
با تولیدی شدن چاه هفتم ناترازی گاز کاهش می یابد
گام 7 در فاز 11
مشعل | وزارت نفت دولت چهاردهم تمام امکانات را بسیج کرده و ظرفیت های مختلف را به کار گرفته تا به رفع حداکثری ناترازی گاز که میراث باقیمانده از گذشته است، فائق آید؛ از این روبا اولویت بخشی و شتاب دهی به روند اجرای پروژه های مهم، در هفته ای که گذشت، هفتمین چاه فاز 11پارس جنوبی وارد مدار شد تا کمی از دغدغه های کمبود انرژی در زمستان جاری کاسته شود.
محسن پاک نژاد در بدو ورود به وزارت نفت، در فهرست اقدام های کوتاه مدت برای کاهش ناترازی گاز، به توسعه فاز11 پارس جنوبی اشاره و تاکید کرده بود. با تسریع و توجه ویژه وزارت نفت، پس از حدود سه ماه از روی کار آمدن دولت چهاردهم، با وارد مدار شدن هفتمین حلقه چاه طرح توسعه فاز ۱۱، شاهد افزایش تولید گاز از این فاز خواهیم بود.
بنا بر اعلام تورج دهقانی، مدیرعامل شرکت نفت و گاز پارس، به منظور تکمیل ظرفیت تولید فاز 11پارس جنوبی، حفاری چاه هفتم (چاه شماره ۱۲) موقعیت سکوی 11 B این میدان مشترک، پس از انجام فعالیت های باقی مانده، ۱۹ آبان وارد مدار بهره برداری شد. به این ترتیب، پس از تکمیل عملیات اسیدکاری در هفته های آینده، برداشت گاز از این چاه به ظرفیت کامل می رسد.
از فاز 11 چه می دانیم؟
فاز 11 پارس جنوبی به عنوان آخرین طرح توسعه میدان گازی پارس جنوبی در مجاورت مرز مشترک با قطر، قصه ای طولانی در توسعه به درازای حدود دو دهه را در کارنامه دارد که با اسامی دولت ها، شرکت های داخلی و خارجی مختلفی گره خورده است. طرح توسعه این فاز در قالب مدل جدید قراردادهای نفتی (IPC) آن در سال ۹۶ به کنسرسیوم شرکتهای «توتال» فرانسه،«CNPCI» چین و پتروپارس واگذار و تیرماه 1396 بود که قرارداد طرح توسعه فاز ۱۱ پارس جنوبی، میان شرکت ملی نفت ایران به عنوان کارفرما و کنسرسیوم توتال (۵۰.۱ درصد)، سی ان پی سی آی (۳۰درصد) و پتروپارس (۱۹.۹) امضا شد.
عمر نام و حضور توتال در این قرارداد یک سالی بیشتر دوام نداشت و دست تحریم ها به فعالیت این مجموعه در فاز 11پارس جنوبی خاتمه داد و فعالیت انجام شده از سوی آن به مطالعات بنیادی، مطالعات تقویت فشار و به موازات آن مناقصه انتخاب پیمانکار برای بخش جکت، حفاری و خطوط لوله و مشخص شدن پیمانکار آن منجر و محدود شد.
با خروج توتال از قرارداد فاز 11،حضور چینی ها در این فاز و قرارداد آن گسترده تر و بیشتر شد؛ آنگونه که با رفتن توتال، شرکت سی ان پی سی آی(شرکت ملی نفت چین) رهبر کنسرسیوم طرح توسعه فاز ۱۱ پارس جنوبی شد. به نظر می رسید دیگر سرنوشت این فاز مهم برای توسعه و تولید، مشخص و قطعی شده است و حضور چینی ها در این قرارداد پایدار خواهد بود، اما دامنه و محدودیت تحریم ها به قدری بود که پس از توتال، نوبت به حذف نام دیگری از این قرارداد رسید؛ طوری که عمر حضور چینی ها هم در این قرارداد دوامی نیافت.
با اعلام رسمی خروج شاخه بین المللی شرکت ملی نفت چین (سی ان پی سی آی) از طرح توسعه فاز 11 پارس جنوبی که پس از خروج شرکت فرانسوی توتال، سهامدار ۸۰.۱درصد از طرح توسعه فاز ۱۱ پارس جنوبی بود، در سال 98 شرکت ایرانی پتروپارس، خود به تنهایی توسعه این پروژه را عهده دار شد. به این ترتیب عملیات اجرایی توسعه این بلوک شتاب یافت و در صدر اولویت های وزارت نفت قرار گرفت. نخستین برداشت از این فاز پارسال (1402) انجام شد و با بهره برداری کامل از سکوی اول فاز ۱۱ پارس جنوبی، برداشت گاز از آن به ۲۸ میلیون مترمکعب در روز می رسد.
