تخلیه گردوغبار کاتالیست از راکتور
مشعل: صنعت نفت، از صنایع پیچیده و با ریسک بالاست که بروز حوادث در آن، می تواند خسارت های جانی و مالی جبران ناپذیری به همراه داشته باشد. در طول تاریخ، حوادثی در این صنعت رخ داده که پیامدهای فراوانی در برداشته است، ازاین رو اهمیت درس آموزی از حوادث و سوانح در این صنعت، برای شناسایی مناطق پر ریسک چند برابر می شود. همان طور که می دانید، دانش به دست آمده درباره علل حادثه، می تواند اجازه استقرار تجهیزات پیشگیرانه و کاهش دهنده حوادث در محل را صادر کند، ضمن آنکه بازخورد ناشی از آن نیز باعث بهبود رفتار ایمنی در افراد مستقر در فضای صنعت نفت خواهد شد. با بهره مندی از نکات «درس آموزی از حوادث»، می توان از نوع وقایع ناخواسته تشدیدکننده و بازدارنده آن، عواقب احتمالی وقایع ناخواسته و... به اقدام های کنترلی که می تواند عواقب ناشی از حوادث را محدود کند، دست یافت.
هفته نامه «مشعل» تلاش دارد با انتشار برخی مطالب با سرفصل «درس آموزی از حوادث صنعت نفت ایران و جهان»، گامی در مسیر کاهش حوادث بردارد.
شرح حادثه
در تعمیرات اساسی یک واحد پالایش گاز، تعویض کاتالیست راکتور در دستور کار قرار می گیرد. پس از شارژ کاتالیست جدید، لازم است که غبارزدایی (Dedusting) درون راکتور انجام و سپس بسته شود. برای انجام این کار تصمیم بر آن می شود که از سیکل دمنده هوا (Air Blower) موجود در مسیر فرایندی راکتور استفاده شود.
به همین منظور، صفحه مسدودکننده خط لوله ورودی راکتور برداشته و درِ انسان رو پایینی آن برای خروج گرد و غبار باز می شود. پس از فعال شدن سیکل دمنده هوا، غبارزدایی آغاز شده و ساعت ۶ صبح پایان می یابد که پس از آن، تمام فعالیت های درون راکتور به مدت ۲۰ ساعت به تعلیق درمی آید. حدود ساعت ۲بامداد روز بعد، تمیزکاری نهایی و جمع آوری باقی مانده خاک و غبار ناشی از عملیات غبارزدایی موجود در کف راکتور انجام و راکتور آماده بسته شدن (Box up) می شود.
دو نفر از کارگران تنظیف کار به همراه سرپرست که برای انجام کار در محل حاضر هستند، در حضور سرپرست بدون پروانه کار وارد راکتور می شوند، درحالی که تا آن زمان پروانه کار ورود به فضای بسته برای این فعالیت صادر نشده بود.
چند دقیقه بعد اعلام می شود که یکی از کارگران داخل راکتور بیهوش شده و نفر دوم نیز شرایط مناسبی ندارد. با کمک تیم امداد و نجات، کارگران از راکتور خارج می شوند و نفر اول فوت می کند.
در بررسی حادثه مشخص می شود که باتوجه به مسیر حرکت هوا از دمنده به سمت راکتور و تجهیزات موجود در این مسیر، به احتمال زیاد عملیات هوازنی موجب جابه جایی گازهای سمی از تجهیزات و خطوط مسیر حرکت هوا به داخل راکتور شده و اتمسفر آن آلوده به گازهای خفه کننده و سمی، بویژه در بخش کف راکتور شده است.
شما چه کاری می توانید انجام دهید؟
پس از جداسازی و تخلیه محتویات، پیش از ورود به راکتور، تمیزکاری، پاکسازی و تخلیه مؤثر گازها و بخار خطرناک از درون فضای بسته محفظه به نحو مؤثر انجام شود. از آنجا که قطع جریان تهویه در فضای بسته می تواند ایجاد خطر کند، بنابراین تهویه طبیعی هوا یا استفاده از فن مناسب، باید به صورت پیوسته انجام شود.
همزمان با باز شدن دریچه های ورودی به ظروف، باید افزون بر نصب تابلو و علایم هشدار دهنده، از ورود افراد به داخل ظروف قبل از صدور پروانه ورود جلوگیری شود.
بعد از صدور پروانه ورود کار و قبل از هر بار ورود به فضای بسته، باید نتایج آزمایش گاز در پروانه ورود درج شود. حین کار در فضای بسته باید پایش اتمسفر به صورت مستمر صورت گیرد.
آیا می دانستید؟
بسیاری از حوادث مرگبار فضاهای بسته در تأسیسات فرایندی، پس از تغییر در آرایش صفحات مسدودکننده یا پس از برداشته شدن و جابه جایی صفحات به دلیل انجام عملیات دیگر رخ داده است. در مراحل نهایی تعمیرات، انجام کارهای باقی مانده تکمیلی، ممکن است به صرف نظر کردن از طی مراحل ایمن سازی و اخذ پروانه کار با توجه به زمان کوتاه مورد نیاز برای انجام کار منجر شود که عمده حوادث بر اثر این تصمیم اشتباه رخ می دهد.
نکته کاربردی
در مراحل نهایی تعمیرات، انجام کارهای کوتاه باقی مانده تکمیلی، ممکن است به تصمیم اشتباه مبنی بر صرف نظر از طی مراحل ایمن سازی و انجام کار بدون اخذ پروانه کار منجر شود که این اشتباه، دلیل اصلی بسیاری از حوادث است.