چرخه انتقال و توزیع فراورده های نفتی یک نفس در حال خدمت رسانی است
سوخت رسانی با طعم زمستان
مشعل فعالیت نفس گیر و طاقت فرسای سوخت رسانی، آن هم با وجود ناترازی در تولید و مصرف فراورده های نفتی، حساسیت ورود به فصل سرما را دوچندان می کند. اینگونه که دغدغه تامین پایدار و بی وقفه سوخت زمستانی از آن دست چالش های سختی است که دیگر تنها به فصل سرما منوط نبوده و گویی دلمشغولی از باب تامین سوخت، در تمامی روزهای سال با متولیان تامین و توزیع فراورده های نفتی عجین شده است؛ هرچند فرازونشیب های پرشماری مسیر سوخت رسانی را احاطه کرده است؛ اما اقدام های مسئولانه و جهادگونه تلاشگران عرصه سوخت رسانی، معادله ناترازی را به هم زده و عملیات پرحجم سوخت رسانی کما فی سابق تداوم دارد.
در گزارش پیش رو، سعی داریم پاره ای از بی شمار فعالیت ها، موانع و بحران های انتقال و توزیع فراورده در کشور را یادآوری کرده و از این رهگذر، وظیفه خطیر سوخت رسانی را در آستانه ورود به فصل بارش برف و باران و برودت هوا مورد تاکید قرار دهیم.
صیانت از فراورده و توزیع مناسب آن در کشور، جزو وظایف سازمانی شرکت ملی پخش فراورده های نفتی ایران تبیین و تعریف شده است. این شرکت در مسیر انجام فعالیت های خود، انواع فراورده و محصولات سوختی را از مبادی تولید دریافت و از طریق خط لوله، مخزندار ریلی، نفتکش و بانکرینگ به مجاری عرضه و انبارهای ذخیره سازی منتقل می کند. این حجم و وسعت و در عین حال پراکندگی فعالیت ها، محصور در یک نقطه یا مکان مشخص نیست و تمامی بخش ها اعم از خشکی، دریایی و هوایی را شامل می شود. لذا از این منظر می توان دریافت که چه عملیات وسیع و گسترده ای در طول شبانه روز و در جای جای کشور در حال اجراست. با این اوصاف وزیر نفت دولت چهاردهم نیز بر اهمیت امر خطیر و محوری سوخت رسانی صحه گذاشته و ضمن قدردانی و ارج نهادن به فعالیت ها و اقدام های زحمتکشان چرخه سوخت رسانی، تلاش های بی شائبه و بی دریغ این عرصه را برآیند همکاری مجدانه و مشارکت مسئولانه بخش تامین و توزیع شرکت ملی پخش فراورده های نفتی ایران می داند.
موانع تامین و توزیع فراورده
تامین و توزیع فراورده های نفتی شامل دو بخش مجزا با کارکرد و قابلیت های متفاوت است. تعامل و همکاری با پالایشگاه ها برای دریافت فراورده های سوختی، برنامه ریزی و مدیریت به منظور نحوه انتقال و جابه جایی انواع فراورده، فرایند مسیر عملیات سوخت رسانی از مبادی تولید تا مبادی مصرف را شامل می شود. در سال های اخیر افزون بر افزایش حجم فراورده های نفتی که از پالایشگاه های کشور دریافت می شود، تنوع فراورده ها نیز افزایش یافته است. امروزه فراورده بنزین معمولی که پیش ترها با درجه آرام سوزی (اکتان) کمتر عرضه می شد، به یورو با اکتان بالا ارتقا یافته است. این اقدام درباره نفت گاز نیز انجام شده است. نفت گاز یورو، باتوجه به اهمیت موضوع کاهش آلودگی درکلانشهرها، به یورو با گوگرد بسیار پایین (زیر ۵۰ پی پی ام) که در کاهش آلاینده های زیست محیطی اهمیتی بسزا دارد، ارتقا یافته است.
در عین حال بخش اعظمی از انتقال انواع فراورده های نفتی، به عنوان رکن اصلی فرایند عملیات سوخت رسانی، از طریق خط لوله، نفتکش های جاده ای و بخش دریایی انجام می شود که این چرخه سوخت رسانی، به نوبه خود با موانع و چالش های عدیده ای روبه روست. با توجه به اینکه تولیدات پالایشگاه های مرکزی، جوابگوی نیاز مصرفی کشور در حوزه مرکزی و شمالی نیست، کمبود مدنظر باید از جنوب کشور تامین و با خطوط لوله و نفتکش های جاده پیما منتقل شود که برنامه ریزی انتقال به موقع با در نظر گرفتن برنامه های تولید پالایشگاه و مصرف، از عمده چالش های این مدیریت به شمار می آید.
افزون بر شیوه های مورد اشاره در بحث انتقال فراورده، بخش عمده ای از حمل ونقل فراورده های نفتی نیز برای استفاده در بخش نیروگاهی یا ذخیره سازی در مخازن، با بهره گیری ازبخش ریلی کشورانجام می شود. بنابراین اگر بخواهیم وسیع تر به گستره فعالیت مدیریت تامین و توزیع شرکت پخش فراورده های نفتی نگاه کنیم، باید بگوییم که برای این عملیات با این تنوع در روش حمل و نوع فراورده، یک هماهنگی کامل میان سازمان های مختلف از جمله راه آهن، سازمان های بخش دریایی و کشتیرانی صورت می گیرد تا سوخت به بهترین شکل و در کوتاه ترین زمان و با مطمئن ترین روش ممکن در کشور منتقل و توزیع شود.
حجم انواع مختلف سوختی هم که در کشور مصرف می شود، بسیار بالاست که همین حجم عظیم موجب افزایش چند برابری حساسیت این عملیات خواهد شد.
تامین بی وقفه سوخت نیروگاهی
تامین سوخت مورد نیاز نیروگاه ها، یکی از اصلی ترین دغدغه های شرکت ملی پخش فراورده های نفتی ایران به شمار می رود. این عملیات مهم همگام با آغاز روزهای سرد زمستانی و به موازات آن، افزایش مصرف گاز در بخش خانگی به اوج می رسد. کوچک ترین خلل در تامین و توزیع سوخت مورد نیاز نیروگاه ها، نه تنها تاثیر بسزایی بر رفاه و آسایش مردم می گذارد؛ بلکه اقتصاد کشور را نیز درگیر خود می سازد که از این نظر، استمرار در سوخت رسانی به نیروگاه ها در اولویت برنامه های حوزه تامین و توزیع سوخت قرار دارد. تاکنون سختکوشی شبانه روزی کارکنان شرکت ملی پخش فراورده های نفتی ایران، امکان کمبود سوخت را برای بخش نیروگاهی کشور به صفر رسانده است؛ البته ناگفته نماند که موضوع ناترازی تولید و مصرف گاز همانطور که برای صنایع کشور محدودیت هایی را ایجاد می کند، در بخش نیروگاهی نیز مزید بر علت بوده و شرایط دشواری را به متولیان امر تامین و توزیع سوخت تحمیل می کند.