش است. می گوید خانواده با آنکه پدرم هم اقماری بوده و بازنشسته شده است، هنوز با این موضوع کنار نیامده اند. زندگی روی سکو خاص است تا در این فضا نباشید و علاقه نداشته باشید، درکی از آن نخواهید داشت.
17 سال است اینجاست و می گوید: 40 سال پیش پدران ما اینجا بودند بعد ما آن را تحویل گرفتیم. پدر من اصلا موافق دریا و سکوکاری نبود. بعدها دلیل مخالفت و مشکلات کار و دوری از خانواده را متوجه شدم.
او که از بخش عملیات به خدمات آمده است، توضیح می دهد: وقتی آنجا بودم، فکر می کردم سخت ترین کار بهره برداری است. حالا متوجه شدم که همان قدر که تولید نفت مهم است، سرویس دادن به کارکنان هم مهم است. وقتی همکار ما از صبح تا ظهر زنجیر چین بلاک(بالابر های دستی) می کشد و در بخش پمپ مشغول است یا پتک می زند، در زمان استراحت انتظار یک فضا و خدمات خوب در رستوران را دارند که سعی می کنیم به بهترین شکل برایشان فراهم کنیم و رئیس سکو شدیدا به خدمات رسانی خوب تاکید دارد و پیگیر است. برای بسیاری از کارکنان تنها تفریح سکو ناهار، صبحانه و شام و کافی تایم است. به خاطر همین کیفیت غذا را افزایش داده و سعی می کنیم در این ساعات با پخش موزیک و سرویس های ویژه کارکنان اوقات بهتری داشته باشند.
نا آرامی دریا در این سکو مثل دیگر سکوهای خلیج فارس می تواند باعث وقفه در رسیدن اقلام مختلف شود و نفرات را با مشکل و کمبود آذوقه مواجه کند که به گفته زردان، این هم یکی از سختی های کار در دریاست که با توجه به همه پیش بینی ها باز هم اتفاق می افتد. یکی دیگر از بخش های مورد بازدید سکوی ابوذر، مطب آن است که درواقع پکیجی از درمانگاه و داروخانه و ... است. سید وحید رسولی نژاد که از سال 1396 به عنوان پزشک به سکوی ابوذر آمده است، عمده ترین دلیل مراجعه بیماران را سرماخوردگی، سردرد و موارد گوارشی و گاهی هم بیماری مزمن خارج از کنترل می داند و می گوید: در موارد ویژه در هر ساعت از شبانه روز با هماهنگی رئیس مجتمع جهت اعزام بیمار به جزیره خارگ از هلی کوپتر استفاده می کنیم.
ما هم دلواپسیم
کارکنان شاغل در سکوی ابوذر که سهمی حداکثری و قابل توجه در تولید و صادرات نفت خام کشور دارند، می گویند: در هر اعزام به جزیره خارگ با هواپیما یا برای آمدن به سکو با هلی کوپتر و یا بازگشت از آن، چشم ما به اسکله T (اسکله صادرات نفت است که نفتکش های بزرگ برای دریافت نفت پهلو می گیرند) است که ببینیم آیا تانکری در آن بسته است و یا مخازن نفت را از بالا با دقت می بینیم که پر یا خالی است که از این طریق تولید منطقه دستمان بیاد و بفهمیم اوضاع صادرات و اقتصاد چگونه است.
اکبرموسوی، معاون منطقه عملیاتی جزیره خارگ که در این بازدید از سکو همراهمان است، می گوید: الان گفتند مخازن را خالی نگه ندارید و آماده صادرات شوید. اپراتورها می گویند فروش نفت ادامه دارد. با هر کاهش تکلیفی و خاموشی چاه ها دل ما هم می گیرد و با کاهش و قطع جریان نفت قطع احساس بدی داریم. معاون مجتمع دریایی ابوذر هم می گوید: ما به تمام متعلقات اینجا از سکو تا نفت و دریا تعصب داریم. برخی فکر می کنند ما اینجا بی خیال هستیم و به روزمرگی عادت کرده ایم اما نه، ما هم دلواپسیم، دلمان می خواهد نفت بیشتری تولید کنیم و به اقتصاد کشور کمک کنیم. اگرخط لوله ای در زیر دریا به هر دلیلی دچار سوراخ شدگی شود و نشت نفت اتفاق بیفتد، باعث آلودگی دریا و محیط زیست می شود و فوری برای توقف نفت و جلوگیری از آلودگی اقدام می کنیم و به همراه مسئولین منطقه خارگ، تیم غواصی، امور دریایی و اچ اس ای ستاد تهران کمیته بحران تشکیل می دهیم وبا تمام امکانات وارد عمل می شویم. ما بیشتر از آلودگی دریا و بوی گاز همراه نفت که فضای منطقه نشت را می گیرد، ناراحت می شویم و هنر خود می دانیم که به هر شکل ممکن مانع آلودگی دریا شویم.
