کلنگ احداث مگاپروژه الماس ماهشهر بر زمین خورد
بزرگ در روزهای پایانی دولت
مشعل صنعت پتروشیمی پس از چند دهه تلاش در تولید و توسعه، توانسته است به مرحله ای برسد که دست به پروژه های بزرگ بدون حمایت مستقیم دولت ها بزند. شاگرد اول صنایع در جلوگیری از خام فروشی، افزایش میزان صادرات، درآمدزایی ارزی و کمک به دولت در جنگ اقتصادی، توانست در عین اجرای تعهدات خود و کسب درآمد قابل توجه، بارها با برنامه های افتتاح، خبرهای خوشی را به مردم برساند. تعهدات جهش دوم صنعت پتروشیمی در گام های نهایی است و تا پایان سال 1400 پروژه های باقیمانده هم به بهره برداری رسمی می رسند؛ اما در کنار پروژه های کوچک و بزرگی که در این مدت، صنعت پتروشیمی چراغشان را روشن کرده، اتفاقی جدید هم رقم خورده که آغاز تحولی بزرگ است. صنعت پتروشیمی ایران به دنبال جهشی بزرگ است و با مگاپروژه هایی که استارت آنها را زده، قصد دارد در عرصه بالادستی نفت هم گام بگذارد.
اولین گام بزرگ و مگاپروژه با ابهت و همه فن حریف، بید بلند خلیج فارس بود که دی سال 99 به بهره برداری رسمی رسید و در حاشیه آن، وزیر نفت و مدیرعامل هلدینگ خلیج فارس، به عنوان کارفرمایان اصلی، خبر از دو مگاپروژه دیگر دادند که کلنگ آن تا پایان دولت دوازدهم بر زمین می خورد. بیژن زنگنه، وزیر نفت در ششمین کنگره راهبردی و نمایشگاه نفت و نیرو با اشاره به اینکه درآمد صنعت پتروشیمی، با تحقق جهش سوم صنعت پتروشیمی در پایان سال ۱۴۰۴، به ۳۳ میلیارد دلار می رسد، گفت: دو مگاپروژه جدید هر یک با سرمایه گذاری حدود ۳ میلیارد دلار تعریف شده است که تا سال ۱۴۰۶ فعال می شوند. جعفر ربیعی، مدیرعامل هلدینگ خلیج فارس نیز از کلنگ زنی دو مگاپروژه پتروشیمی الماس ماهشهر و هرمز با مجموع ارزش حدود ۷ میلیارد دلار گفت و افزود: صنعت پتروشیمی کشور، توان مالی و تخصصی مورد نیاز برای ورود به بالادست خود، یعنی نفت وگاز را پیدا کرده است. این موضوع دو دلیل دارد؛ پتروشیمی ها افزون بر توان مالی و فنی، برای تأمین خوراکشان انگیزه بیشتری دارند و می توانند این پروژه ها را در زمانبندی مناسب اجرا کنند. او به تعریف دومگاپروژه هرمز در عسلویه و پتروشیمی ماهشهر در هلدینگ خلیج فارس برای ریل گذاری این شرکت و صنعت پتروشیمی کشور اشاره کرد و افزود: پروژه ۴.۵ میلیارد دلاری هرمز با خوراک ترکیبی اتان و بوتان است که از پارس جنوبی تأمین خواهد شد. مجوزهای آن از وزارت نفت گرفته شده و در حال دریافت زمین از شرکت ملی صنایع پتروشیمی هستیم.
