به منظور ایجاد یکپارچگی د ر سازماند هی فرایند ها و فعالیت های بهد اشت، ایمنی و محیط زیست، با هد ف اعمال حاکمیت، ایجاد هماهنگی، اجرا و نظارت های لازم برای مد یریت پاید ار ریسک مخاطرات و تهد ید ات د ر صنایع نفت و گاز، لزوم هم ترازی مد یریت ها، امور اد ارات و واحد های اچ اس ای با د ر نظر گرفتن توسعه گسترد ه و افزایش حجم فعالیت ها و فرایند های کاری، ماموریت سازمانی مورد انتظار و سند نظام سازماند هی اچ اس ای د ر صنعت نفت مورد بازنگری و روزآمد سازی قرار گرفته و برای اجرا و ارتقای اچ اس ای د ر تمامی سازمان های صنعت نفت، د ر آذرماه 1402 ابلاغ شد . از زمان ابلاغ برنامه ریزی و پیگیری های لازم مشتمل بر برگزاری جلسات متعد د توجیهی با مد یریت های مهند سی ساختار شرکت های اصلی و همکاری های مقتضی به منظور ارتقای ساختارهای سازمانی امور اچ اس ای صنعت نفت انجام شد ه و تا محقق شد ن الگوهای سازمانی مصوب، این امر استمرار د ارد .
تد وين، بازنگري و به روزرسانی استاند ارد ها
با توجه به تكاليف مقرر د ر بند (3) از جزء (الف) ماد ه (3) قانون وظايف و اختيارات وزارت نفت؛ تد وين، بازنگري و به روزرسانی استاند ارد هاي مورد نياز اچ اس ای صنعت نفت د ر د ستور کار اد اره کل بهد اشت، ایمنی و محیط زیست قرار د ارد . د ر اين خصوص، به روزرسانی استاند ارد های IPS موجود د ر حوزه اچ اس ای و احصای فهرست استاند ارد هاي جد يد مورد نياز د ر اين حوزه بر اساس آخرين ويرايش استاند ارد هاي بين المللي مرتبط و تد وين و تصويب آنها به صورت استاند ارد ملي از سوی اد اره کل بهد اشت، ایمنی و محیط زیست، برنامه ریزی و اجرا شد . د ر حال حاضر 15 عنوان از استاند ارد هاي مذكور مصوب و د ر د رگاه الکترونیکی سازمان ملی استاند ارد ایران به آد رس https://www.inso.gov.ir بارگذاری شد ه و به مد ت شش ماه د ر سطح شرکت های اصلی و فرعی تابعه وزارت نفت به منظور اجرای آزمایشی ابلاغ شد ه است.
از مهم ترین د ستاورد هاي برجسته د ر اين فرايند ، مي توان به شناسايي استعد اد ها و كارشناسان توانمند و مشاركت بيش از 200 نفر از متخصصان حوزه اچ اس ای صنعت نفت اشاره کرد . د ر تد وين استاند ارد هاي جد يد براي نخستين بار، 4 استاند ارد د ر حوزه ايمني فرايند ، 4 استاند ارد د ر حوزه محیط زیست، استاند ارد تخصصي مد يريت ريسك ويژه صنعت نفت ( خشکی/ فراساحل) و استاند ارد ارگونومي صنعتي براي اجرا د ر صنعت نفت تد وين شد .
از د يگر اقد امات انجام شد ه د ر اين خصوص می توان به تد وین الزامات پيشگيري از انفجار و آتش سوزی گوگرد بر اساس استاند ارد هاي بین المللی مرجع به منظور تد وين استاند ارد انبارش و حمل ونقل گوگرد د ر صنعت نفت اشاره کرد .
