شرح احاديث اخلاقي درس خارج فقه مقام معظم رهبري
بهترين فقه ها
بخشي از نامه اميرالمومنين (ع) به مالک اشتر: اعلم ان افضل الفقه الورع في دين الله. والعمل بطاعته. واني اوصيك بتقوي الله في سر امرك وعلانيتك
بدان!كه بهترين فقه ها ، ورع در دين خدا وعمل به طاعت(انجام واجبات) است و من به تو سفارش مي كنم در آشكار ونهان پرهيزگار باشي.
فقه كه به معناي شناخت ومعرفت وفهم است، در موارد بسياري مربوط به قلب وعمل انسان است. ورع ، يعني اجتناب و دوري از محرمات بهترين فقه است. بهترين شناخت دين ، بهترين آميختگي و آميزش با معارف ديني ترك گناه و انجام واجبات است. توصيه ديگر امام، رعايت تقوا و خداترسي در كارهاي دروني كه كسي از آنها مطلع نمي شود چه آنچه مربوط به ذهن وخطور قلبي و چه كارهاي جوارحي كه انسان در خلوت انجام مي دهد و همچنين كارهاي آشكار و مي فرمايد: تقواي خدا را در سر و علن خود رعايت كن.
با فرزانگان
چند دقيقه خورشيد اينجا تابيد و رفت
روزي بعد از ملاقات مقام معظم رهبري با آيت الله بهاءالديني از ايشان مي پرسند كه آيا ديروز مقام معظم رهبري به اينجا آمده بود؟ ايشان در جواب مي فرمايند:
«بله چند دقيقه خورشيد اينجا تابيد و رفت، او چون خورشيد داراي خير و بركات است.»
هزار و يک نكته
سکوت و تفکر
رسول خدا (ص) فرمود: هر كس خدا و عظمت او را بشناسد، دهانش را از سخن و شكمش را از طعام، باز دارد و خود را به نماز و روزه مشغول سازد.
پس مردم گفتند: پدر و مادرمان به فدايت! اى رسول خدا (ص)! آيا اين گونه اشخاص، از اولياى خدايند؟
فرمود: اولياى خدا سكوت كنند و سكوتشان تفكر باشد و سخن گويند و سخنشان ذكر باشد و نظرشان عبرت است و نطق كنند نطقشان حكمت باشد. راه رفتنشان ميان مردم بركت است. اگر خداى براى آنان اجلى مقرر نفرموده بود، از ترس عذاب و شوق به ثواب، ارواحشان در اجسادشان نمىگنجيد.
درس هاي زندگي از امام علي (ع)
«مَنْ اصْلَحَ ما بَيْنَهُ وَ بَيْنَ اللَّهِ اصْلَحَ اللَّهُ ما بَيْنَهُ وَ بَيْنَ النَّاسِ، وَ مَنْ اصْلَحَ امْرَ آخِرَتِهِ اصْلَحَ اللَّهُ لَهُ امْرَ دُنْياهُ.»نهج البلاغه – حكمت 86
آن كه رابطه ميان خود و خدا را اصلاح كند، خدا، رابطه ميان او و مردم را سامان دهد و هر آن كه در اصلاح امر آخرت خود بكوشد، خداوند جريان دنيايش را اصلاح كند.
نكتهها و پيامها
1- تقوا و ديندارى موجب محبوبيت انسان در ميان مردم مىشود.
جاذبه و كشش انسان مؤمن از ناحيه اعتقاد اوست كه در گفتار و كردار وى به صورت اخلاق عاليه انسانى بروز مىكند و همچون مغناطيسى دلهاى مردم را كه فطرتاً زيباپسند هستند و گرايش به نيكى دارند، به خود مجذوب مىسازد. (چه بسا شخصى خود، انسان صالح نباشد ولى افراد صالح را قلباً دوست بدارد.)
قرآن كريم مىفرمايد:
كسانى كه ايمان آورده و عمل صالح انجام دادهاند، خداوند رحمان محبت آنها را در دلها مىافكند.
گرچه روايات بسيارى نيز به اين نكته اشاره دارد كه اين آيه در شأن اميرالمؤمنين (ع) نازل شده است، اما مفهوم آيه كليت و عموميت خود را از دست نمىدهد و در تأييد آن روايات فراوانى موجود است، چنان كه از پيامبر اكرم (ص) نقل شده است:
چون خداى بزرگ بندهاى را دوست بدارد، نداكنندهاى از آسمان ندا كند:
آگاه باشيد! خداى بزرگ فلانى را دوست مىدارد شما نيز او را دوست بداريد كه دلها او را در ميان خود جاى مىدهند.
