تلاش برای افزایش ظرفیت برداشت گاز از مخزن پارس جنوبی دردستور کار است
ترمیم ناترازی با حفاری درون میدانی
مشعل حفظ و نگهداشت تولید از میدان گازی پارس جنوبی، مخزن مشترک با قطر، به قدری حیاتی است که هیچ درنگی در بهره گیری بیشتر از آن جایز نیست و به مدد فناوری های روزآمد باید بتوان از این سرمایه به بهترین نحو بهره برد. هر چند تحریم های یک جانبه آمریکا علیه ایران، دسترسی به فناوری های روزآمد در بخش های مختلف ازجمله صنعت نفت را آنگونه که لازم است، میسر نمی سازد، اما نمی توان از ظرفیت ها و قابلیت های شرکت های داخلی در این عرصه غافل ماند به ویژه حالا که این شرکت ها دست به کار شده اند تا در موسم ناترازی گاز، افزایش تولید دیگری از این مخزن را رقم بزنند. در همین زمینه تورج دهقانی، مدیرعامل شرکت نفت و گاز پارس، گفته است که با توجه به رویارویی کشور با ناترازی گاز، اجرای طرح های مختلف با هدف کاستن از شتاب افت تولید گاز پارس جنوبی در دستور کار است.
از آنجا که حفظ و نگهداشت تولید از میدان گازی مشترک با قطر عوایدی چندجانبه برای کشوربه همراه دارد، از مدت ها قبل حفاری ۳۵حلقه چاه درون میدانی (Infill) در میدان مشترک پارس جنوبی در دستور کار قرار گرفته است؛ طرحی که اجرای کامل آن به توسعه صنعت گاز، ترمیم ناترازی گاز، رشد اقتصادی و...کمک خواهد کرد.
چشم انداز 36 میلیون مترمکعبی افزایش برداشت گاز
حفاری درون میدانی با بالابردن میزان نرخ بازیافت گاز از یک مخزن انجام می شود وعملیات اجرایی طرح حفاری ۳۵ حلقه چاه درون میدانی در میدان مشترک پارس جنوبی با همین چشم انداز با حضور مدیرعامل شرکت نفت و گاز پارس به عنوان کارفرما و مدیرعامل شرکت پتروایران و پیمانکار بسته دوم این طرح، ۱۹ تیرماه امسال در موقعیت بلوک مخزنی سکوی SPD12B فاز ۱۲ پارس جنوبی آغاز شد.
تورج دهقانی، مدیرعامل شرکت نفت و گاز پارس که جلوگیری یا کاهش شتاب افت تولید از میدان مشترک پارس جنوبی را از اولویت های این شرکت برشمرده، گفته است: در این مسیر، تصمیم های بهینه و بهنگام در بخش عملیات تولید و اجرای طرح های کوتاه مدت و بلندمدت مانند طرح حفاری چاه های درون میدانی پارس جنوبی و فشارافزایی با جدیت در دستور کار قرار دارد.
قرارداد پروژه حفاری چاه های درون میدانی پارس جنوبی در قالب چهار بسته کاری از سوی شرکت نفت و گاز پارس، دی ماه ۱۴۰۲ به پیمانکاران صاحب صلاحیت در بخش بالادستی صنعت نفت و گاز کشور واگذار شده که مدت زمان اجرا سه ساله خواهد بود و سرمایه گذاری لازم برای اجرای این طرح، یک میلیارد و ۲۰۰ میلیون دلار برآورد می شود.
شرکت های پاسارگاد، پتروپارس، پتروایران و حفاری شمال، پیمانکاران طرح حفاری ۳۵ حلقه چاه درون میدانی در میدان مشترک پارس جنوبی به شمار می روند.
مطابق برنامه ریزی، ۳۵ حلقه چاه درون میدانی در چهار بسته کاری با شرکت های پتروپارس (بسته اول با حفاری ۸حلقه چاه)، توسعه پتروایران (بسته دوم با ۹ حلقه چاه)، حفاری شمال (بسته سوم با ۹حلقه چاه) و گروه گسترش انرژی پاسارگاد (بسته چهارم با ۹ حلقه چاه) در ۱۷ سکوی پارس جنوبی حفاری خواهد شد که استقرار دکل حفاری DC12 شرکت توسعه پتروایران طی ماه های گذشته در موقعیت بلوک مخزنی سکوی SPD12B و آغاز عملیات حفاری در این موقعیت، گام نخست عملیات اجرایی طرح حفاری ۳۵ حلقه چاه درون میدانی در میدان مشترک پارس جنوبی بوده که در ادامه نیز سایر بسته های کاری مربوط به دیگر پیمانکاران این طرح، فعال خواهد شد.
پیش از این حمیدرضا ثقفی، سرپرست گروه پتروپارس نیز اعلام کرده بود که برای کمک به رفع ناترازی گاز در زمستان ۱۴۰۳ تصمیم بر این شد که به جای حفاری پلکانی (batch drilling) در سکوی SPD1 که چاه ها در سال آینده به مرحله تولید می رسیدند، یک چاه تا مخزن حفاری، تکمیل و تا آذر ۱۴۰۳ تولیدی شود، به این منظور تمهیدات ویژه ای در برنامه ریزی های عملیات حفاری و تولیدی کردن این چاه انجام شده است که با اجرایی شدن پروژه حفاری هشت حلقه چاه درون میدانی تحت قرارداد گروه پتروپارس، بیش از ۱۵ میلیون مترمکعب به ظرفیت تولید گاز کشور اضافه و کمک شایانی به رفع ناترازی گاز کشور می شود.