تد وين و ابلاغ ضوابط و الزامات اچ اس ای
با توجه به تكاليف مقرر د ر بند (4) از جزء (الف) ماد ه (3) قانون وظايف و اختيارات وزارت نفت مبني بر « تد وين رویه ها و د ستورعمل هاي اجرایی برای حفاظت، نگهد اري و ارتقاي سطح سلامت، بهد اشت، ايمني و محیط زیست و پد افند غيرعامل د ر صنعت نفت و نظارت بر اجراي آنها»، ضوابط و الزامات اچ اس ای صنعت نفت د ر قالب مستند ات تخصصی (شامل راهنما، روش اجرايي، د ستورعمل) از سوی اد اره كل اچ اس ای تد وین، بازنگری و اصلاح و به شرکت های اصلی/ فرعی تابعه و مد یریت ها/ اد ارات وزارت نفت ابلاغ شد . د ر اين خصوص، تاكنون 51 عنوان ضوابط تخصصي برای اجرا د ر سطح صنعت نفت از سوی اد اره كل اچ اس ای تد وين و ابلاغ شد ه است. 13 عنوان د ر حوزه بهد اشت شغلی، 20 عنوان د ر حوزه ایمنی و آتش نشانی، 12 عنوان د ر حوزه محیط زیست و 6 عنوان د ر حوزه مشترک اچ اس ای است. این فرایند با توجه به نیازهای صنعت و شرایط موجود همچنان استمرار د اشته و د ر د ستور کار قرار د ارد .
طرح ریزی اهد اف، راهبرد ها و برنامه های پروژه محور
با توجه به تكاليف مقرر د ر بند هاي(1)،(2) و(3) از جزء (الف) ماد ه (3) قانون وظايف و اختيارات وزارت نفت، به منظور ايجاد يكپارچگي د ر طرح ریزی اهد اف و برنامه ها، اركان جهت ساز حوزه اچ اس ای صنعت نفت شامل31 هد ف كلان، 69 راهبرد و 235 سياست، تد وين واز سال 1401 برای اجرا د ر بازه زمانی چهارساله به شركت هاي اصلي ابلاغ شد . د ر این ارتباط، برنامه های راهبرد ي شامل 264 برنامه پروژه محور به ارزش تقریبی 110 هزار و 520 میلیارد ریال د ر حوزه بهبود مد یریت شرایط اضطراری، ارتقای سلامت کارکنان ، کاهش نرخ حواد ث و مد یریت آلایند ه ها و مخاطرات محیط زیستی د ر شرکت های اصلی و فرعی تابعه تعریف شد ه و د ر حال اجرا هستند و نظارت بر پیشرفت اجرای آنها از سال 1401 د ر د ستور کار اد اره كل قرار د ارد .
آموزش هاي بهد اشت، ایمنی و محیط زیست
آموزش کارکنان صنعت نفت به منظور آگاهی از موازین اچ اس ای و به د نبال آن تأثیر بر کاهش روند وقوع حواد ث، یکی از پارامترهای کلید ی د ر خط مشی بهد اشت، ایمنی و محیط زیست است و برگزاری برنامه های آموزشی کارکنان بر اساس نیازسنجی سالانه د ر شرکت های اصلی و فرعی تابعه با هد ف ارتقای شایستگی های مورد نیاز شغلی کارکنان از مهم ترین فعالیت های مد یریت ها و اد ارات اچ اس ای محسوب می شود . با توجه به روند رو به رشد برون سپاری فعالیت های صنعت نفت به بخش پیمانکاری طرح ریزی، اجرا و ارتقای اثربخشی آموزش های برگزار شد ه برای کارکنان مذکور به عنوان سیاست اجرایی د ر د ستور کار قرار د ارد . د ر حال حاضر، 171 شناسنامه د وره های آموزشي اچ اس ای د ر نظام جامع آموزش وزارت نفت متناسب با نياز صنعت، ریشه یابی علل حواد ث و تجربيات حاصل بر مبناي كار تيمي و خرد جمعي به مد یریت ها و شرکت های اصلي ابلاغ شد ه است.
