تولید 46 برابری محصولات پتروشیمی
صنعت پتروشیمی در ابتدای انقلاب اسلامی درسال های آغاز به کار خود قرارداشت و هنوز پروژه های بزرگ و تاثیرگذار احداث نشده بود. ظرفيت توليد محصولات پتروشيمي در آن سال ها حدود 2.5 میلیون تن و میزان تولید آن 1.6 میلیون تن بود و امروز با گذشت بیش از چهار دهه، ظرفیت تولید محصولات پتروشیمی به بیش از 96 میلیون لیتر و تولید نیز به بیش از 74 میلیون تن رسیده است؛ صنعتی که درسال 57 تنها 6 پروژه پتروشیمی فعال در کشور داشت، امروز با بیش از 72 مجتمع پتروشیمی، یکی از صنایع پیشرو در کشوراست و اجرای حدود30 پروژه جدید دیگر را در دستور کار دارد، به طوری که با این برنامه ریزی، ظرفیت تولید خود را تا پایان 1404 به بیش از130میلیون تن می رساند.
با راه اندازی حدود 90 طرح ازجمله احداث مجتمع های پتروشیمی، طرح های تکمیل زنجیره ارزش، طرح های تامین خوراک پتروپالایشگاه و تامین سرویس های جانبی و ... در سال های پس از پيروزی انقلاب اسلامی، میزان تولید محصولات پتروشیمی در سال 1402 نسبت به سال 1357بیش از 46 برابر شده است.
صنعت پتروشیمی ایران تا پایان سال 1402حدود یک میلیون و140هزار بشکه معادل نفت خام در روز از منابع هیدروکربوری را به محصولات ارزشمند پتروشیمی تبدیل کرده است و ظرفیت اسمی تولید در72 مجتمع تولیدی (با احتساب طرح هایی که در سال 1402 راه اندازی شده اند) به 96.3 میلیون تن درسال رسیده است. همچنین سه مجتمع یوتیلیتی متمرکز، سرویس های جانبی مورد نیاز (برق، بخار، آب و...) را برای مجتمع های تولیدی مستقر در ماهشهر و عسلویه فراهم می کنند.
تدوين طرح های پیشران صنعت پتروشیمی در 6 زنجیره متانول، پروپیلن، اتیلن، بنزن، بوتیلن و اوره (براساس بررسی تقاضای بازار داخلی و میزان واردات) موجب تحریک و تشویق سرمایه گذاری گسترده در زنجیره پایین دستی خود در كشور می شود و با این رویکرد، در حال حاضر بخشی از این طرح ها فعال شده اند. همچنین یکی از اقدام های مهم انجام شده درجهت تکمیل زنجیره ارزش و تنوع محصولات پایین دستی، برنامه ریزی برای احداث حداقل 13 پارک شیمیایی در شهرهای جنوبی و ساحلی کشوراست.
درآمدزایی ارزی با محصولات پتروشیمی
برنامه های توسعه ای صنعت پتروشیمی در پنج ماه استقرار دولت چهاردهم در1403ادامه داشت و با وجود تغییرات مدیریتی روند تولید و توسعه با شتاب بیشتری پیش رفت. براین اساس میزان تولید محصولات پتروشیمی از 57 میلیون تن در 9 ماه سال 1402 با 3.5 درصد رشد به 59 میلیون تن در9 ماه امسال افزایش یافت.همچنین صادرات محصولات پتروشیمی از 22.4 میلیون تن در 9 ماه سال 1402 با 6.7 درصد رشد به 23.9 میلیون تن در 9 سال 1403 افزایش یافته است.
