همانطور که می د انید ، د ولت سیزد هم به مبحث ساخت د اخل و حمایت از شرکت های د انش بنیان توجه ویژه ای د ارد ، از این رو هر نهاد و سازمانی د ر این مسیر گام های موثری برد اشته است. شرکت ملی پالایش و پخش فراورد ه های نفتی ایران، چه اقد اماتی را د ر این زمینه انجام د اد ه است؟
وزارت نفت به عنوان شاگرد اول و پیشگام تولید بار اول د ر میان صنایع مختلف کشور شناخته می شود . با روی کار آمد ن د ولت سیزد هم، این حرکت به صورت جد ی پیگیری شد . از این رو کارگروهی د ر وزارت نفت تشکیل و نمایند ه مخصوص وزیر نفت د ر کارگروه ساخت بار اول حضور د ارد .
د ر این کارگروه، معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، چهار شرکت اصلی صنعت نفت و معاون وزیر د ر امور پژوهش و فناوری حضور د ارند و موضوعات تولید بار اول د ر آن راهبری می شود .
چه قوانینی د ر خصوص حمایت از ساخت د اخل د اریم که از سوی سازمان های مختلف از جمله شرکت ملی پالایش و پخش فراورد ه های نفتی ایران لازم الاجراست؟
یکی از قوانین توسعه ای ذیل قانون مناقصات مربوط به بند «ی» ماد ه 29 موارد عد م الزام به برگزاری مناقصه د رباره معاملاتي است كه طرف معامله، وزارتخانه يا مؤسسه د ولتي يا شركت د ولتي باشد . معاونت علمی ریاست جمهوری، متصد ی این امر است و د ر بستر این قانون توانسته ایم ترک تشریفات د اشته باشیم.
اکنون شرکت های د انش بنیان زیاد ی د اریم که د ر زمینه ساخت بار اول وارد شد ه اند ؛ اما نتوانسته اند به سمت برند سازی بروند . برای رفع این مشکل علاوه بر شرکت ها و سازمان ها از سوی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری هم باید اقد اماتی صورت گیرد .
چگونه می توان شرکت های د انش بنیان را به سمت برند سازی سوق د اد ؟
همانطور که می د انید ، شرکت های د انش بنیان معمولا کوچک هستند . پروژه های صنعت نفت، بخصوص شرکت ملی پالایش و پخش فراورد ه های نفتی ایران، نیازمند شرکت های د انش بنیان با توان مالی بالاست که د ولت سیزد هم د ر این خصوص بسیار موفق عمل کرد ه است.
برای افزایش تنوع سازند گان د ر اقلام راهبرد ی و استراتژیک با هد ف افزایش ظرفیت شرکت های د انش بنیان د ر اقلام سفارشی، باید به سمت ایجاد شرکت های بزرگ برویم تا از این طریق بتوانیم یک گروه کالایی برای نیازهای صنعت نفت کشورمان تولید کنیم.
تمام د ارایی یک شرکت د انش بنیان، د انش آنهاست. با ایجاد یک گروه کالایی، وزارت نفت با وزارت د فاع همکاری می کند . بر این اساس، با ایجاد گروه کالایی، چالش تعهد نامه شرکت د انش بنیان کوچک بر طرف خواهد شد .
با توجه به موارد ی که مطرح کرد ید ، د ر برخی قوانین با چالش هایی مواجه هستیم. برای رفع این چالش ها چه اقد اماتی صورت گرفته است؟
د ر سال های اخیر، قانون استفاد ه از حد اکثر توان تولید ی کشور، تمام نیازها را به سمت سازند گان د اخلی سوق د اد ه است. این روند فرصت خوبی د ر اختیارمان قرار می د هد و باید بر اساس قانون، تمام نیازهایمان را از د اخل تامین کنیم.
فرایند هایی برای استفاد ه از توان د اخلی ذیل قانون استفاد ه حد اکثری توان تولید ی کشور مانند سامانه توانیران و...تعریف شد ه که این سامانه بر اساس ماد ه ۴ «قانون حد اکثر استفاد ه از توان تولید ی و خد ماتی کشور و حمایت از کالای ایرانی» از سوی وزارت صمت ایجاد شد ه است. بر اساس این ماد ه قانونی، برای خرید کالای خارجی و شروع یک پروژه، باید با وزارت صمت هماهنگی هایی از نظر میزان استفاد ه از ساخت د اخل صورت گیرد .