همچنین مستند به تبصره (1) بند 7-1 نظامنامه آموزش اچ اس ای ابلاغی نیازسنجی آموزشی مبتنی بر اهد اف، راهبرد ها و سیاست های کلان از سوی اد اره کل اچ اس ای با همکاری اد اره کل آموزش، برنامه ریزی نیروی انسانی و تحول اد اری انجام و اجرای آنها با محوریت ستاد وزارت نفت د ر د ستور کار قرار د ارد . از جمله اقد ام هاي اخير د ر اين بخش می توان به برنامه ريزي و اجراي د وره های آموزشی، 12 د وره تخصصي جامع آموزش «قوانين و مقررات محیط زیستي مرتبط با صنعت نفت و چالش هاي موجود » د ر سال 1402 و 32 ساعت مجازی آموزش نرم افزار محاسباتی آلایند ه های هوا و گازهای گلخانه ای د ر سال 1403 به گروه هاي هد ف د ر شركت هاي اصلي و شركت هاي تابعه اشاره کرد .
الزامات اچ اس ای قرارد اد ها د ر صنعت نفت
به منظور تبیین الزامات بهد اشت، ایمنی و محیط زیست د ر برون سپاری فعالیت های صنعت نفت به پیمانکاران و پيش بيني كامل و قانوني اين موضوع د ر تمامی اسناد مناقصه و پيمان هاي صنعت نفت، با استناد به وظايف و اختيارات مصرح د ر جزء 6 بند ب و جزء 4 بند الف قانون وظايف و اختيارات وزارت نفت، بازنگری شیوه نامه اجراي الزامات و رویه هاي مد يريت اچ اس ای د ر قرارد اد هاي صنعت نفت بر اساس اسناد معتبر بین المللی د ر د ستور کار قرار د ارد و د ر مراحل تایید فنی است که پس از تصویب، برای اجرا ابلاغ خواهد شد .
الزامات این سند مشتمل بر برگزاری مناقصات و شناسایی پیمانکاران واجد صلاحیت، اجرای موضوع پیمان و پایان قرارد اد است و اهد اف، فعالیت های کلید ی و اقد امات کاهش ریسک را برای 8 مرحله مد یریت پیمان د ر ارتباط با تکالیف اچ اس ای و مسئولیت های کارفرمایان و پیمانکاران تشریح می کند . همچنین این اد اره کل نسبت به تهیه و تد وین الزامات اچ اس ای د ر موارد مذکور اقد ام کرد ه است:
تد وين الزامات اچ اس ای برای د رج د ر مفاد موافقتنامه و شرایط عمومی اسناد همسان پیمان های طراحي و مهند سي - تامين مصالح و تجهيزات - ساختمان و نصب EPC براي كارهاي صنعتي و تامين مصالح و تجهيزات - ساختمان و نصب PC براي كارهاي صنعتي د ر فرایند های ارجاع کار و انعقاد قرارد اد
تد وين الزامات اچ اس ای د ر سند همسان قرارد اد هاي خد مات مشاوره ای د ر صنعت نفت- نشريه 029
تد وين الزامات اچ اس ای د ر د ستورعمل اخذ نظر بهره برد اران د ر پروژه ها/طرح هاي صنعت نفت
تد وين الزامات اچ اس ای د ر سند «فهرست مد ارك و اقلام قابل تحويل د ر بخش طراحي پايه و طراحي تفصيلي»
الزامات اچ اس ای د ر سند همسان پيمان تعميرات اساسي د ر صنعت نفت
اد اره کل اچ اس ای با هد ف پیشگیری از وقوع حواد ث د ر صنعت نفت نسبت به برنامه ریزی و برگزاری جلسات توجیهی با هلد ینگها و پیمانکاران بزرگ صنعت نفت به منظور تبیین اهد اف، راهبرد ها و سیاست های اچ اس ای د ر برون سپاری فعالیت ها و جایگاه اچ اس ای د ر طرح ها و پروژه های نفتی اقد ام می کند .
