توافقنامه جامع راهبردی سندی محکم بر تحکیم روابط ایران و روسیه است
فصل تازه اتحاد گازی
مشعل|در سفر اخیر مسعود پزشکیان، رئیس جمهوری دولت چهاردهم به روسیه دیدار وی با ولادیمیر پوتین، فصل جدیدی از روابط و همکاری بین دو کشور ایران و روسیه آغاز شد تا تحولات گسترده و متفاوتی میان این دو یار دیرینه شکل گیرد؛ روندی که مسیر بازیگری متفاوت و ویژه ای را پیش روی دو کشور درعرصه منطقه وجهان خواهد گشود. می توان گفت در سال های گذشته هر قدر تحریم ها افزون بر ایران، دامان کشور همسایه را هم به عنوان دارنده رتبه نخست منابع گازی جهان گرفته، اما به موازات آن به تقویت همکاری و نقش آفرینی فی مابین منجر شده است تا به خلق شیوه های جدیدی همکاری دست بزنند که تقویت همکاری ها در حوزه انرژی از مهم ترین ها است. نتیجه این همکاری ها در این اظهارات وزیر نفت مشخص است که گفته است: «باید منتظر امضای قراردادهای جدید همکاری گازی و نفتی میان ایران و روسیه باشیم.»
مسعود پزشکیان، رئیس جمهوری به تازگی در راس هیاتی به روسیه سفر کرد؛ در این سفر سیدعباس عراقچی، وزیر امور خارجه، محسن پاک نژاد وزیر نفت، عبدالناصر همتی، وزیر اقتصاد و برخی دیگر از وزیران دولت چهاردهم وی را همراهی کردند.
این سفر دستاوری هم داشت و آن امضای توافقنامه جامع راهبردی میان دو کشور ایران و روسیه بود که مسعود پزشکیان و ولادیمیر پوتین امضاکنندگان این سند مهم بودند.
افق های روشن همکاری
مسعود پزشکیان، رئیس جمهوری ایران و ولادیمیر پوتین پس از امضای این توافقنامه جامع راهبردی که نقشه راه دو کشور در همه زمینه ها به ویژه انرژی محسوب می شود، در جمع خبرنگاران حاضر شدند و به ارائه توضیحاتی در همکاری های دو کشور بر پایه این سند راهبردی پرداختند.
رئیس جمهوری ایران با اشاره به امضای سند جامع همکاری های دو کشور گفت: این توافق، فصل جدیدی در روابط میان ایران و روسیه در همه زمینه ها به ویژه در زمینه همکاری های اقتصادی خواهد گشود. اطمینان دارم این سند که براساس منافع مشترک دو کشور تنظیم شده است، می تواند مسیر توسعه همکاری های ایران و روسیه را هموار و افق های روشنی را برای طرفین ترسیم کند.
مسعود پزشکیان با بیان اینکه هر دو کشور مصمم به رفع سریع موانع توسعه مناسبات اقتصادی و تجاری از جمله در موضوع های تعرفه های گمرکی، بانکی، تبادل کالا و ارزهای ملی، ضمانت نامه های سرمایه گذاری، تسهیل تردد تجار و موضوع روادید هستند، بر افزایش سطح مبادلات تجاری با توجه به توانمندی ها و ظرفیت های موجود دو کشور و عضویت ایران در اتحادیه اقتصادی اوراسیا تأکید کرد.
مسعود پزشکیان در ابتدای دوره ریاست جمهوری خود با اعلام مواضع دولت چهاردهم در زمینه دیپلماسی منطقه ای اعلام کرده بود: «چین و روسیه همواره در روزهای سخت دوست و پشتیبان ما بوده اند. ما این دوستی را بسیار ارزشمند می دانیم. روسیه یک هم پیمان راهبردی ارزشمند و همسایه ایران است و دولت من متعهد است که به گسترش و تقویت همکاری هایمان پایبند بماند. دولت من همکاری های دوجانبه و چندجانبه با روسیه را به ویژه در چارچوب هایی مانند بریکس، سازمان همکاری شانگهای و اتحادیه اقتصادی اوراسیا در اولویت قرار خواهد داد.»
به این ترتیب روابط رو به رشد ایران و روسیه که در امضای معاهده مشارکت جامع راهبردی نمایان شده است، باید در انتظار نقش آفرینی متفاوتی از دو کشور در عرصه انرژی به ویژه گاز باشیم.
افزایش قابلیت عرضه گاز به 55 میلیارد مترمکعب در سال
ولادیمیر پوتین نیز در کنفرانس مطبوعاتی مشترک با مسعود پزشکیان در زمینه صادرات گاز روسیه به ایران گفت: عرضه گاز روسیه به ایران می تواند به ۵۵ میلیارد مترمکعب در سال برسد، اما ابتدا باید در حجم اندک حداکثر 2 میلیارد مترمکعب آغاز شود.
نمایش تقویت همکاری ها در حوزه های راهبردی
از نتایج مهم در سفر هیات ایرانی به روسیه تمرکز بر صادرات گاز روسیه به ایران بوده است تا نمایشی از تقویت روابط در حوزه های راهبردی، به ویژه در بخش انرژی را به تصویر بکشد. در همین زمینه محسن پاک نژاد در پایان سفر مسعود پزشکیان، رئیس جمهوری و هیات همراه اعلام کرد که مذاکرات مفصلی با مسئولان حوزه انرژی طرف روسی داشتیم و بندهای مربوط به قرارداد ایران و روسیه در مراحل پایانی قرار دارد.