توسعه از ابتدا تا امروز
توسعه فاز 11 ميدان گازي پارس جنوبی در قالب دو مرحله برنامه ریزی شد که فعالیت های بخش اول شامل حمل و نصب يك جکت چهارپایه، حفاری و تکمیل 12 حلقه چاه، نصب سکوی اول به همراه متعلقات سكو و خط لوله دریایی جهت انتقال گاز تولیدی به پالایشگاه خشکی فاز 12 در منطقه پارس 2 کنگان با هدف دستیابی به ظرفیت کامل تولید روزانه 28 میلیون مترمکعب گاز و بخش دوم در دو مرحله شامل فعالیت های ساخت، حمل و نصب یک جکت چهارپایه، حفاری و تکمیل 12 حلقه چاه در موقعیت شمالی بلوک مخزنی فاز 11، ساخت و حمل و نصب یک سکوی سر چاهی به ظرفیت روزانه 28 میلیون مترمکعب به همراه لوله گذاری دریایی 32 اینچ تا محل پالایشگاه خشکی فازهای 6، 8 در پارس یک عسلویه است. مرحله دوم، طراحی، ساخت و نصب سکوی فشارافزایی برای حفظ و نگهداشت تولید را شامل می شود. این طرح در بخش نخست توسعه، احداث و راه اندازی دو سکوی سرچاهی هریک به ظرفیت برداشت روزانه یک میلیارد فوت مکعب گاز ترش، حفاری ۲۴ حلقه چاه در دو موقعیت دریایی A و B، لوله گذاری دو رشته خط لوله ۳۲ اینچ دریایی به طول تقریبی ۱۴۰ کیلومتر به همراه خطوط لوله ۴.۵ اینچ تزریق مونو اتیلن گلایکول و تأسیسات اتصال به پالایشگاه فاز ۱۲ پارس جنوبی واقع در منطقه پارس دو (کنگان) را شامل می شود. مرحله نخست از بخش اول توسعه این طرح با حفاری و تکمیل چهار حلقه چاه، لوله گذاری دریایی خط لوله ۳۲ و ۴.۵ اینچ به طول ۱۵ کیلومتر از موقعیت 11 B تا نقطه اتصال به خط لوله موجود 12C، برچیدن سکوی ۳۲۰۰ تنی 12C از فاز ۱۲ پارس جنوبی، جابه جایی، نصب، عملیات هوک آپ، پیش راه اندازی و راه اندازی این سکو در موقعیت11 B فاز ۱۱ پارس جنوبی تکمیل شده است.
طبق اعلام محمدرضا رجایی، مجری طرح توسعه فاز 11 پارس جنوبی از ابتدای شروع بهره برداری تاکنون حدود 4.7 میلیارد مترمکعب گاز خام با ارزش معادل 800 میلیون دلار در فاز 11 تولید شده است. به گفته او، براساس برنامه ریزی های انجام شده، پیش بینی می شود که حفاری کل 12 حلقه چاه موقعیت SPD11B تا پایان سال 1404 به اتمام برسد و پرونده توسعه این موقعیت بسته شود.
طرح توسعه فاز 11 دارای یک سکوی دیگر به نام SPD11A است که جکت آن در یارد بوشهر شرکت صدرا با پیشرفت قابل قبولی در حال ساخت بوده و طی ماه های آینده در دریا نصب خواهد شد. بلافاصله پس از نصب چهارپایه، با استقرار دکل، عملیات حفاری 15 حلقه چاه در موقعیت SPD11A آغاز خواهد شد؛ فرایند مهندسی و تامین کالای سکو نیز آغاز شده است و تا پایان امسال عملیات اجرایی ساخت آن در شرکت ایزوایکو در بندرعباس آغاز و تا دو سال آینده تکمیل و در دریا نصب و آماده بهره برداری خواهد شد.
بر این اساس پیش بینی می شود تا پایان سال 1407 توسعه این بلوک به صورت کامل پایان یابد تا پرونده توسعه میدان گازی پارس جنوبی (با نام گنبد شمالی در سمت قطر) به عنوان یکی از بزرگ ترین منابع گازی مستقل جهان بسته شود. این میدان، روی خط مرزی مشترك ایران و قطر در خلیج فارس و در حدود 100كیلومتری ساحل جنوبی ایران قرار دارد و مساحت آن 9700 کیلومترمربع بوده كه بخش متعلق به ایران 3700کیلومترمربع است.
میدان مشترك گازی پارس جنوبی، با دارا بودن2/14 هزار میلیارد مترمکعب گاز درجا (معادل هشت درصد كل ذخایر گاز جهان و47 درصد ذخایر گاز شناخته شده ایران)، 19 میلیارد بشكه میعانات گازی، 7.5 میلیارد بشكه نفت خام در لایه های نفتی و وجود بزرگ ترین منبع هلیوم، از نظر ارزش اقتصادی دارای جایگاهی بی نظیر و منحصربه فرد در اقتصاد ملی كشور است.
فاز راهبردی
توسعه میدان مشترك گازی پارس جنوبی با هدف تامین گاز مورد نیاز كشور در بخش های تزریق به میادین نفتی، عرضه به واحدهای صنعتی و نیروگاه ها، گازرسانی به واحدهای خانگی- تجاری، تامین خوراك مجتمع های پتروشیمی و صادرات گاز، میعانات گازی، گاز مایع و گوگرد در برنامه های وزارت نفت قرارگرفته است. تاکنون، بیش از ۸۰ میلیارد دلار طرح و پروژه برای توسعه میدان مشترک گازی پارس جنوبی سرمایه گذاری شده که در نوع خود بی نظیر است.
بنا بر مطالعات انجام شده، پس از شروع سه سال از تاريخ تولید، این میدان افت فشار را تجربه خواهد کرد که اين وضعیت مستلزم نصب امکانات فشار افزایی برای حفظ توليد از اين ميدان در مرحله دوم خواهد بود. به همین دلیل فاز 11 پارس جنوبی به عنوان پیچیده ترین پروژه برای توسعه در بین سایر طرح های توسعه میدان گازی پارس جنوبی شناخته میشود.