اجرای کامل پروژه حفاری چاه های درون میدانی در میدان مشترک پارس جنوبی، ظرفیت تولید گاز از این میدان مشترک را روزانه حدود ۳۶ میلیون مترمکعب افزایش خواهد داد وبا کاهش ناترازی گازی کشور، به توسعه صنعت گاز، حفظ و نگهداشت تولید از میدان مشترک با قطر و رشد اقتصادی کشور کمک خواهد کرد.
میدان گازی پارس جنوبی به عنوان یكی از بزرگ ترین منابع گازی جهان روی خط مرزی مشترك ایران و قطر در خلیج فارس و در 100 كیلومتری ساحل جنوبی ایران قرارگرفته است که نزدیک به سه هزار و ۷۰۰ کیلومترمربع آن در آب های سرزمینی ایران و شش هزار کیلومترمربع دیگرش در آب های قطر واقع شده است. توسعه میدان مشترك گازی پارس جنوبی با هدف تامین گاز مورد نیاز كشور در بخش های تزریق به میادین نفتی، عرضه به واحدهای صنعتی و نیروگاه ها، گازرسانی به واحدهای خانگی- تجاری، همچنین تامین خوراك مجتمع های پتروشیمی و صادرات گاز، میعانات گازی، گاز مایع و گوگرد از برنامه های وزارت نفت بود و حفر اولین چاه اکتشافی در مخزن مشترک پارس جنوبی به سال 1369 بازمی گردد. قرارداد فازهای 1 تا 3 در سال 1376 و فعالیت اجرایی طرح های توسعه پارس جنوبی نیز در سال 1377 آغاز شده است و قطری ها هم کار در این میدان را از سال 1369 آغاز کردند تا نخستین برداشت ایران از این میدان به سال 1381 برسد.
80 میلیارد دلار سرمایه گذاری در پارس جنوبی
طبق اعلام شرکت نفت و گاز پارس از زمان تأسیس این شرکت تاکنون، بیش از ۸۰ میلیارد دلار طرح و پروژه برای توسعه میدان مشترک گازی پارس جنوبی سرمایه گذاری شده است.
ظرفیت تولید گاز ایران از میدان پارس جنوبی اکنون بیش از 700 میلیون مترمکعب در روز است. افزون بر اهمیتی که ذکر شد، این میدان گازی به عنوان قطب انرژی، دارای منابع ارزش آفرین متنوعی برای اقتصاد کشور به شمار می رود و هم اکنون نیز بزرگ ترین كانون توسعه صنعتی و موتور اصلی توسعه اقتصادی ایران است كه افزون بر تأمین حداکثری تقاضای گاز، می تواند با ایجاد هزاران شغل پایدار، سالانه ده ها میلیارد دلار درآمد را عاید کشور کند. توسعه اولیه میدان گازی پارس جنوبی با تکمیل عملیات اجرایی ۲۴ فاز استاندارد به زودی پایان می یابد. هم اکنون ظرفیت تولید روزانه ایران از این میدان مشترک به ۷۰۵ میلیون مترمکعب رسیده و بر اساس آماری که دریافت شده، قطر نیز از این میدان روزانه ۶۲۵ میلیون مترمکعب گاز برداشت می کند.
در حال حاضر متوسط تولید گاز غنی کشور از مجموع میادین فعال در خشکی و دریا به حدود 1000میلیون مترمکعب در روز می رسد که این میزان برای نیاز بخش خانگی، تجاری، صنایع، نیروگاه ها، پتروشیمی ها و تزریق گاز به میادین نفتی ناکافی است؛ به نحوی که در پیک مصرف، با متوسط کسری حدود 250 میلیون مترمکعب در روز مواجه خواهیم بود. در صورت ادامه روند کنونی شکاف میان توان تولید با مصارف مورد نیاز بیش از این افزایش پیدا خواهد کرد، زیرا افزون بر رشد مصارف بخش های مختلف به ویژه بخش های خانگی و صنایع، با افت توان تولید میادین گازی روبه رو خواهیم بود؛ از این رو با توجه به اهمیت رفع تراز منفی تولید، این مهم باید با اقدام های کوتاه مدت و بلندمدت مدیریت شود. وزارت نفت دولت چهاردهم بنا دارد با برنامه های کوتاه مدت و بلندمدت این معضل را مدیریت کند. در بخش کوتاه مدت، اجرای مستمر پروژه های نگهداشت تولید در میدان های گازی، به ویژه افزایش تولید میدان گازی پارس جنوبی، تکمیل فاز ۱۱ پارس جنوبی، اجرای طرح توسعه میدان های گازی مستقل در مرکز کشور و توسعه فاز نخست میدان گازی کیش در دستور کار است.