2- كسى كه با تقوا، كار آخرت خود را اصلاح كند، خداوند كار دنياى او را اصلاح خواهد كرد. چه بسيارند كسانى كه گمان مىكنند در زندگى زرنگ و تردست هستند و با زيركى و چالاكى قادرند مشكلات زندگى خود را برطرف کنند، اما غافل از اين هستند كه گشايش گرههاى زندگى اعم از مادى و معنوى همه در دست خداوند و اوست كه تدبير امور عالم را در قبضه حكمت خود دارد. خداوند حكيم مىفرمايد:
«وَ مَنْ يَتَّقِاللَّهَ يَجْعَلْ لَهُ مَخْرَجاً وَ يَرْزُقْهُ مِنْحَيْثُ لا يَحْتَسِبُ...»
مفاهيم ديني
«فَلَا اقْتَحَمَ الْعَقَبَةَ وَ ما ادْريكَ مَالْعَقَبَةُ فَكُّ رَقَبَةٍ اوْ اطْعامٌ فى يَوْمٍ ذى مَسْغَبَةٍ يَتيماً ذامَتْرَبةٍ اوْ مِسْكيناً ذامَتْرَبَةٍ ثُمَّ كانَ مِنَ الَّذينَ امَنُوا وَ تَواصَوْا بِالصَّبْرِ وَ تَواصَوْا بِالْمَرْحَمَةِ»سوره بلد-11-17
ولى او (انسان ناسپاس) از آن گردنه سخت نگذشت و تو نمىدانى آن گردنه چيست؟
آزادكردن برده يا غذادادن در روز گرسنگى يتيمى از خويشاوندان را يا مستمندى خاكنشين را. آنگاه از كسانى باشد كه ايمان آورده و يكديگر را به شكيبايى و رحمت توصيه مىكنند.پس از يادآورى خلقت انسان و نعمت هايى كه به او داده و اينكه وى را به دو راه خير و شر آشنا كرده است، اكنون ناسپاسى انسان در برابر آن همه نعمت و امكانات را مطرح كرده، مىفرمايد: «فلا اقتحم العقبة» اين انسان ناسپاس از آن گذرگاه سخت عبور نكرد.اقتحام، عبور و داخلشدن با سرعت و فشار و شدت است.
عقبه نيز به معناى سنگلاخى است كه به قله كوه منتهى مىشود، «1» پس منظور از اقتحام عقبه اين است كه انسان به وسيله اعمالى كه ذكر مىشود، بايد از اين گذرگاه سخت بالا رود و به قله نجات و رستگارى برسد.در اين آيات از تكليف هايى كه به گردن بندگان خداست، به عنوان «عقبه» ذكركرده، زيرا انجام اين تكليف ها مخالفت با هواى نفس و صبر و تحمل لازم دارد، همچون بالارفتن از گذرگاهى سخت با شيبى زياد براى رسيدن به قلهاى بلند. قرآن از بين تكليف ها نيز دو تكليف مالى را مثال زده است. شايد از اين جهت كه تكليف هاى مالى گرانتر و سنگينتر است. «2»
چه بسا افرادى كه نماز مىخوانند، روزه مىگيرند، اما در پرداخت خمس، زكات، كفارات و آزادكردن بندگان، كمك به نيازمندان و مثل آن به بهانههاى مختلف متوسل مىشوند تا شانه از زير بار اين تكليف ها خالى كنند.
ولايت سبب عبور
از گردنه است
در روايات، پذيرفتن ولايت امامان و به دل گرفتن محبت آنان، اقتحام و قدمگذاشتن در گذرگاه نجات بخش معرفى شده است كه به يكى از اين روايات اشاره مىكنيم.ابان بن تغلب گويد: به امام صادق (ع) عرض كردم: فدايت شوم! معناى اين آيه چيست؟ آن حضرت فرمود: كسى كه خدا او را به وسيله ولايت ما گرامى داشته، از آن گذرگاه عبور كرده است و ما (ائمه) آن گذرگاه هستيم كه كسانى كه از آن عبور كنند، نجات مىيابند... سپس امام فرمود: آيا مىخواهى سخنى به تو بگويم كه از دنياو هرچه در آن است، بهتر باشد؟ گفتم: بلى فدايت شوم. فرمود: خداى متعال كه مىفرمايد «آزاد كردن بردگان» همه مردم بنده آتش هستند، مگر تو و دوستانت كه خداوند شما را به وسيله ولايت ما از آتش، نجات بخشيده است.