ارزيابي و بازد ید هاي نظارتي
با توجه به تكاليف مقرر د ر بند 4 از جزء الف ماد ه 3 قانون وظايف و اختيارات وزارت نفت مبني بر «نظارت بر اجراي رویه ها و د ستورعمل هاي اجرایي سلامت، بهد اشت، ايمني و محیط زیست و پد افند غيرعامل د ر صنعت نفت»، این اد اره کل نسبت به برنامه ریزی و انجام ارزيابي و بازد يد هاي نظارتي د ر قالب تیم های مد یریتی، کارشناسی و تخصصی اقد ام کرد ه و رفع چالش ها و مشکلات شناسایی شد ه د ر پیشبرد برنامه های بهد اشتی، ایمنی و محیط زیست صنعت نفت را از طریق مد یریت ها و اد ارات مرتبط پیگیری می کند .
گزارشات تحلیلی و د رس آموزی از حواد ث
يكي از اهد اف اصلي نظام مد يريتي اچ اس ای، كنترل نرخ وقوع رويد اد ها و كاهش خسارات است. تحليل و د رس آموزی از حواد ث، يكي از فرايند هاي كليد ي نظام مد يريت اچ اس ای به منظور شناخت د قيق نقاط قابل بهبود و تبيين اقد امات اصلاحي و پيشگيرانه د ر برنامه ریزی راهبرد ي بهبود وضعيت ايمني، كاهش نرخ حواد ث و پيشگيري از تکرار حواد ث مشابه است. بر اين اساس، اد اره كل اچ اس ای، با بررسي، تحليل و جمع بند ی اطلاعات كليد ي حواد ث شغلي و فرايند ي مهم رخ د اد ه د ر صنعت نفت كشور، گزارش های تحليلي حواد ث صنعت نفت، د رس آموزی از اين حواد ث را تهيه و به شرکت های اصلی و فرعي تابعه ارسال می کند . به همین منظور، مجموعه د رس آموزی حواد ث مشتمل بر حواد ث شغلی و فرایند ی تهیه شد ه از سوی این اد اره کل، د ر مرحله چاپ و انتشار و ارسال به شرکت های تابعه وزارت نفت است.
ايمني ساختمان های ستاد ي
با توجه به لزوم ایمن سازی ساختمان ها و پیشگیری از وقوع حواد ث، اد اره کل اچ اس ای وزارت نفت نسبت به تد وین ضوابط و ابلاغ بخشنامه های مرتبط با رعایت ایمنی د ر ساختمان های اد اری و تأسیسات صنعت نفت اقد ام کرد ه و د ر این خصوص، ارزیابی و سطح بند ی وضعیت ایمنی ساختمان ها د ر برابر زمین لرزه، آتش سوزی، انفجار و فرونشست مشتمل بر موارد زیر د ر د ستور کار قرار گرفته است.
برگزاري جلسات كميته ايمني ساختمان ها با واحد خد مات فني و تخصصي براي پيگيري ارتقای سامانه هاي ايمني و آتش نشانی، پيگيري مصوبات جلسات قبلي و رفع عد م انطباق هاي چک لیست ايمني ساختمان هاي بلند مرتبه شركت ملي نفت
پيگيري جلسات كميته ايمني ساختمان ها د ر چهار شركت اصلي
ابلاغ چک لیست ايمني ساختمان ها به شركت هاي ملي گاز، پالايش و پخش و پتروشيمي به منظور تكميل - آن براي ساختمان هاي بلند مرتبه ستاد ي تهران از سوی شركت اصلي و پيگيري رفع عد م انطباق ها
پيگيري ايجاد سامانه شمارش حضور افراد و موقعيت افراد د ر ساختمان هاي بلند مرتبه ستاد ي
بررسي بار حريق ساختمان هاي ستاد ي شرکت های اصلي و پيگيري كاهش آن تا حد قابل قبول
ارزيابي آماد گي عملياتي تخصصي آتش نشانان
شغل آتش نشانی د ر گروه مشاغل پرمخاطره و ویژه قرار د اشته و آتش نشانان برای انجام صحيح وظایف و ماموریت های محوله باید از صلاحيت حرفه ای، آماد گی جسمانی بالا و سلامت روحی مناسب به منظور واکنش د ر شرایط اضطراری و امد اد رسانی مطلوب به افراد آسیب د ید ه برخورد ار باشند که يكي از رويكرد هاي موثر د ر اين خصوص، ارزيابي اد واري آماد گي عملياتي- تخصصي آتش نشانان د ر صنعت نفت است. د ر این ارتباط این اد اره کل ضمن بازنگری د ستورعمل فنی و اجرایی ارزیابی آماد گی عملیاتی- تخصصی آتش نشانان وزارت نفت و ابلاغ به شرکت های اصلی نسبت به تشکیل کمیته های فنی، د اوری و اجرایی و برگزاری پنجمین د وره ارزیابی آتش نشانان منتخب شرکت های تابعه صنعت نفت د ر سال 1402 اقد ام کرد که این امر منجر به شناسایی ظرفیت های موجود د ر نیروهای آتش نشان صنعت نفت برای آماد گی حضور د ر رقابت های بین المللی و اعزام به مسابقات جهانی آتش نشانان شد ه است.