اکنون نیازهای مجموعه وزارت نفت د ر تامین اقلام مورد نیاز واحد های عملیاتی و پروژه های کیفی سازی و بهینه سازی، بیش از ظرفیت شرکت های سازند ه د اخلی است.
منظور از ظرفیت شرکت های سازند ه د اخلی چیست؟
منظور، توان تجهیزاتی و ظرفیت تولید و توان مالی آنهاست. بر اساس قانون با بسته شد ن هر قرارد اد ی، پیش پرد اختی نیز د اد ه می شود ، از این رو توان مالی سازند گان باید به قد ری باشد که پروژه ها را پیش برد ه، بسازد و تحویل د هد .
د ر این زمینه با یک چالش جد ی د ر زمینه تد ارکات کالا مواجه هستیم. متاسفانه به موازات حمایت از سازند گان و شرکت های د انش بنیان، ظرفیت تولید آنها توسعه نیافته است. برای رفع این چالش باید قوانین به سمتی پیش برود که سرمایه گذاری برای افزایش ظرفیت تولید و توان مالی سازند گان محقق شود .
چه موانعی بر سر راه قانون استفاد ه حد اکثری از توان تولید ی و فرایند های آن وجود د ارد ؟
قانون استفاد ه حد اکثر ی از توان تولید ی فرایند ها د ر زمینه تد ارکات کالا از سوی وزارت صمت و بانک مرکزی د نبال می شود و د ر این زمینه صنایع با چالش هایی روبه رو هستند . یکی از آنها طولانی شد ن فرایند هاست، به این معنا که یک پروژه ابتد ا چهار تا پنج ماه زمان می برد تا با وزارت صمت روی میزان د رصد استفاد ه از ساخت د اخل به جمع بند ی برسد . د ر اد امه باید کارفرما و پیمانکار را ملزم به ثبت پروژه خود د ر سامانه توانیران کنیم. این سامانه توسعه یافته، اما زیرساخت های آن کامل نیست. بعد از طی الزامات قانونی یک پروژه و طی کرد ن مراحل استفاد ه از قانون حد اکثر توان تولید و اجرای قوانین و فرایند های مورد تایید وزارت صمت، برای خرید خارج باید از سوی پیمانکاران ثبت سفارش صورت گیرد .
برای ثبت سفارش، سازند ه ای که نیازمند ارز برای وارد ات برخی اقلام است، با چالش هایی مواجه می شود .
یکی د یگر از چالش های ما، ثبت سفارش د ر سامانه توسعه تجارت است که زیرمجموعه وزارت صمت قرار د ارد . برای رفع این چالش، مکاتباتی صورت گرفته و نامه از وزیر نفت به وزیر صمت ارائه شد ه و مجموعه پالایش و پخش، چالش ها را احصا کرد ه و با زیر مجموعه های خود مکاتباتی د اشته و آسیب ها نیز شناسایی شد ه است.
برای رفع مشکلات موجود ، نخست قوه مقننه باید چالش های موجود د ر قوانین را اصلاح کند . سپس فرایند ها د ر وزارت صمت تسریع، تسهیل، بازطراحی و بازنگری شود .
با توجه به اینکه برخی شرکت ها صاد رکنند ه هستند ، چه موانعی بر سر راه این گروه قرار د ارد ؟
برخی شرکت ها صاد رکنند ه هستند و نیاز به منابع ارزی د ارند . براساس قواعد ، قوانین و ابلاغیه ها باید حتما 100 د رصد ارز خود شان را رفع تعهد ارزی کنند .
از این رو طبق فرایند ی برای ثبت سفارش د ر سازمان توسعه تجارت، د ر فرم های مخصوص و تعریف شد ه، ابتد ا باید قسمت «صاد رات خود م» انتخاب شود ، این عبارت برای رفتن به کمیته، د و، سه ماه زمان می برد . از این رو برای رفع چالش موجود باید فرایند ها تسهیل و مد ت زمان پاسخ کمیته ها نیز کوتاه تر شود . چالش د یگر، بعد از ثبت سفارش است که برای آن، کارگروه های متعد د ی د ر وزارت صمت تشکیل شد ه تا ارزها از محل نیاز خود منحرف نشود . از این رو باید رفع تعهد ارزی، یک بازه زمانی د اشته باشند و د ر این مد ت طول د وره ساخت را رعایت کنند . اگر یک شرکت بر اساس قوانین پیش نرود و با تاخیر د ر گمرک مواجه شود ، کالایش ترخیص نخواهد شد ؛ زیرا د ر بازه زمانی مشخص شد ه کالای خود را تامین، وارد و ترخیص نکرد ه است.
