زمانی که برای ادامه تحصیل به خارج از ایران سفر کردم، این ایده به ذهنم رسید که باید بیشترین بازده و ثمر را در این مملکت داشته باشم و به این نتیجه رسیدم که انتقال تجربه و آموخته هایم تنها در قامت یک معلم می تواند رخ دهد و تصمیم گرفتم تا به عنوان یک معلم در دانشکده ای که درس خوانده ام، مشغول کار شوم تا به نوعی کمبودهای علمی این صنعت را با استفاده از پتانسیل درونی و شور و شوق یادگیری دانشجویان برطرف کنم. وی با اشاره به اینکه در دوران تحصیل در مدرسه یکی از معلمانش به او یاد داده که موفقیت یک لحظه است، اما چیزی که بیشتر از موفقیت مهم است، راهی است که برای موفقیت انتخاب می کنید، افزود: این نکته برای من درسی بود و تا همیشه در زندگی آویزه گوش قرار داده ام؛ به همین دلیل معتقدم معلمان، شاگردان یا دانشجویان را به چشم فرزندان خود می بینند و رشد و موفقیت دانشجویان برای من بسیار ارزشمند است و این حس، همانند حسی است که به فرزندم دارم. بهرام سلطانی به این پرسش که تا چه اندازه در زندگی دانشجویان تاثیرگذار بوده است، پاسخ می دهد: نمی توانم در این زمینه نمره بالایی به خودم بدهم، اما تاثیر برخی حرف های خود را در زندگی دانشجویان می بینم. وی درباره این که آیا دانشجویی را دیده که پتانسیل معلم شدن را داشته باشد و او را به این سمت، سوق داده باشد، گفت: بارها چنین دانشجویانی را دیده و آنها را تشویق کرده ام که دکترای خود را دریافت کنند تا در رشته معلمی کار خود را ادامه دهند و جای ما را در این دانشکده بگیرند. از او می پرسم آیا به این فکر کرده اید در دانشکده دیگری مشغول به تدریس شوید، پاسخ می دهد: هیچگاه به این موضوع فکر نکرده ام؛ من فارغ التحصیل این دانشکده هستم و تعصب خاصی به این دانشکده دارم. معتقدم دانشگاه صنعت نفت نقش مهمی در حوزه صنعت نفت داشته و توانسته است دین خود را به ایران عزیزمان ادا کند و تا زمانی که ما تولیدکننده نفت هستیم، این دانشگاه باید تقویت شود تا نسل هایی را آموزش دهد که برای کشورشان جانفشانی کنند. دانشگاه تا همین چند سال پیش در زمینه آموزش بسیار موفق عمل کرده، هرچند به دلیل تصمیم گیری های متفاوت برخی وزرای پیشین نفت، نقش این دانشگاه کمرنگ تر شده است.
علاقه به تدریس من را به دانشکده بازگرداند
وحید محبی، عضو هیئت علمی دانشکده نفت اهواز یکی از اساتید جوان، نزدیک به 12 سال سابقه تدریس در رشته مهندسی گاز این دانشکده را دارد. او درباره اینکه چه چیز باعث شد تا معلمی و تدریس را به عنوان شغل اصلی خود انتخاب کند، توضیح داد: از دوره دانشجویی نسبت به تدریس در دانشگاه علاقه مند شدم و با توجه به اینکه فوق لیسانس خود را از دانشکده نفت گرفته بودم، علاقه خاصی به این دانشگاه داشتم. پس از پایان تحصیلات تکمیلی، به عنوان معلم در دانشکده مشغول به کار شدم. وی با اشاره به اینکه در تهران متولد شده است، درباره حضور در خوزستان و کار در این استان گفت: حال و هوای جوانی معمولا باعث می شود که تصمیم های بزرگی را برای زندگی بگیرید و من همچنان از این انتخاب راضی هستم. یکی از نکات جالب توجه برای من این است که زمانی پشت همین میز و صندلی ها نشسته و درس خوانده ام؛ به همین دلیل زمانی که سر کلاس حضور پیدا می کنم، ناخودآگاه به حال و هوای دوره دانشجویی می روم و زمانی که به گذشته فکر می کنم، می بینم چقدر زود می گذرد، اما در کل فکر می کنم تدریس حال و هوای خوبی را برای دانشجویان جوان به ارمغان می آورد، چراکه وقتی با نسل جوان ارتباط برقرار می کنید، به خصوص نسلی که شاداب باشند، روحیه ما نیز جوان می شود. محبی می گوید: به دلیل سیاست هایی که پیش از این در دانشکده دنبال می شد و چند سالی است که جذب استاد برای هیئت علمی نداشته ایم، اختلاف سنی میان ما و دانشجویان زیاد شده است، هرچند که من خود را جوان احساس می کنم. معتقدم در دوره دانشجویی با اساتیدی درس های خود را گذرانده ایم که جزو