یکی از اثرگذاری های مهم صنعت پتروشیمی برای اقتصاد کشور تامین ارز بوده است. این درآمد ارزی همچنین به عنوان موتور توسعه پروژه های جدید مورد استفاده قرار گرفته است. میزان کل فروش خالص محصولات پتروشیمی از 31.7 میلیون تن در 9 ماه نخست سال 1402 با 4.7 درصد رشد به 33.2 میلیون تن در 9 ماه نخست سال 1403 افزایش یافت و میزان فروش ارز در سامانه نیما از 7.52 میلیارد دلار در 9 ماه سال 1402 به 7.65 میلیارد دلار در9 ماه سال 1403 افزایش یافته است.همچنین درآمدهای ارزی حاصل از صادرات محصولات پتروشیمی از ابتدای استقرار دولت چهاردهم از مرداد سال جاری تا آذرماه معادل 5.8 میلیارد دلار بوده است. مطابق گزارش دریافتی از سامانه جامع ارزی بانک مرکزی، از این مقدار معادل 3.3 میلیارد دلار از سوی شرکت های پتروشیمی پس از تأمین نیازهای ضروری ارزی شرکت ها (مواد شیمیایی و کاتالیست، خوراک، پروژه های بهبود، طرح های توسعه ای، تسهیلات و بدهی های ارزی)، به سامانه نیما واریز شده است. صنعت پتروشیمی همواره شاهد تحولات جدید است و در ماه های اخیر و پس از شروع به کار دولت چهاردهم اجرای پروژه های آماده بهره برداری با سرعت ادامه داشته است و در کنار پروژه هایی که از ابتدای 1403 راه اندازی شده اند، تا پایان 1403 شاهد افتتاح تعدادی دیگر از پروژه های پتروشیمی خواهیم بود.از ابتدای فعالیت دولت چهاردهم تاکنون پروژه هایی اجرایی و به بهره برداری رسیده اند که شامل بررسی تکمیلی طرح های زنجیره ارزش صنعت پتروشیمی به منظور ارتقای تاب آوری زنجیره ارزش صنعت پتروشیمی در پایین دست و رونمایی از سند هوش مصنوعی در صنعت پتروشیمی بوده است. در این سند کاربردهای هوش مصنوعی در صنعت پتروشیمی در ۱۴ محور اصلی شناسایی شده اند و بیش از ۳۰ پروژه در نسخه اولیه این سند پیش بینی شده است.
افتتاح 6پروژه مهم صنعت پتروشیمی در بهمن ماه
صنعت پتروشیمی دهه فجر امسال هم برنامه ای را برای خود تکلیف کرد و آن افتتاح شش طرح مهم در این ایام بود.
در برنامه ریزی اعلام شده برای افتتاح رسمی طرح های پتروشیمی تا پایان سال 1403 عنوان پروژه هایی همچون تولید اتیلن اکساید مارون، ایزوپروپیل الکل پتروشیمی آرمان سپاهان، پلی پروپیلن ارغوان گستر ایلام و متانول آپادانا خلیج فارس،ABS پاد جم و بخشی از پروژه جمع آوری گازهای مشعل بیدبلند در منطقه گچساران و رگ سفید به چشم می خورد.
از دیگر سو،آغاز فرایند مطالعات آمایش سرزمینی به منظور تدوین فرصت های بهینه سرمایه گذاری در صنعت پتروشیمی و صنایع تکمیلی مطابق با ظرفیت ها و نیازمندی های هراستان و بسترسازی اجرای طرح مدیریت مصرف گاز طبیعی در بخش ساختمان با سرمایه گذاری شرکت های پتروشیمی برای سال جاری آغاز شده است.
امضای تفاهم اولیه با هلدینگ های پتروشیمی به منظور اجرای یک طرح پالایشی 150 هزار بشکه ای با هدف تأمین خوراک مایع شرکت های پتروشیمی وابسته به میدان پارس جنوبی و مطالعات امکان سنجی فنی تغییر کاربری اسکله های بندر خدماتی پارس برای صادرات محصولات پتروشیمی نیز امضا و آغاز شده است.
جمع آوری گازهای مشعل در منطقه غرب کارون، یکی دیگر از اقدام های صنعت پتروشیمی و یکی از مهم ترین پروژه های معوق صنعت نفت است که با همکاری صنعت پتروشیمی انجام گرفته و چند شرکت و هلدینگ پتروشیمی درگیر اجرای آن هستند.
بخشی از این پروژه مهم که به شرکت پالایشگاه بید بلند خلیج فارس سپرده شده است، بهمن ماه امسال در دو منطقه گچساران و رگ سفید آماده بهره برداری است و در نتیجه اجرای مجموعه ای از پروژه های مرتبط با هم، 14 مشعل با ظرفیت 150 میلیون فوت مکعب در روز پس از چند دهه سوختن، خاموش می شوند.