چشم در چشم دنیا
مشعل| برنامه و هدفی مهم در جهت حفظ استقلال و خودکفایی از زمان آغاز به کار دولت سیزدهم و همزمان با تحریم های سخت و همه جانبه، تبدیل به جریانی پایدار در کشور و به خصوص صنعت نفت شد و در سه سال گذشته، نهضت دانش بنیان شدن صنعت نفت و ساخت بار اول قطعات حیاتی و پرکاربرد به بار نشست؛ به گونه ای که در نتیجه این جریان پایدار و نهضت همه جانبه، شمار شرکت های دانش بنیانی که با صنعت نفت همکاری دارند، از 150 شرکت به بیش از 700 شرکت رسیده و هزاران میلیارد تفاهم نامه و قرارداد ارزی و ریالی بین شرکت های داخلی صنعت نفت و شرکت های دانش بنیان و فناور منعقد شده است.
امروز موضوع ساخت داخل به برنامه ای راهبردی در بخش های مختلف صنعت بزرگ نفت تبدیل شده و در بیشتر شرکت های بزرگ و فعال، واحدی به عنوان ساخت بار اول یا ساخت داخل شکل گرفته که در ارتباط مستمر با مجموعه های دانش بنیان و فناور است. در همین مدت، شمار شرکت های دانش بنیان در فهرست بلند نفت به دو هزار و 500 شرکت رسیده و وزارت نفت سه سال پیاپی رتبه نخست حمایت از مجموعه های دانش بنیان و ساخت بار اول را در میان دستگاه های اجرایی کشور به دست آورده است.
در کنار این آمارها باید به صرفه جویی ارزی که ساخت داخل برای کشور در بلندمدت دارد، اشاره کرد. اگرچه نمی تواند عدد قطعی از این میزان صرفه جویی ارائه کرد، اما آمارهای جداگانه ای که شرکت های مختلف در صنعت نفت، گاز، پتروشیمی و پالایش و پخش منتشر می کنند، نشان از این اثرگذاری دارد. با این حال آنطور که در گزارش های معاونت پژوهش و فناوری ریاست جمهوری آمده، به ازای هر یک دلار سرمایه گذاری در حوزه ساخت داخل حداقل 8 دلار صرفه جویی برای کشور حاصل شده است. همچنین حداقل 400 میلیون دلار صرفه جویی ارزی تنها از محل قراردادهای ساخت بار اول در وزارت نفت حاصل شده که قطعا عدد واقعی در بلندمدت بیش از این رقم خواهد بود.
موضوع ساخت داخل به همین موارد محدود نمی شود و علاوه بر ایجاد جریانی از تولید و اشتغال، آن هم در سال هایی که با بیشترین میزان تحریم ها مواجه بوده ایم، زمینه ای قوی برای صادرات تجهیزات و قطعات، مواد شیمیایی و کاتالیست و حتی خدمات فنی و مهندسی را فراهم کرده است. امروز بازارهای جدیدی در آسیا و آفریقا و آمریکای جنوبی در انتظار تجهیزات و قطعات و کاتالیست های ساخت ایران هستند و این برنامه ریزی برای جذب بازارهای هدف جدید ادامه دارد.
فارغ از نتایج کمی که جریان ساخت داخل در دل هدف بزرگ اقتصاد مقاومتی داشته است، در این چند سال اخیر شاهد افزایش روزنه های امید در میان نخبگان ایرانی بوده ایم. بها دادن به شرکت های فناور و دانش بنیان که پایه و شروع کارشان با بخش خصوصی و جوانان نخبه است، در واقع توجه و حمایت در جهت حفظ این سرمایه ها در داخل کشور بوده است. می توان گفت که دانش بنیان شدن صنعت نفت و ساخت داخل نیازها و اتکا به توان داخلی تبدیل به یک راهبرد و نگاه کاربردی در میان همه اجزای صنعت نفت شده است.