تجربه متفاوت
با این همه مشکلات ریز و درشت در این نوع از کار روی دریا، قاب کلی از ابوذر سکویی شاد و پرانرژی است که رد رفاقت را در زندگی و کار با نمونه های زیادی می توان سراغ گرفت. نفراتی قدیمی و با انگیزه که می توان گرمی خانواده ای بزرگ روی دریا را در ارتباطات، شوخی ها و احساسات و عواطف آنها حس کرد. در میز شام پای خاطرات ریز و درشت قدیمی ها و جدیدترها می نشینم و بعد از شام اگر چه باید به استراحت بروند، وقت می گذارند و خاطره و دورهمی شبانه ای به یادماندنی باقی می ماند. اکبرموسوی، معاون منطقه عملیاتی خارگ که قبل تر در سکوی ابوذر مشغول فعالیت بوده است، این خاطره را از روزهای دور در این سکو می گوید که از سال 70 تا 75 این رویه بود. هفته ای یک بار نوبت تماس با خانواده داشتیم. وقتی صحبت می کردیم چون ارتباطات به شکل رادیویی بود، کل خلیج فارس کسانی که رادیو بیسیم داشتند، آن را می شنیدند و کاملا هم عادی شده بود. بعد سیستم های ماهواره ای و بعد خطوط تلفن باز شد. اتفاقات زیادی افتاد و فراز و نشیب های زیادی طی شد تا به نقطه امروز رسیدیم. الان هم تماس تصویری با خانواده با محدودیت ها سخت شده است. با تجربه حضور شبانه روزی در سکوی ابوذر می توان عمق این سخن را درک کرد که «با این نوع کار روی دریا، ما نترس شده ایم و چیزی برای ترسیدن در زندگی ما وجود ندارد، ما مردان روزهای سخت هستیم ما را فراموش نکنید.»
حسن ختام حضور در سکوی ابوذر آزادسازی کبوتری است که برای درمان به ساکنان پناه آورده و حالا پس از بهبودی می خواهند من آن را رها کنم. با آرزویی برای ایران کبوتر را به سوی آبی آسمان پرواز می دهم.
طرح های در حال توسعه ابوذر
پس از گفت وگو با کارکنان، با طرح های توسعه ای سکوی ابوذر آشنا می شوم که هدف از آنها نگهداشت و افزایش تولید در حال انجام است تا به حداکثر تولید از این میدان که نفت درجای آن حدود3.4 میلیارد بشکه است، دست یابد. البته با توجه به اینکه لایه غار این میدان سست و شنی است، نیازمند تجهیزات خاص فرآوری و بهره برداری است.
معاون سکو درباره طرح نگهداشت و افزایش تولید می گوید: دکل مورب خلیج فارس مختص همین میدان طراحی، ساخته و مستقر شده و در حال حاضر در سکوهای بزرگ [A9 ,A10,A11,A12] در حال انجام فعالیت است.
افزون بر آن دکل حفاری سحر یک و دکل سحر دو عملیات حفر چاه های جدید در سکوهای A20 ,A21 را انجام می دهند و تاپ ساید سکوها که در خرمشهر در حال ساخت است، درچند ماه آینده برای نصب به میدان ابوذر منتقل می شود که با این اقدام پیش بینی می شود حدود 7 تا 15 هزار بشکه در روز به تولید نفت مجتمع اضافه شود.
معاون مجتمع دریایی ابوذر در ادامه راه اندازی سکوی جی سی پی و جمع آوری گاز فلرها را از دیگر اقدام های انجام شده در این سکو می خواند و می گوید: با روشن شدن سکوی گازی، توانستیم گاز فلرها را جمع آوری، فشرده سازی، جداسازی و نم زدایی کرده که به همراه گاز سکوی ابوذر، گازهای سکوی نوروز و سروش که با خط لوله به اینجا منتقل می شوند، به جزیره خارگ ارسال کنیم.
به گفته او، با راه اندازی مجتمع ان جی ال خارگ، گازارسالی از این سکو و دیگر بخش ها افزایش خواهد یافت و اکنون نیز این قابلیت وجود دارد.
دوستداری در ادامه به تعمیرات اساسی کامل در دوران کاهش تکلیفی ناشی از تحریم ها در این مجموعه اشاره می کند و می گوید: در مقطع موردنظر موفق شدیم اقدام های مرتبط با تمامی ظروف تفکیک، مخازن بسته تحت فشار، پمپ های انتقال نفت، ولوها، سندبلاست، بازدید از چاه ها و شیرهای ایمنی درون چاهی، سرویس های ادواری توربوژنراتور، توربوکمپرسورها و... را انجام دهیم و در این فاصله تیپ فلر دو تا از سکوها هم تعویض شد که با توجه به قرارداشتن فلرها در ارتفاع، کاربسیارمهم و سختی بود.
دوستداری با اشاره به اینکه بخش عظیمی از تاسیسات اینجا شامل خطوط لوله درون میدانی است که عمر زیادی از آنها گذشته و با نشت و آسیب مواجه می شوند، می گوید: با تعریف پروژه های مختلف در حال تعویض برخی خطوط درون میدانی و خطوط بیرونی مجتمع هستیم که یکی از آنها خط اصلی انتقال نفت به جزیره خارگ است. افزون بر آن اقدام های پیشگیرانه در دستور کار قرار دارد. تمام این اقدام ها با هدف گذاری افزایش تولید و در نهایت تمهیدات موردنیاز برای صادرات است؛ موضوعی که نه تنها برای مسئولان ارشد نفت مهم است بلکه برای همه کارکنان دلسوز نفت مجتمع هم اهمیت زیادی دارد.