برای رفع این مشکل، مکاتباتی صورت گرفته تا طول د وره ساخت تمد ید شود و به این طریق شرکت ها بتوانند پایبند به رفع تعهد ات ارزی خود د ر امر وارد ات باشند .
برای طول د وره ساخت، کمیته های متعد د ی د ر مجموعه وزارت صمت ایجاد شد ه تا تصمیمات متعد د گرفته شود . د ر این میان اگر طول د وره ساخت مطابق با واقعیت نباشد ، به هیچ وجه امکان ساخت د ر طول آن د وران را نخواهد د اشت و تنها با پرد اخت جریمه می تواند فعالیت خود را اد امه د هد .
علاوه بر موارد ی که اشاره کرد ید ، صنعت پالایش و پخش با چه چالش های د یگری مواجه است؟
د رخواستمان از وزارت صمت این است که طی جلسات مشترک، چالش هایمان را مرتفع کنیم، ضمن آنکه د ر کارگروه فنی و تخصصی، عارضه یابی و آسیب شناسی تکمیل و راهکارها ارائه شود . آنهایی که نیاز به اصلاح قوانین و به روز کرد ن د ارند ، د ر مجموعه وزارت نفت، وزارت صمت و هیأت وزیران مطرح و از سوی د یگر طرح و لایحه ای برای رفع موانع موجود به مجلس شورای اسلامی فرستاد ه شود .
د ر بیست و هشتمین نمایشگاه بین المللی صنعت نفت، گاز، پالایش و پخش، شاهد حضور چشمگیر شرکت های د انش بنیان و معرفی محصولات خود به شرکت های بزرگ بود یم. برای بهره وری بیشتر از این شرکت ها، چگونه می توان مذاکرات انجام شد ه د ر نمایشگاه را د نبال کرد ؟
این روید اد و نمایشگاه، فرصت خوبی است تا نیازهای فناورانه مجموعه وزارت نفت و شرکت ملی پالایش و پخش را به معرض د ید عموم و شرکت های سازند ه و د انش بنیان بگذاریم و این نیازها د ر بستر اینترنت و هم به صورت ارائه فرم هایی د ر اختیار مراجعان قرار گرفت.
شرکت های سازند ه و د انش بنیان د ر این نمایشگاه بر اساس نیازهای ما پیشنهاد های فناورانه خود شان را ارائه د اد ند . بعد از نمایشگاه، با توجه به مذاکرات صورت گرفته با شرکت های سازند ه و د انش بنیان اطلاعات آنها د ر پایگاه د اد ه ای که برای این حوزه د ر نظر گرفته شد ه بارگذاری و طی یکسال (تا نمایشگاه سال بعد ) این اطلاعات مورد بررسی قرار می گیرد . د ر این بازه زمانی با برگزاری جلسات میان کارفرمایان، تقاضا را د ر مقابل عرضه قرار می د هیم و تسهیل گر تولید د انش و رفع نیازهای مجموعه وزارت نفت هستیم.
د ر پایان اگر صحبتی باقی ماند ه، بفرمایید ؟
چالش هایی که گفته شد ، د ر رابطه با معاونت صنایع و تجهیزات وزارت صمت بود . علاوه بر سازمان توسعه تجارت، با معاونت های د یگری از وزارت صمت نیز د ر زمینه تد ارکات کالا با چالش هایی مواجه هستیم. به عنوان مثال د ر زمینه معاد ن و مواد شیمیایی، پالایشگاهی می خواهد کاستیک بخرد و تولید کنند ه مشخصی د ارد و وزارت صمت باید مجوزهای لازم را برای خرید از آن شرکت بد هد . کاستیک سود ا به عنوان یک ماد ه شیمیایی مهم د ر پالایشگاه ها، کاربرد های بسیاری از جمله پالایش نفت، تصفیه آب، بهبود کیفیت سوخت ها، تمیز کرد ن قطعات و تجهیزات و تنظیم PH د ارد . استفاد ه از کاستیک سود ا د ر این فرایند ها باعث بهبود کیفیت محصولات و افزایش کارایی پالایشی می شود .
برای رفع مشکلات موجود باید شرکت های د انش بنیان، پروژه های خود را د ر زمان تعیین شد ه تمام کنند تا با چالش های متعد د روبه رو نشوند ، ضمن آنکه د ر زمینه اصلاح فرایند ها، کنار وزارت صمت د ر امر کمک های فنی و تخصصی برای تامین کالا و تجهیزات هستیم.