رشد شرکت های فناوردر سایه حمایت مالی صندوق پژوهش و فناوری صنعت نفت
حمایت تمام قد از دانش بنیان ها
مشعل: وزارت نفت در چند سال اخیر برنامه حمایت از مجموعه های فناور و دانش بنیان را در مسیر هدف اصلی خود یعنی توسعه ساخت داخل در پیش گرفته است. این مسیر تاکنون به مرحله قابل قبولی رسیده و نتایج اثربخشی را هم به همراه داشته است. این حمایت ها، افزون بر رفع موانع اجرایی و تدوین آیین نامه ها و در حوزه های مالی و اعتباری از شرکت های نوپایی که در نتیجه آن پروژه ها و منابع قابل توجهی برای این شرکت ها فراهم شد و حالا این امیدواری وجود دارد که در دوره جدید و دولت چهاردهم این مسیر ادامه پیدا کند و مجموعه های دانش بنیان بتوانند با حداقل دغدغه و موانع به کار خود در صنعت نفت ادامه دهند.
علاوه بر این باید به خرید تضمینی تولید بار اول، تضمین تسهیلات سرمایه در گردش، تضامین قراردادی نظارتی و بسته اعتباری مشارکتی به عنوان سایر اقدام های این صندوق اشاره کرد.
عملکرد درخشان برای پشتیبانی از دانش بنیان ها
صندوق پژوهش و فناوری غیردولتی صنعت نفت کار خود را از سال ۱۴۰۰ با مجوز صندوق نوآوری و شکوفایی و با سرمایه ثبتی هزار و ۳۰ میلیارد ریال شروع کرد. این صندوق با همت و سهامداری ۱۲ شرکت اصلی دولتی (شرکت های ملی نفت ایران، ملی گاز ایران، ملی صنایع پتروشیمی ایران، ملی پالایش و پخش فراورده های نفتی) و غیردولتی صنعت نفت (هلدینگ خلیج فارس، مجموعه صندوق بازنشستگی صنعت نفت و...) با هدف ارزش آفرینی در حوزه ارائه خدمات مالی و تسهیل تأمین مالی - اعتباری شرکت های دانش بنیان، فناور و فعال در صنعت نفت فعالیت می کند. در واقع شرکت های اصلی صنعت نفت در همکاری مشترک زمینه ای را برای حمایت مالی از مجموعه های نوپا به خصوص در حوزه ساخت داخل فراهم کردند.
این صندوق که در حال حاضر بزرگ ترین صندوق پژوهش و فناوری غیردولتی کشور به شمار می آید، تاکنون بیش از ۳۰۰ میلیارد تومان انواع خدمات مالی و اعتباری را به شرکت های دانش بنیان ارائه کرده است. نکته قابل توجه در این مسیر هم ساده شدن فرایند ترهین مطالبات قراردادی است. پیگیری درخواست متقاضیان با ارسال کتبی اطلاعیه تصمیم به ترهین قرارداد از سوی نهاد مالی به کارفرما آغاز می شود و در ادامه کارفرما با تأیید اصالت قرارداد، رضایت خود را برای اشتراک گذاری اطلاعات مالی قرارداد به نهاد مالی اعلام می کند. قرارداد ترهین با تأمین کننده امضا و کارفرما برای هر پرداخت قراردادی به شرکت متقاضی مجوز لازم را از نهاد مالی اخذ می کند.
صندوق پژوهش و فناوری صنعت نفت چندی قبل یک هزارمین ضمانت نامه خود را هم صادر کرد و با صدور این ضمانت نامه، حجم ریالی ضمانت نامه های صادره این صندوق از مرز 80 هزار میلیارد ریال گذشت. این صندوق به پشتوانه سهامداران و تیم مالی صندوق، با هدف ارتقای ظرفیت فعالیت اقتصادی شرکت های فناور و دانش بنیان، انواع ضمانت نامه را همانند دیگر بانک های تجاری صادر می کند و تبدیل به یکی از مراجع مهم برای شرکت های فناور و دانش بنیان شده است که در شروع مسیر خود با آن همکاری دارند.
