
بر اساس آمارهای شرکت ملی پخش فراورده های نفتی ایران، 65 درصد از سوخت مورد نیاز نیروگاه ها از طریق نفتکش و حدود 35 درصد از طریق خطوط لوله انجام می شود؛ البته این مسأله را نیز باید مدنظر داشت که عمده نفت گاز مورد نیاز حوزه نیروگاهی، از طریق خطوط لوله به نزدیک ترین انبار مجاور نیروگاه منتقل می شود. هم اکنون حدود ۱۲ هزار نفتکش در زنجیره توزیع فراورده فعالیت می کنند که این نفتکش ها عملیات انتقال فراورده به جایگاه ها و مقاصد مورد نیاز را انجام می دهند. عزیزانی که مسافتی بالغ بر یکهزار و 800 کیلومتر را طی طریق می کنند تا سوخت مورد نیاز نیروگاه ها از جنوبی ترین نقاط کشور یعنی بندرعباس، ماهشهر و بوشهر به شمالی ترین نقاط برسد که در این مسیر هم با انواع حادثه ها روبه رو هستند؛ اما تعهد به انجام وظیفه، سبب شده است که سوخت رسانی لحظه ای با وقفه همراه نشود و هموطنان با کمترین چالش روبه رو باشند. بنابراین انتقال فراورده به کل کشور به وسیله جاده و خط لوله در بخش نیروگاهی که عملیاتی بسیار عظیم است، از طریق مدیریت تامین و توزیع انجام می شود. افزون بر این، تامین سوخت جایگزین برای گاز در صنایع تامین سوخت نیروگاه ها نیز به عهده مدیریت تامین و توزیع است.
چندی پیش کرامت ویس کرمی، مدیر عامل شرکت ملی پخش فراورده های نفتی ایران از افزایش 39 درصدی میزان سوخت مایع تحویلی به نیروگاه ها از ابتدای امسال تا هفتم مهرماه نسبت به مدت مشابه سال گذشته خبر داد و گفت: این میزان افزایش تحویل سوخت به نیروگاه ها، به تفکیک 24 درصد نفت گاز و 57 درصد فراورده نفت کوره را شامل می شود.
برای درک این عملیات باید به این نکته توجه کرد که با برودت هوا در فصول سرد سال، نیاز است که گاز طبیعی ارسالی به نیروگاه های کشور با سوخت مایع جایگزین شود و تامین این فاصله که مقدارش متغیر بوده و شیب آن در روزهای سرد و برودت های ناگهانی بسیار بالا می رود، به عهده شرکت ملی پخش فراورده های نفتی ایران است، به نحوی که در عرض یک یا دو روز نیاز است حجمی معادل 100 میلیون لیتر سوخت مایع به نیروگاه ها ارسال و جایگزین گاز طبیعی شده تا روند تولید برق به صورت پایدار در کشور حفظ شود؛ عملیاتی که به خودی خود به لحاظ تامین سوخت و تامین برق در کشور حساسیت بسیار بالایی دارد؛ اما نوع فراورده انتقالی، تنوع شیوه ها، خطوط انتقال، تعداد بسیار زیاد نفتکش های اعزامی به جاده ها و نیروگاه ها و... حجم این عملیات حساس و نفس گیر در کشور را وسیع تر می کند.
تجربه سال های اخیر نشان می دهد، با وجود برودت هوا و هجوم سرمای پی درپی به کشور، هیچ یک از نیروگاه ها با کمبود سوخت مواجه نشده اند. روزهایی را تجربه کردیم که مصرف نفت گاز برخی نیروگاه ها از 80 میلیون لیتر هم عبور کرد؛ اما سختکوشی شبانه روزی کارکنان شرکت ملی پخش فراورده های نفتی ایران، امکان کمبود سوخت را برای بخش نیروگاهی کشور به صفر رساند؛ البته ناگفته نماند که موضوع ناترازی تامین گاز طبیعی هم مزید بر علت بود و شرایط دشواری را به این مجموعه تحمیل کرد؛ اما خوشبختانه چالش ها و دغدغه های احتمالی با برگزاری نشست ها و جلسات متعدد و هماهنگی دیگر دستگاه های اجرایی و تصمیم های مقتضی از سوی مدیران و دست درکاران حل و فصل شده تا کار سوخت رسانی با کمترین مشکل به سرانجام مطلوب برسد. امسال نیز ذخیره سازی مناسب در زمینه تامین سوخت نیروگاهی در صدر برنامه های مدیریت تامین و توزیع شرکت پخش فراورده های نفتی قرار دارد و این روند تا پایان زمستان نیز تداوم خواهد داشت.
بنزین همچنان رکورد می زند
ناترازی در تولید و میزان مصرف فراورده بنزین که با فروکش کردن بیماری کرونا و به موازات آن، افزایش سفرهای درون و برون شهری به اوج خود رسید، چالش های فزاینده ای نه تنها به مجموعه صنعت نفت؛ بلکه به دیگر دستگاه ها و ارگان های اجرایی تحمیل کرد. به گونه ای که مدیرعامل شرکت ملی پخش فراورده های نفتی ایران از رکورد بی سابقه میانگین مصرف بنزین در شهریور امسال نسبت به ماه مشابه در سه چهار سال گذشته خبر داد و گفت: به طور میانگین روزانه میزان مصرف فراورده بنزین در 31 روز شهریور امسال، 133 میلیون لیتر بوده که یک رکورد بی سابقه محسوب می شود. برای این حجم از میزان مصرف، باید از ظرفیت های متعددی بهره برد تا مشکلی در تامین سوخت ایجاد نشود.
