حفاری نخستین چاه میدان نفتی رشادت با فناوری RSS رقم خورد
میدان های نفتی در اوج
مشعل |متخصصان داخلی با تلاش خود موفق شدند حفاری نخستین چاه افقی میدان رشادت در آب های خلیج فارس به طول ۲.۵ کیلومتر را با استفاده از فناوری RSS به پایان برسانند تا در آینده افزایش تولید از این میدان قابل دسترس باشد. این میدان نفتی که یکی از مرغوب ترین نفت های دنیا را در آن می توان سراغ گرفت، با طرح توسعه ای قرار است به روزهای پررونق تری برسد.
سیستم دورانی هدایت شونده یا Rotary Steerable System که به اختصار به آن RSS گویند، یکی از ابزارهای مورد استفاده در حفاری جهت دار چاه های نفت و گاز است که با کمک آن امکان هدایت مته به مسیرهای مورد نظر، بدون آنکه دوران لوله ها متوقف شود، در دسترس خواهد بود. با توجه به مشکلات موجود در حفاری کج به وسیله موتور های درون چاهی، ابزار RSS در سال های 1998 و 1999 به منظور افزایش کارایی و بازدهی حفاری کج، سیستم دورانی هدایت شونده معرفی شد.عرضه فناوری سیستم دورانی هدایت شونده، مشکلات و محدودیت های زیادی را که در انواع حفاری های انحرافی قبلی وجود داشت، مرتفع می سازد. در طول دو دهه گذشته، سیستم های هدایت چرخشی، با تسهیل حفاری سریع و دقیق در شرایط چالش برانگیز، منجر به تحول بزرگی در صنعت حفاری شده اند.
ثبت داده ها با رباتی در ته چاه
ابزار RSS که همراه با سنسور های هوشمند است، در واقع به عنوان یک ربات در ته چاه عمل می کند و به صورت اتوماتیک عملیات حفاری را ممکن می سازد و در این سیستم داده های حفاری اعم از شیب چاه و آزیموت به صورت آنی ثبت می شوند.
سعید محمدی، رئیس اداره حفاری شرکت نفت فلات قاره ایران که خبر پایان یافتن حفاری با استفاده از فناوری RSSدر میدان رشادت را اعلام کرده، گفته است: حفاری چاه های میدان رشادت با چالش های متعددی از جمله هرزروی شدید گل حفاری و ریزش شیل های سازند کژدمی همراه است که با طراحی انجام شده، این فواصل از سوی لوله های جداری پوشانده شد.
شرکت نفت فلات قاره ایران به نقل از او گفته است: مهم ترین چالش حفاری چاه های میدان نفتی رشادت، طول زیاد حفره مخزنی و ضخامت کم لایه بهره ده مخزن به میزان کمتر از سه متر است، از این رو استفاده از ابزار RSS/LWD در این میدان الزام آور است.
رشادت و نفت مرغوب آن
میدان نفتی رشادت در حوزه شرکت نفت فلات قاره ایران قرار دارد و سابقه بهره برداری از آن، به سال های دور یعنی 1347 بازمی گردد، پس از آسیب های ناشی از جنگ، این روزها با طرح توسعه ای نگهداشت و افزایش تولید، در انتظار روزهای پررونقی است که حاصل آن، افزایش تولید چند برابری نفت خام در آن خواهد بود. در این میدان نفتی، یکی از مرغوب ترین نفت های دنیا را می توان سراغ گرفت.
طرح توسعه میدان رشادت از مجموعه طرح های نگهداشت و افزایش تولید نفت محسوب می شود که در گستره فعالیت سه شرکت تابع شرکت ملی نفت ایران (شرکت ملی مناطق نفت خیز جنوب، شرکت نفت فلات قاره ایران و شرکت نفت مناطق مرکزی ایران) در محدوده جغرافیایی هفت استان کرمانشاه، ایلام، خوزستان، کهگیلویه و بویراحمد، بوشهر، فارس و هرمزگان تعریف شده و شامل 33 پروژه (29 پروژه در بخش خشکی و چهار پروژه در بخش فراساحل) است که نخستین قرارداد آن، مهر سال 1397 برای پروژه سیری (میدان های سیوند و اسفند) شرکت نفت فلات قاره ایران امضا شد و طرح توسعه میدان رشادت در زمره آخرین بسته های قراردادی بود که به امضا رسید.