مگاپروژه هایی با خوراک درون گروهی
حالا و در هفته اول تیرماه گرم 1400، جعفر ربیعی در مراسمی رسمی، کلنگ احداث مگاپروژه الماس ماهشهر را بر زمین زد. او «پتروشیمی ماهشهر» را بزرگترین مجتمع ماهشهر از نظر ظرفیت خواند و گفت: پیش بینی می شود در زمان اوج ساخت، نزدیک به ۵ هزار نفر در روز با تأکید بر استفاده حداکثری از نیروهای بومی، در این مگاپروژه فعال باشند. او این طرح را یکی از بزرگترین طرح های صنعت پتروشیمی کشور و به لحاظ ظرفیت، بزرگترین پتروشیمی ماهشهر دانست و گفت: هلدینگ خلیج فارس در عین حال که اهتمامی جدی برای اتمام پروژه های پیشین دارد، وظیفه ای بر دوش خود احساس می کند و آن آغاز پروژه های جدید و بزرگ برای رشد روزافزون صنعت پتروشیمی است. مدیر عامل هلدینگ خلیج فارس، با بیان اینکه ساخت مگاپروژه ها کار شرکت های کوچک نیست و به طور حتم هلدینگ های بزرگ پتروشیمی باید روی این پروژه ها کار کنند، افزود: هلدینگ خلیج فارس، این مگاپروژه را در ماهشهر تعریف کرده و با همکاری مطلوب پتروشیمی های بندر امام و اروند به عنوان سهامداران پروژه در کنار شرکت صنایع پتروشیمی خلیج فارس، عملیات اجرایی آن آغاز می شود.
ربیعی ادامه داد: یک مگاپروژه نیز در عسلویه برنامه ریزی شده که امیدواریم در روزهای آینده، کارهای اجرایی آن هم آغاز شود و این پروژه در زمان بهره برداری در عسلویه، بزرگترین پروژه آن منطقه خواهد بود. او تأکید کرد: نکته مهمی که در مگاپروژه پتروشیمی ماهشهر وجود دارد، این است که همه خوراک آن، در درون گروه هلدینگ خلیج فارس تولید می شود و هیچ نگرانی درباره خوراک وجود ندارد، در حالی که مشکل خوراک، همواره شرکت های پتروشیمی را آزار می داد و از این نظر، مگاپروژه پتروشیمی ماهشهر، پروژه ای شاخص است. ربیعی خطاب به مدیرعامل این مگاپروژه تصریح کرد: تأکید می کنم که در دوران ساخت، حداکثر نیرو از نیروهای بومی تأمین و به کار گرفته شوند، مگر نیروهای خاص با تخصص های خاص که در منطقه نیستند؛ اما بیشتر نیروهای این مگاپروژه در زمان ساخت از نیروهای بومی باشند. مهدی قارونی، مدیرعامل مگاپروژه ماهشهر هم در این مراسم، به بعضی ویژگی های این مجتمع عظیم اشاره کرد و گفت: مگاپروژه پتروشیمی ماهشهر، مشتمل بر یک واحد الفین به ظرفیت یک میلیون و ۲۶۰ هزار تن اتیلن، ۴۲۰ هزار تن پروپیلن و ۵ واحد پلیمری شامل دو واحد پلی اتیلن سنگین (اچ دی)، یک واحد پلی اتیلن سبک خطی (ال ال دی)، یک واحد پلی پروپیلن، یک واحد مونو اتیلن گلایکول (ام ای جی) و یک واحد بوتادین است. وی با اشاره به اینکه این پروژه در ۲ مرحله انجام می شود که مرحله نخست، شامل واحد الفین با پنج مخزن مربوطه و برج های خنک کننده است و بقیه واحدها در فاز دوم ساخته و راه اندازی می شوند، تصریح کرد: اکنون در مرحله امضای قرارداد EPCC مرحله نخست هستیم که بزودی پایان می یابد و پیمانکار فعال می شود. مدیرعامل مگاپروژه پتروشیمی پلی الفین ماهشهر ادامه داد: در زمین اختصاص یافته برای مرحله نخست و بخشی از مرحله دوم، مگاپروژه شامل واحدهای پلی پروپیلن و بوتادین اجرا می شود و واحدهای پلی اتیلنی و مونو اتیلن گلایکول و… در زمین دیگری ساخته می شود.