یکی از اتفاقات مهم که با پیگیری و ابتکار صندوق پژوهش و فناوری صنعت نفت اجرایی شد، دستورعمل اجرایی صدور ضمانت و بیمه مسئولیت کالای صنعت نفت به منظور توسعه فناوری و تولید محصولات بار اول در صنعت نفت کشور بود. این بیمه مسئولیت، اهمیت حفاظت از دارایی ها و تجهیزات موجود در مناطق مختلف عملیاتی این صنعت راهبردی و کاهش خطر(ریسک) تجاری سازی محصولات دانش بنیان از طریق پوشش ریسک های احتمالی در استفاده از تجهیزات و جبران خسارت های احتمالی را افزایش می دهد.
این صندوق همچنین طرحی را به عنوان «طرح تکیه گاه» به منظور کاهش چالش های تأمین مالی شرکت های دانش بنیان و نوآور طراحی کرده است. این طرح امکان رشد دو برابری را متناسب با فعالیت انجام شده و به نرخ های ترجیحی برای شرکت هایی که امکان استفاده از خدمات مالی بانک ها برایشان فراهم نبوده و یا متناسب با رشد برآوردی آنها نیست، فراهم می آورد. با استفاده از این طرح و با حذف مانع کمبود اعتبار و نقدینگی، تمرکز بیشتر کارآفرینان بر فعالیت محوری شرکت و خلق ارزش بالاتر فراهم خواهد شد.
در نتیجه همکاری مشترک صندوق پژوهش و فناوری و شرکت های زیرمجموعه صنعت نفت، تاکنون قراردادهایی به ارزش پنج هزار میلیارد تومان با شرکت ملی نفت ایران به ذی نفعی شرکت های دانش بنیان طرف قرارداد با این مجموعه امضا شده است. در نتیجه این تلاش ها و همکاری ها و بها دادن به مجموعه های دانش بنیان، تعداد این شرکت ها به بیش از 650 شرکت دانش بنیان و فناور در صنعت نفت رسیده است و در این مدت این شرکت ها توانسته اند به بسیاری از چالش های صنعت نفت فائق آید.
بازارسازی داخلی و خارجی برای محصولات
از آنجا که یکی از مهم ترین مسائل شرکت های دانش بنیان و فناور در درون صنعت نفت، اعتماد شرکت های داخلی و ایجاد بازار قابل اطمینان و بلندمدت بوده، وزارت نفت تلاش کرده است با همکاری صندوق پژوهش و فناوری صنعت نفت، زمینه ای را برای بازارسازی داخلی و خارجی محصولات تولید این شرکت های فناور و دانش بنیان فراهم کند. وزارت نفت در زمینه توسعه بازارهای داخلی شرکت های دانش بنیان، از ظرفیت های صندوق پژوهش و فناوری صنعت نفت استفاده کرد و با چند ابتکار خوب در این صندوق از جمله گشایش اعتبار اسناد ریالی، بیمه مسئولیت کالا، ترهین مطالبات و... زمینه خوبی را برای سازنده داخلی ایجاد کرد. حتی تلاش و مذاکراتی برای همکاری شرکت های فناور در پروژه های فرامرزی در ونزوئلا انجام شده است.
صندوق پژوهش و فناوری صنعت نفت از زمان شکل گیری تاکنون نقش و اثرگذاری قابل توجهی در صنعت نفت داشته است و حالا دیگر به عنوان بازوی مالی شرکت های فناور و دانش بنیان محسوب می شود. در آخرین گزارش معاونت مهندسی، پژوهش و فناوری وزارت نفت سرمایه این صندوق در حال حاضر تا ۵۰۰ میلیارد تومان افزایش یافته و تاکنون ۶۱۸ میلیارد تومان ضمانت قراردادی به ۲۴۰ شرکت دانش بنیان ارائه شده است. علاوه بر این موارد در چند سال اخیر دو قرارداد تضمینی به ارزش سه میلیون و ۳۰۰ هزار یورو بین این صندوق با شرکت های زیرمجموعه صنعت نفت به امضا رسیده و این جدای از قراردادهای بیمه مسئولیت کالا، ترهین مطالبات قراردادی و قرارداد اعتبار اسناد ریالی است.
روندی که در چند سال اخیر در حمایت از شرکت های فناور و دانش بنیان آغاز شده، فارغ از رویکرد دولت ها و با نگاه جامعی که مقام معظم رهبری داشته اند، ادامه یافته است. روندی که اگرچه در دوره های مختلفی فراز و فرود داشته، اما تاکنون پیوسته بوده و تحولات چشمگیر و ارزشمندی را رقم زده است و این امید وجود دارد که در دولت چهاردهم و با رویکرد مثبت محسن پاک نژاد، وزیر نفت این حمایت ادامه پیدا کند.