بهترین ها در علوم نفتی بودند، هرچند برخی از این اساتید در حال حاضر از دنیا رفته اند، اما یکی از ویژگی هایی که از این اساتید در دوره دانشجویی در ذهن من باقی مانده، این است که برخی اساتید روی درس خود به قدری مسلط بودند که بدون جزوه و کتاب سر کلاس حاضر می شدند و این نشان دهنده تسلط آنها روی مطالبی بود که تدریس می کردند و من نیز سعی کرده ام اینگونه باشم. وی در پاسخ به این پرسش که تا چه اندازه تلاش می کند دانش خود را به روز کند، توضیح می دهد: فکر می کنم یک استاد برای اینکه بخواهد در تدریس خود موفق باشد، باید پیش از حضور در کلاس خود را آماده کند؛ به همین دلیل بخش عمده ای از وقت هیئت علمی برای مرور دانش خود و انتقال آن به دانشجویان می گذرد. البته نباید این را هم فراموش کرد که ما در دوره ای هستیم که مهم تر از آموزش، پژوهش و فناوری جای خود را در دنیا باز کرده است؛ به همین دلیل وقت عمده ما صرف مطالعات پژوهشی می شود. محبی درباره اینکه دانشجویان دوره او اساتید را بیشتر به چالش می کشیدند یا دانشجویان جوان امروز، می گوید: زمان دانشجویی ما، حرمت و احترامی نسبت به اساتید وجود داشت، بعد از مدتی گفت وگو و بحث های علمی در دانشگاه ها رواج پیدا کرد و دانشجویان سعی می کردند تا اساتید را به چالش بکشند، اما بعد از شیوع ویروس کرونا، سطح آموزش در دانشگاه ها کم و همین سبب شده تا چالش های دانشجو و استاد کاهش یابد.
دانشکده نفت آبادان با قدمت 80 ساله
دانشکده نفت آبادان مقصد بعدی ما در این سفر بود، دانشکده ای که ورود به آن و دیدن ساختمان های قدیمی، حس و حال خاصی به بازدیدکننده دست می دهد، هرچند برخی امکانات این دانشکده به روز شده است، اما زمانی که در محوطه یا کلاس های آن قدم می زنید، به راحتی می توانید قدمت بیش از 80 سال این دانشکده را ببینید؛ دانشکده ای که پس از دانشگاه تهران، دومین مرکز آکادمیک بزرگی است که در ایران ساخته می شود و اولین مرکز تخصصی فراگیری علوم نفتی خاورمیانه.
اولین دیدار ما در این دانشکده دیدار با سیامک مرادی است که در رشته مهندسی نفت تحصیل کرده و فارغ التحصیل کارشناسی از همین دانشکده است. او کارشناسی ارشد و دکترای خود را از دانشگاه شریف گرفته و بعد از آن به عنوان معلم به این دانشکده بازگشته است. مرادی درباره علاقه خود به تدریس می گوید: مادر من معلم بود و از کودکی با محیط آموزشی آشنا بودم و تلاش او را برای تربیت دانش آموزان می دیدم و این علاقه و تلاش در من نهادینه شد. زمانی که وارد عرصه کار شدم، متوجه شدم علاقه من نسبت به تدریس بیشتر از کار عملی و میدانی است، مواجه شدن با نسل جوان در شغل تدریس سبب می شود تا بالا رفتن سن را متوجه نشوید و این خود می تواند یکی از جذابیت ها و دلایل برای انتخاب چنین شغلی باشد.
وی در بخش دیگری از صحبت های خود می گوید: از ابتدا من تدریس را انتخاب نکرده بودم، اما بعد از اینکه با مادرم درباره تصمیم خود صحبت کردم با توجه به اینکه مادرم عاشق شغل معلمی بود، از این تصمیم استقبال کرد؛ از آن زمان تا امروز 13 سال می گذرد و در این شغل مشغول به کار هستم.
مرادی درباره بزرگ ترین چالش خود به عنوان استاد دانشکده می گوید: زمانی که دکترای خود را دریافت کردم، فرصت تدریس در دانشگاه های مختلفی را داشتم، اما علاقه ای خاص به این دانشکده و صنعت نفت دارم؛ به گونه ای که وقتی از کنار برج ساعت عبور می کنم، خاطرات دوران تحصیل برایم تداعی می شود.
او درباره اینکه اگر قرار باشد فرزندش نیز شغل معلمی را انتخاب کند، از این تصمیم استقبال می کند یا خیر، توضیح می دهد: فکر می کنم ایجاد علاقه به شغل معلمی تنها به دلیل علاقه به تدریس نیست؛ معتقدم منش و اخلاق اساتید در کنار هدایت علمی می تواند فرد را مجاب به انتخاب چنین شغلی کند؛ همانطور که برای من این اتفاق افتاد و درباره اینکه فرزندم هم بخواهد چنین راهی را پیش بگیرد، به تصمیم او احترام می گذارم.