وزیر نفت با اشاره به اینکه طی چند ماه گذشته مذاکرات مفصلی با مسئولان حوزه انرژی روسیه انجام شده است، افزود: موافقت های دو طرف در ارتباط با بندهای قراردادی به نقطه تقریبا نهایی رسیده است و در فرایند امضای تفاهمنامه نهایی آن، کار را جلو خواهیم برد.
پاک نژاد گفت: افزون بر پررنگ بودن بعد همکاری دو کشور ایران و روسیه در حوزه انرژی، آنچه از خروجی سفر رئیس جمهوری ایران و هیئت همراه رسانه ای شد، امضای توافقنامه جامع راهبردی ایران و روسیه بود که قاب جدیدی از تحکیم روابط میان دو کشور را که قراردادهای نفتی و گازی ازسر فصل های مهم آن است، ثبت کرد.
پاک نژاد افزود: این توافقنامه با یک مقدمه و ۴۷ بند به گفته رؤسای جمهوری دو کشور، گشایشی در همکاری ها، به ویژه مناسبات اقتصادی تهران و مسکو خواهد بود.
ایران و روسیه در آستانه تحولی تاریخی
این سند به گفته کاظم جلالی، سفیر کشورمان در مسکو، ایران و روسیه را در آستانه تحولی تاریخی قرار می دهد و امضای آن دو کشور را وارد فاز جدیدی از همکاری های راهبردی در قلمروهای اقتصادی و تجاری، حمل ونقل، انرژی و فناوری خواهد کرد.
به اعتقاد کارشناسان، معاهده مشارکت جامع راهبردی میان ایران و روسیه که سابقه نخستین آن به دهه 70(۱۳۷۹) بازمی گردد، بار دیگر می تواند زمینه ساز تحولات گسترده ای در همکاری های دوجانبه دو کشور شود. براساس ماده ۲۲ این سند همکاری که طرف های متعاهد همکاری در حوزه نفت و گاز را بر اساس اصول برابری و سودمندی متقابل گسترش خواهند داد و اقدام هایی را برای افزایش امنیت انرژی طرف های متعاهد از طریق استفاده بهینه از منابع سوخت و انرژی اتخاذ خواهند کرد. همچنین طرف ها متعهدند همکاری های دوجانبه انرژی در زمینه های تبادل تجربیات و به کارگیری فناوری های روزآمد و پیشرفته در استخراج، فرآوری و حمل ونقل نفت و گاز، مساعدت به شرکت ها و سازمان های ایرانی و روسی در بخش سوخت و انرژی جهت گسترش همکاری ها از جمله عرضه انرژی و عملیات سوآپ، تشویق سرمایه گذاری در چارچوب همکاری دوجانبه در پروژه های توسعه میادین نفتی و گازی در قلمرو طرف های متعاهد، تشویق پروژه های زیربنایی حائز اهمیت برای تأمین امنیت جهانی و منطقه ای انرژی، تأمین دسترسی بدون تبعیض به بازارهای بین المللی انرژی و افزایش رقابت پذیری آنها، همکاری و اجرای یک سیاست هماهنگ در چارچوب مجامع بین المللی انرژی مانند مجمع کشورهای صادرکننده گاز و اوپک پلاس، تبادل نظر و تجربیات در زمینه منابع تجدیدپذیر انرژی را ارتقا خواهند داد.
ایران و هاب گازی در منطقه
یکی از محورهای همکاری فی مابین ایران و روسیه تبدیل کشور به هاب منطقه ای انرژی از طریق انتقال گاز روسیه به ایران و بازصادرات آن است که به اعتقاد کارشناسان ضمن متنوع کردن دسترسی ایران به بازار انرژی و رفع کمبودهای داخلی به تقویت جایگاه کشور در بازار جهانی و در سطحی کلان تر ارتقای امنیت انرژی هم منجر خواهد شد.
با اجرایی شدن بندهای معاهده اخیر می توانیم شاهد افزایش امنیت انرژی باشیم، ضمن اینکه اجرای این موضوع یک بازی دو سر برد برای ایران و روسیه است.
وزیر نفت پیش از این سفر اعلام کرد: «روابط ایران و روسیه در حوزه انرژی به دلیل ظرفیت های فراوان دو کشور می تواند تأثیرات گسترده ای بر بازارهای جهانی انرژی داشته باشد. هدف ما بهره گیری از این فرصت ها برای تحقق اهداف مشترک است.»
عباس عراقچی، وزیر امور خارجه نیز در برنامه تلویزیونی با اشاره به برنامه های رئیس جمهوری در سفر به روسیه اعلام کرد: ما مذاکرات مهمی در چند حوزه دیگر خواهیم داشت که یکی از آنها بحث صدور گاز روسیه به ایران و انتقال گاز روسیه از ایران است که می تواند ایران را به یک هاب انرژی و گاز در منطقه تبدیل کند.