نظام مد يريت ايمني فرايند
با توجه به اهد اف کلان وزارت نفت د ر خصوص حفظ پاید اری تولید و پیشگیری از وقوع حواد ث عمد ه فرایند ی (آتش سوزی، انفجار و نشت مواد شیمیایی خطرناک)، رویکرد استقرار نظام مد یریت ایمنی فرایند به عنوان یکی از راهبرد های کلید ی حوزه اچ اس ای د ر اولویت برنامه های صنعت نفت قرار گرفته است. د ر این ارتباط، این اد اره کل ضمن شناسایی شركت هاي زيرمجموعه صنعت نفت كه سيستم مد يريت ايمني فرايند را استقرار د اد ه اند يا د ر حال استقرار آن هستند ، به د ریافت بازخورد از شركت هاي پيشرو و حضور ميد اني د ر شركت مورد نظر به منظور بررسي چالش هاي احتمالي نسبت به تد وین راهنمای استقرار نظام مد یریت ایمنی فرایند اقد ام کرد که د ر سال 1402 از سوی مقام عالی وزارت به شرکت های تابعه برای اجرا ابلاغ شد . د ر این خصوص، طرح ريزي و استقرار سیستم مد یریت ایمنی فرایند با صد ور حکم از جانب مد یران عامل/ بالاترين مقام سازمانی شرکت های مشمول، به منظور برنامه ریزی، هماهنگي، تقسیم وظایف، نظارت و حصول اطمینان از پیاد ه سازی عناصر و استقرار سیستم PSM، متشکل از نمایند گان اچ اس ای (نقش محوری)، مهند سی و طرح ها، عملیات، بهره برد اری، بازرسی فنی، مهند سي فرایند ، تعمیرات و نگهد اشت، د ارایی های فیزیکی، مد یریت ریسک، آموزش و سایر مد یریت ها/ اد ارات ذی ربط تشکیل و زیرساخت های لازم د ر حال پیگیری است.
سیستم های ايمني و آتش نشانی اولویت د ار
با توجه به ماهیت خطرناک فرایند ها و تاسیسات نفت و گاز به واسطه وجود میعانات و گازهای قابل اشتعال ریسک انفجار و آتش سوزی د ر این تاسیسات بسیار قابل توجه بود ه و طراحی صحیح و اصولی سامانه های فعال اطفای حریق و حصول اطمینان از کفایت و کارایی آنها حائز اهمیت ویژه است. پایش و نظارت ویژه بر عملکرد این تجهیزات د ر برخی مناطق عملیاتی به لحاظ موقعیت استراتژیک و ظرفیت عملیاتی اهمیت این موضوع را د وچند ان می سازد . به همین د لیل اد اره کل اچ اس ای و پد افند غیرعامل وزارت نفت ضمن اولویت بند ی تاسیسات بر اساس معیارهای کلید ی،