ویس کرمی با بیان اینکه میزان مصرف بنزین در مهرماه به رقم 128 میلیون لیتر در روز رسید که البته این کاهش چندان محسوس نیست، افزود: از ابتدای سال 1403 تا هفتم مهرماه، به طور میانگین روزانه 124.5 میلیون لیتر بنزین در کشور مصرف شده که این رقم نسبت به مدت مشابه پارسال با 116 میلیون لیتر مصرف، رشد 7.2 درصدی را نشان می دهد.
وی همچنین میزان مصرف نفت گاز نیروگاهی و غیرنیروگاهی در کشور را از ابتدای امسال تا هفتم مهرماه، معادل 109.6 میلیون لیتر اعلام کرد و گفت: این رقم با توجه به مدت مشابه پارسال با 103.8 میلیون لیتر مصرف، رشد 5.6 درصدی را نشان می دهد.
این میزان رشد مصرف بنزین نسبت به سال قبل، عدد بسیار چشمگیری است و به طور قطع با ترافیک مجاری عرضه نیز همراه خواهد بود که البته این ترافیک، ناشی از کمبود جایگاه ها نیست؛ بلکه افزایش تقاضا را نشان می دهد. شواهد گویای این است که تعداد احداث جایگاه ها، امسال نیز نسبت به سال گذشته روند افزایشی داشته و همه تلاش و همت مجموعه شرکت پخش فراورده های نفتی نیز حول این محور است که با وجود زیرساخت های فعلی و ناوگان حمل ونقل موجود، فراورده ها از مبادی تامین به انبارهای ذخیره سازی و در نهایت متقاضیان، به نحو مطلوب و بدون وقفه ارسال و توزیع شود.
در باب ناترازی تولید و مصرف بنزین چاره ای نداریم، جز اینکه تقاضا را تحت کنترل درآوریم. یکی از مجموعه اقدام های شرکت ملی پخش فراورده های نفتی ایران در زمینه مدیریت تقاضای فراورده بنزین، همان مصوبه مجلس مبنی بر استفاده از کارت سوخت شخصی در جایگاه های عرضه بود که هرچند در ابتدا با موانعی همراه شد؛ اما در میانه راه توانست به خوبی این مسأله را مدیریت کند و اکنون درصد بالایی از متقاضیان سوخت از کارت شخصی خود استفاده می کنند.
تامین نفت سفید مناطق سخت گذر
تامین فراورده نفت سفید خانوارهایی که به شبکه گاز شهری دسترسی ندارند، یکی از موضوع های حساس در امر سوخت رسانی، بویژه در شش ماهه دوم سال است. طبق آمارهای به دست آمده از شرکت پخش فراورده های نفتی، میزان مصرف فراورده نفت سفید بیش از 22 درصد افزایش را نشان می دهد، حال آنکه تولید این فراورده با کاهش حدود 3 درصدی روبه روست. رشد مصرف نفت سفید تا حدودی به این دلیل است که چون در برخی روستاهای سخت گذر در نخستین بارش های سال، تردد و رفت وآمد بسختی انجام می شود، سوخت مورد نیاز این مناطق در دو ماه پایانی فصل تابستان، تامین و در دسترس متقاضیان قرار می گیرد.
امسال نیز مانند سال های گذشته با توجه به پیش بینی های انجام شده، ذخیره سازی سوخت نفت سفید و نفت گاز از مردادماه در فروشندگی های روستایی سراسر کشور آغاز و تا پایان شهریورماه تکمیل شد. فراورده های نفتی برخی مناطق کشور که با کاهش دمای هوا، بارش های بیشتری را تجربه کردند، با وجود برفگیر بودن جاده ها و حمل ونقل سخت نفتکش ها، در قالب محموله های ویژه تامین شده است.
تعداد مشترکان فراورده نفت سفید اعم از شهری، روستایی و عشایری، بالغ بر دو میلیون و 100 هزار خانوار برآورد شده که نفت سفید به روش الکترونیک توزیع می شود.
بر اساس این گزارش، پیگیری و هماهنگی با پالایشگاه ها به منظور تامین انواع فراورده های مورد نیاز و همچنین برنامه ریزی در زمینه نحوه توزیع آن در کشور، رویکرد اصلی مدیریت تامین و توزیع شرکت ملی پخش فراورده های نفتی ایران را شامل می شود. مهم تر آنکه نقش و وظیفه حوزه حمل ونقل فراورده های نفتی را نباید از نظر دور داشت. حمل فراورده از مبادی تامین انبارهای نفت و انتقال آن به انبارهای راهبردی، مجاری عرضه، نیروگاه ها و مصرف کنندگان، از نمونه فعالیت هایی است که شرکت ملی پخش فراورده های نفتی ایران، اقدام های برجسته ای را برای رشد و ارتقای این حوزه به ثمر رسانده است. فعالیت بالغ بر 15 هزار نفتکش جاده پیما، سه هزار و 500 مخزندار ریلی و سه فروند کشتی حمل فراورده در حوزه خلیج فارس و دریای عمان، گواه روشنی است بر این مدعا که حوزه سوخت رسانی، بی کم وکاست و بی وقفه در حال ارائه خدمت رسانی است.