حس مالکیت به دانشگاه در میان فارغ التحصیلان
به دیدن دکتر محسن متوسل، عضو هیئت علمی دانشگاه صنعت نفت و گروه مهندسی شیمی رفتیم. او 32سال است در این دانشگاه مشغول تدریس است و از این بابت هم ابراز خرسندی و خوشحالی می کند. متوسل می گوید: تحصیل کرده این دانشکده نیستم، اما آنچه در این سال ها از حضور در دانشگاه صنعت نفت وجود دارد و می توان آن را به عنوان یک سرمایه دانست، این است که ما به عنوان یک معلم، وظیفه انتقال تجربه های خود به دانشجویان را داریم و نکته مهم تر اینکه دانشجویان پس از فارغ التحصیلی به طور عجیبی به این دانشگاه و صنعت نفت علاقه مند می شوند.
وی ادامه می دهد: دانشجویانی که از این دانشکده وارد عرصه کار می شوند، اگر به مشکلی در صنعت نفت بربخورند، تمام تلاش خود را می کنند تا این مشکل را برطرف کنند، فکر می کنم اساتید این دانشگاه در کنار تدریس علم و دانش، حس وابستگی و عرق را در دانشجویان خود زنده می کنند و این مهم ترین ویژگی دانشگاه صنعت نفت آبادان است. در واقع باید بگویم نمی دانم در این دانشگاه چه چیزی وجود دارد که دانشجویان و فارغ التحصیلان تا همیشه قلبشان برای این دانشگاه و صنعت نفت می تپد و جانشان را برای آن می دهند.
متوسل با بیان اینکه به صورت اتفاقی به این دانشگاه پیوسته و از ابتدا هیچ تصمیمی برای پیوستن به آن را نداشته است، می افزاید: همه چیز دست به دست هم داد تا در دانشگاهی که در زادگاه من قرار داشت، مشغول به کار شوم و در تمام این سال ها تلاش کرده ام نقش خود را به عنوان یک معلم در زندگی دانشجویان خود داشته باشم، هرچند فکر می کنم هرکاری که کرده ام، کم بوده است، اما زمانی که در روز معلم پیام های مختلف تبریک از دانشجویان قدیمی و جدید خود دریافت می کنم، باعث خوشحالی من می شود. فکر می کنم در دوره تدریس علاوه بر اینکه دانشجویان خوبی داشتم، دوستان خوبی از بین همین دانشجویان به دست آوردم. معتقدم به عنوان یک معلم باید امید را در دل دانشجویان خود ایجاد کنیم، زیرا امید می تواند آینده جوانان را بسازد.
این دانشگاه حس وفاداری را زنده می کند
و سرانجام در پایان این دیدار و گفت وگو، پای صحبت های عبدالرحیم طاهری، رییس دانشکده نفت آبادان نشستم تا گفت وگویی دوستانه باهم داشته باشیم. او می گوید که از همان دوران کودکی علاقه بسیاری به درس خواندن داشته و توانسته است در رشته مهندسی عمران دانشگاه تهران قبول شود و برای دوره کارشناسی ارشد در رشته زلزله بورسیه وزارت نفت شده است.
وی می افزاید: پس از آن جذب شرکت نفت مناطق مرکزی ایران شدم، سپس برای ادامه تحصیل در مقطع دکترا به ایرلند رفتم. پس از پایان این دوره، پیشنهادهای بسیاری برای کار داشتم، اما دوباره به ایران بازگشتم و مشغول به کار شدم، اما در سال 1393 تصمیم به حضور در فضای آموزش گرفتم و وارد دانشگاه صنعت نفت شدم.
وی می گوید: درست است که فعالیت در حوزه اجرا را دوست دارم، اما زمانی که در یک فضای دانشگاهی قرار می گیرید، نه تنها باید با دانشجویان تعامل داشته باشید بلکه باید از نظر علمی همیشه به روز باشید و این به روز ماندن در حوزه دانشگاهی برای من از فعالیت در حوزه اجرا جذاب تر بود و می توانم بگویم که از تصمیم خود برای حضور در دانشگاه بسیار راضی هستم.
طاهری درباره علاقه و حس وفاداری که در این دانشگاه موج می زند، می گوید: بی شک عوامل مختلفی در این حوزه وجود دارد و برداشت من این است که چنین حسی به دلیل ریشه دار بودن دانشگاه، محیط دانشجویی و اساتید، ارتباط با صنعت در برخی دروس است.
تعامل و ارتباط دانشجویان با این صنعت سبب می شود تا به آن وابسته و وفادار باشند. من نیز به عنوان یک معلم تمام تلاش خود را می کنم تا بتوانم در این زمینه نقشی ایفا کنم و همیشه سعی کرده ام با ارائه مباحث مختلف علمی، دانشجویان را به صنعت نفت علاقه مند کنم.