مگاپروژه ای با تمام توان داخلی
نکته قابل توجه درباره مگا پروژه الماس ماهشهر، تلاش برای استفاده از حداکثر توان تولید داخلی است. در همین زمینه بود که شرکت صنایع پتروشیمی خلیج فارس و انجمن سازندگان تجهیزات صنعت نفت ایران، بهمن سال 99 به منظور استفاده حداکثری از توانمندی شرکت ها و سازندگان داخلی برای اجرای مگاپروژه ۲.۷ میلیارد دلاری پتروشیمی الماس ماهشهر تفاهم نامه همکاری امضا کردند. براساس این تفاهم نامه، طرفین نسبت به تأمین کالا و تجهیزات مورد نیاز از سازندگان توانمند داخلی برای احداث و راه اندازی مگاپروژه پتروشیمی الماس ماهشهر، مشتمل بر یک واحد الفین، سه واحد پلی الفین و واحدهای جانبی آن، با حجم سرمایه گذاری حدود ۳ میلیارد دلار و با هدف افزایش سهم داخلی سازی تجهیزات تا ۸۵ درصد از کل اقلام مورد نیاز پروژه مطابق ضوابط وزارت صمت توافق کردند. انجمن سازندگان تجهیزات صنعت نفت ایران به عنوان یک شخصیت حقوقی صنفی، نقش تسهیل گری و نظارتی در تأمین تجهیزات این طرح را به عهده خواهد داشت و شرکت های عضو صاحب صلاحیت و توانمند در حوزه کالاها و خدمات مورد نیاز طرح، به طرف مقابل معرفی و بر نحوه همکاری آنها نظارت می کند. کارگروهی مشترک با عنوان کارگروه ساخت داخل به منظور افزایش سطح همکاری، نظارت بر حسن اجرای کار، رفع موانع و مشکلات احتمالی بین دو طرف ایجاد می شود، همچنین انجمن استصنا مکلف شده نسبت به استفاده از توانمندی های دیگر انجمن ها و سندیکاهای صنعتی کشور اقدام کند.
مگاپروژه های جدید در راه هستند
اما در ادامه برنامه ریزی برای مگا پروژه ها، بزودی عملیات اجرایی 3 مگاپروژه خوراک ترکیبی آغاز می شود و در نتیجه آن، زنجیره ارزش و تنوع سبد محصولات پتروشیمی، پنج زنجیره پروپیلن، متانول، اتیلن، بنزن و اوره توسعه می یابد. پتروشیمی «هرمز» خلیج فارس با ظرفیت سالانه ۵.۸ میلیون تن و حجم سرمایه گذاری حدود ۴.۵ میلیارد دلار با خوراک اتان و بوتان تعریف شده که انواع پلی اتیلن ها و پلی پروپیلن را تولید خواهد کرد. طرح دیگر خوراک ترکیبی الفینی، «ویستا انرژی ارغوان» در عسلویه است با خوراک اتان و بوتان و حجم سرمایه گذاری ۱.۶ میلیارد دلار که سالانه ۱.۸ میلیون تن ظرفیت تولید خواهد داشت. طرح سوم خوراک ترکیبی، طرح الفین آروماتیک شرکت نفت و گاز آریا، زیرمجموعه هلدینگ نفت و گاز پارسیان با خوراک نفتا و اتان با حجم سرمایه گذاری ۴.۸ میلیارد دلار است که سالانه ظرفیت تولید ۴.۸ میلیون تن محصول را خواهد داشت. با اجرای سه طرح خوراک ترکیبی با ظرفیت تولید سالانه حدود ۱۲.۴ میلیون تن، به منظور استفاده از اتان مازادی که به مقدار حدود ۴ میلیون تن در بالادست وجود دارد، تعریف و مجوز اجرای آنها نیز صادر شده است. آن طور که گفته شده، کلنگ احداث مگاپروژه هرمز خلیج فارس هم تا پایان دولت دوازدهم بر زمین می خورد و اما پروژه های دیگر در آینده ای نزدیک شروع به کار خواهند کرد.