رئیس اداره حفاری شرکت نفت فلات قاره ایران گفته است: با توجه به تحریم های ظالمانه علیه صنعت نفت کشورمان و خروج پیمانکاران غربی از کشور، انجام این عملیات از اوایل دهه ۹۰ تاکنون به تأخیر افتاده بود که با تلاش ها و پیگیری های مستمر و تأمین ابزار RSS/LWD حفاری نخستین چاه افقی با طول حفره مخزنی حدود ۲.۵ کیلومتر و عمق نهایی ۴۴۰۰ متر بدون انحراف از برنامه حفاری در دی ماه ۱۴۰۳ با همکاری یکی از شرکت پیمانکار داخلی با موفقیت به پایان رسید و حفره مخزنی به وسیله آستری شیاردار تکمیل شد.
طرح توسعه میدان رشادت
او درباره طرح توسعه میدان نفتی رشادت افزوده است: این طرح پس از نصب سکوهای W۰ و W4 آغاز شد و عملیات حفاری به منظور تکمیل ۲۰ حلقه چاه از سال ۱۴۰۰ از سوی پیمانکار در قالب قراردادهای EPD مجدداً ادامه یافت.
طرح توسعه میدان نفتی رشادت شامل حفاری ۱۰ حلقه چاه تولیدی و ۱۰ حلقه چاه تزریقی است، با حفاری چاه های تزریقی و تولیدی، تولید روزانه نفت این میدان ۳۵ هزار بشکه افزایش می یابد و تولید میدان در مجموع به ۵۰ هزار بشکه در روز می رسد.
با پایان یافتن اجرای طرح توسعه این میدان، تولید نفت خام آن به میزان قابل توجهی افزایش خواهد یافت و با توجه به تولیدی شدن پنج حلقه چاه جدید در میدان نفتی رشادت در قالب طرح تولید زودهنگام، با آغاز دور جدید تعمیرات پمپ های درون چاهی میدان رشادت، تولید نفت خام این میدان افزایش خواهد یافت.
توقف تولید در دوران جنگ
میدان نفتی رشادت خاطرات ریز و درشت زیادی را از زمان اکتشاف تاکنون دارد، از مهم ترین آن می توان به دوران جنگ اشاره کرد. درتاریخ 24 مهر1365 سكوی رشادت مورد حمله هوایی رژیم بعث قرار گرفت و بر اثر این حمله به سكوی بهره برداری صدمات عمده ای وارد و تولید میادین رشادت و رسالت كه عملیات فراورش هر دو میدان در این سكو صورت می گرفت، متوقف شد. سكوی بهره برداری و تأسیسات دكل حفاری مربوط به آن و خطوط لوله آن بشدت آسیب دید و به دریا سقوط كرد. در این حمله دو نفر از كاركنان شهید و یك نفر مفقودالاثر شد. در این حمله سكوی بهره برداری با وسایل مستقر در آن طعمه حریق شد و چون در زمان حمله، عملیات بهره برداری در جریان بود، ظروف تحت فشار آن منفجر و به همراه دو عدد پل ارتباطی كاملاً منهدم و غرق و آتش سوزی در رشادت پس از 12ساعت مهار شد. در تاریخ 24 تیر1366دوباره سكوی رشادت 7 مورد تهاجم هواپیماهای رژیم بعث قرار گرفت. با این حال پیش بینی می شد عملیات بازسازی تاسیسات این منطقه در سال 1367 پایان یابد و این میدان به تولید بازگردد؛ اما با حمله به تأسیسات رشادت در تاریخ 27 مهر1366 و از بین رفتن تمام تجهیزات روی سكوها، فوران چاه ها و ناامن شدن منطقه، كلیه پروژه های تعمیراتی متوقف شد.
آمریكا در 27 مهر1366 با پنج فروند ناوشكن و حدود یکهزار گلوله توپ 120 میلی متری تأسیسات دریایی، چاه های رشادت و سكوهای حفاری و مسكونی رشادت را به آتش كشید و با بستن مواد انفجاری روی پایه های سكوی نیروگاه، تمامی سكو و تجهیزات آن را در آب غرق كرد.
میدان نفتی رشادت و سکوهای نصب شده بر آن پس از سال ها فاصله گیری از آتش توپ و گلوله، با تلاش و ایثارگری های متخصصان نفتی، با تغییرات فرایندی و تعریف طرح توسعه با هدف افزایش تولید در آن با بهره گیری از فناوری های جدید به روزهای اوج خود بازگشته است و برای صنعت نفت ایران افتخارآفرینی می کند.