يک شبهه ويک پاسخ
به اين پرسش در ذيل پاسخ داده مي شود:
انسان براي زندگي ابدي و كامل و بدون نقص آفريده شده و زندگي اين دنيا مقدمه آخرت قرار داده شده است تا در قالب اين جسم به كمال و لياقت زندگي در آن جهان برسد و با عبادت استحقاق آن درجات را پيدا كند. وقتي به كمال رسيد، چون زندگي جاويد و بدون محدوديت و نقص در اين جهان مادي و محدود و در اين بدن مادي ممكن نيست، با مرگ ،روح به جاني ديگر منتقل مي شود كه ظرفيت روح را داشته باشد و همه نعمتهايش ابدي و جاودان باشد. مرگ، فاني و نابود شدن نيست، بلكه انتقال از جايي به جاي ديگر است. مرگ نسبت به دنيا مرگ است، اما نسبت به عالم برزخ و قيامت، حيات و زنده شدن است.
يك مثال، مطلب را ساده ميكند. وقتي نطفه انسان در رحم مادر شكل گرفت، زمان لازم براي كمال اين نطفه و طفل 9 ماه است و بعد از 9 ماه بايد به مكاني و زماني مناسب با مرحله نهايي كمال؛ يعني، دنيا منتقل شود.ديگر نگه داشتن او در مكان اول به مصلحت و نفع او نيست.پس او اگرچه از شكم مادر بيرون رفته وديگر اجازه حضور در آن مكان را ندارد، اما در دنيا تولد يافته است. با اين نگاه مرگ خود نعمتي الهي و مطابق حكمت است. از ديدگاه قرآن مرگ نيستي و نابودي نيست وخداوند كسي را از بين نمي برد. قرآن كريم از مرگ با عنوان «توفّي» ياد كرده است اين واژه در لغت، به معناي گرفتن چيزي به طور تمام و كمال است. در زبان عربي، هر گاه كسي چيزي را به كمال و تمام و بدون هيچ كم و كاستي دريافت كند، از اين كلمه استفاده ميشود.
مرگ از ديدگاه اسلام، نيستي و نابودي نيست؛ بلكه انتقال از عالمي به عالم ديگر بوده؛ روز مرگ، روز بازگشت به خدا و سوق به سوي او است.
از آنجا كه روح از عالم مجردات بوده و از موطن اصلي خود، به نظام مادي و دنياي خاكي آمده است، با مرگ به سوي وطن اصلي، برمي گردد. دنيا آمدن جنبه موقتي از حيات انسان است تا در اين عرصه ،گوهر وجود خود را نمايان سازد كه آيا گوهري نيك از خود به نمايش مي گذارد يا گوهري زشت و ناپسند.
انسان آميخته از يك اصل و يك فرع است. اصل، «روح» و فرع، «بدن» آدمي است. روح كه حقيقت اصلي انسان است، از عالم مجردات به عالم مادي هبوط كرده است، اما بدن خاكي از عالم طبيعت و ماده بوده و با حقيقت روح - كه از عالم مجردات است - بيگانه است. از آنجا كه انسان از ابتداي خلقتش روي زمين به سوي خداوند در حركت است (يا ايها الانسان انك كادح الي ربك كدحا فملاقيه) «اي انسان! حقا كه تو به سوي پروردگار خود به سختي در تلاشي و او را ملاقات خواهي كرد.» ، با «مرگ» سرفصل خاصي از اين حركت را در سير به سوي خداوند، شروع ميكند و بر اساس آن، جدايي ميان روح مجرد و بدن خاكي ميافتد و با مرگ، روح به منزلي از منزلهايي كه در مسير حركتش به سوي وطن اصلي و اولي خود وجود دارد، بر ميگردد.
امام صادق(ع) اين حقيقت را چنين توضيح ميدهد:
و به اين ترتيب انسان از دو شأن دنيا و آخرت خلق شده است. هنگامي كه خداوند اين دو شأن را باهم گرد آورد، حيات انسان در زمين مستقر ميشود؛ زيرا حيات از شأن آسمان به شأن دنيا نزول كرده است. هنگامي كه خداوند ميان آن دو شأن مفارقت ايجاد كند، آن مفارقت، «مرگ» است. در آن حال، شأن آخرت به آسمان باز خواهد گشت. بنابراين حيات در زمين و مرگ در آسمان است. هنگام مرگ، ميان روح و جسد [ مادي]، جدايي ايجاد ميشود؛ روح به قدس اولي بازگردانده ميشود و جسد در همان زمين باقي ميماند، زيرا از شأن دنياست»، از اين رو مرگ «بازگشت فرع به اصل و سرآغاز صعود و عروج روح است؛ نه انهدام، نابودي و نيستي».
برگزاري سومين کارگاه دانش افزايي ائمه جماعات
سومين کارگاه دانش افزايي ائمه جماعات و دبيران ستاد اقامه نماز منطقه 2 ستاد اقامه نماز صنعت نفت در مرکز آموزش هاي تخصصي صنعت نفت اصفهان برگزار شد.
در ابتداي اين دوره پس از تلاوت آياتي چند از کلام الله مجيد، حجه الاسلام والمسلمين عليمحمدي، رابط فرهنگي و امور روحانيون منطقه 2 ضمن خوشامد به حاضران به تشريح اهداف دوره پرداخت. سپس حسين صادقيان، مدير شرکت ملي پخش فراورده هاي نفتي منطقه اصفهان با ارائه آمار در خصوص اهميت انرژي و تامين سوخت و کيفيت مصرف آن مطالبي را مطرح کرد.
در ادامه اين کارگاه، محتواي دوره به شرح ذيل برگزار شد:
1) حجه الاسلام والمسلمين وحيد پور از اساتيد حوزه علميه قم در 2 جلسه باموضوع روش هاي بيان احکام.
2) احمد مجيدي دبير شوراي فرهنگي و اقامه نماز وزارت نفت ، با موضوع شرح وظايف ائمه جماعات و دبيران اقامه نماز.
3) حجه الاسلام محمدي نژاد از اساتيد حوزه، با موضوع روش هاي نوين استفاده مفيد از ابزارها براي بيان معارف ديني.
4) حجه الاسلام والمسلمين وحيدي در 2 جلسه با موضوع چگونگي دعوت جوانان به نماز.
بيان ديدگاه ها و پيشنهادهاي ائمه جماعات، پايان بخش سومين دوره دانش افزايي منطقه 2 کشوري ستاد اقامه نماز وزارت نفت بوده است.
شهيد
جمال انصاريشهيد انصاري تازه وارد شرکت ملي نفت شده بود، اما همان گونه که قبل از ورود به عرصه خدمت در شرکت ملي نفت بي قرار بود، حضوري دائمي در جمع رزمندگان اسلام داشت. اين شهيد که هنوز 20 روز از حضورش در شرکت نفت نمي گذشت، بودن در جبهه ها را واجب تر دانست و به منطقه عملياتي مهرا ن اعزام شد و سرانجام روح بلندش در 24 دي ماه 65 براثر اصابت ترکش خمپاره دشمن بعثي آسماني شد وبه خيل عظيم شهيدان صنعت نفت پيوست. فرزند شهيد درباره خصوصيات اخلاقي پدر خود مي گويد: «از خصوصيات بارزي كه زبانزد خاص و عام است، صله رحم و امر به معروف بود. شهيد با مردم با مهرباني و تواضع رفتار مي كرد. او به تكاليف مذهبي، بخصوص نماز بسيار اهميت مي داد و مردم را در اين خصوص راهنمايي و ارشاد مي كرد».
جايزه مسابقات اينترنتي
پرسش: شرکت در مسابقات اينترنتي که با پاسخ دادن به پرسش ها، جايزه دريافت مي شود، جايز است؟
پاسخ: اگر شرکت در مسابقه رايگان باشد يا بين افراد متعدد نباشد که مبالغ بازنده به برنده پرداخت مي شود، اشکال ندارد.
کتاب راه هاي تکميل نماز
کتاب راه هاي تکميل نماز، از سوي موسسه فرهنگي انتشاراتي ستاد اقامه نماز منتشر شده است.
در بخشي از اين کتاب مي خوانيم:
همان گونه که «انديشه و تفکر» ويژگي اي در بُعد معرفت و شناخت است که سبب تمايز انسان از حيوان مي شود، به يقين در بُعد «عمل» هم «اطاعت و عبادت آگاهانه و توأم با اختيار» انسان را از مخلوقات جدا مي سازد. انديشه و تفکر، عقل نظري را کامل مي کند و عبادت، کمال عقل عملي را به همراه دارد و در پي آن، کمال عقل نظري را چرا که جوهره انسان را همين عبادت آگاهانه بنا مي سازد.