نتیجه بخشی پروژه های نیمه تمام
باید گفت آنچه در برنامه ریزی صنعت نفت دولت سیزدهم در بخش سرمایه گذاری، اولویت قرار گرفته است، سوق دادن سرمایه ها به سمت و سوی پروژه های کلیدی بوده و در این فهرست، سرمایه گذاری ها در حفظ و نگهداشت تولید، رشد تولید نفت و گاز، افزایش تولید از میدان های مشترک، جمع آوری گازهای مشعل، ذخیره سازی گاز طبیعی، توسعه اکتشاف میدان های نفتی و گازی جدید، افزایش ظرفیت های پالایشی نفت و فرآورده های نفتی، همچنین احداث پالایشگاه ها، کیفی سازی فرآورده های نفتی در پالایشگاه های موجود، افزایش ظرفیت تولید محصولات پتروشیمی و افزایش فراورش گاز در پالایشگاه های گازی از موارد کلیدی بوده است.
اولویت مهم وزارت نفت در توسعه بخش بالادست، توسعه میدان های مشترک بوده که بسیاری از آنها هم به طور کامل توسعه نیافته اند.
ارائه آمار وزیر نفت که در این دولت تاکنون (بهمن ماه گذشته) ۱۳۲ پروژه ناتمام به ارزش ۲۸ میلیارد و ۵۰۰ میلیون دلار تکمیل و ۵۰ پروژه جدید به ارزش ۴۸ میلیارد و ۵۰۰ میلیون دلار طراحی شده و در حال اجراست، کارنامه رویکردی به نتیجه رسیده است.
در فهرست طرح های نیمه کاره می توان به ساخت پالایشگاه فاز ۱۴ پارس جنوبی اشاره کرد که با طولانی شدن عمر طرح به بیش از ۱۴سال تکمیل نشده و با شتاب گرفتن آن در دولت سیزدهم تعیین تکلیف شد و مراحل توسعه فاز 14 پارس جنوبی پس از تاخیری طولانی همراه با فراز و نشیب های زیاد از زمان تعریف طرح، با استقرار دولت سیزدهم و بسیج تمامی امکانات با هدف پایداری پالایش گاز زمستانی شتاب گرفت تا دولت آن را به سرانجام برساند.
از دیگر طرح های مهم در بخش موارد نیمه کاره می توان به فاز 11 پارس جنوبی اشاره کرد که در اولویت برنامه ریزی و در مدار پیشرفت قرار گرفت تا با به ثمر رسیدن آن، برگی دیگر از کارنامه درخشان صنعت نفت ورق خورد. این رویکرد باعث شد مخزن مشترک پارس جنوبی که روزگاری دغدغه از دست رفتن منابع آن به سمت همسایه قطری خود را داشتیم، نسبت به شروع به کار دولت سیزدهم،۵۰ میلیون مترمکعب گاز بیشتر از این حوزه تولید شود.
امضای قرارداد توسعه ۶ میدان نفتی کشور به ارزش بیش از ۱۳ میلیارد دلار با هدف افزایش ظرفیت تولید ۳۵۰ هزار بشکه در روز با تکیه بر توان داخلی در اواخر سالی که گذشت، بخش دیگری از عملکرد قابل قبول و ثمربخش در این حوزه به شمار می رود که در واقع عنوان بزرگ ترین قرارداد یک دهه اخیر صنعت نفت کشور به ارزش بیش از ۱۳ میلیارد دلار را به همراه دارد که به منظور افزایش روزانه ۳۵۰ هزار بشکه ای ظرفیت تولید نفت خام ایران با شرکت های ایرانی امضا شد.
افزایش تولید
آنچه نباید از نظر دور داشت اینکه اولویت بخشی و تدابیر مهم وزارت نفت دولت سیزدهم در بخش سرمایه گذاری باعث شده است که تولید نفت از روزانه ۲.۱ میلیون بشکه در ابتدای دولت سیزدهم به آمار و ارقامی چشمگیر در پایان سال برسید.
براساس آمار ارائه شده وزیر نفت در اسفندماه سال گذشته، در مدتی که از عمر دولت سیزدهم می گذرد، تولید نفت ۶۰ درصد، تولید روزانه گاز طبیعی ۵۰ میلیون مترمکعب، ظرفیت پالایش نفت روزانه ۲۱۰ هزار بشکه و ظرفیت پالایش گاز ایران روزانه ۵۰ میلیون مترمکعب افزایش یافته است.
اجرای 33 میلیارد دلار پروژه در آینده
افزون بر جذب سرمایه در طرح های نهایی شده و در حال اجرا، بنا بر گزارش مدیران شرکت ملی نفت ایران، ۳۳ میلیارد دلار پروژه در آینده اجرا خواهد شد. اهمیت این رویکرد از آن جهت است که تا سال ۱۴۰۸ ظرفیت تولید نفت به ۵.۵ میلیون بشکه در روز و ظرفیت تولید گاز نیز با 50 درصد افزایش به ۱.۵ میلیارد مترمکعب در روز خواهد رسید که برای این منظور نیاز به 160 میلیارد دلار سرمایه گذاری است که دوسوم آن باید از منابع خارجی تأمین شود.
طرح های توسعه ای گاز
ایجاد ایستگاه های فشارافزایی در پارس جنوبی با سرمایه گذاری ۱۵ میلیارد دلار، توسعه فاز نخست کیش با سرمایه گذاری930 میلیون دلار، میدان بلال با سرمایه گذاری ۴۴۰ میلیون دلار و میدان فرزاد B با سرمایه گذاری ۱.۸ میلیارد دلار در دست توسعه قرار دارند. در مجموع برای افزایش تولید گاز در کشور22 میلیارد دلار پروژه در حال اجراست، ۳.۶ میلیارد دلار قرارداد در قالب ۱۴ طرح برای افزایش تولید گاز مانند احداث ایستگاه های تقویت فشار، توسعه میدان های گازی مانند مدار، توس و... نیز بخشی از طرح های حوزه گاز به شمار می رود.
سرمایه گذاری 20 میلیارد دلاری
برای افزایش تولید نفت هم حدود ۲۰ میلیارد دلار سرمایه گذاری در دست اجراست. این طرح ها شامل توسعه میدان آزادگان جنوبی با سرمایه گذاری ۱.۵ میلیارد دلار، توسعه میدان های سپهر و جفیر با سرمایه گذاری حدود 2 میلیارد دلار، تکمیل و نگهداشت و افزایش تولید نفت (۳۳ طرح) با سرمایه گذاری ۵.۸ میلیارد دلار، توسعه میدان یادآوران با سرمایه گذاری ۳.۸ میلیارد دلار و... است. افزون بر آن، هفت طرح توسعه میدان های نفتی با سرمایه گذاری ۱۸میلیارد دلار در سال های آینده اجرا خواهد که توسعه یکپارچه میدان آزادگان، توسعه میدان اروند، دارخوین، منصوری، آب تیمور، دهلران و سوسنگرد شامل این طرح ها خواهد بود.
استقبال از سرمایه گذاران خارجی
با دستاوردهای حاصل شده در مسیر سرمایه گذاری، وزارت نفت دولت سیزدهم به سوی آنچه برای خروج از انفعال در دوره تحریم ها باور داشت، حرکت کرد و این حرکت نتیجه داد تا آینده ای روشن حتی با وجود تحریم، در انتظار صنعت نفت ایران باشد. ضمن آنکه گزینه ورود و استقبال از سرمایه گذران خارجی همچنان برای این وزارتخانه و خارجی ها روی میز است تا در صورت تمایل مقدمات حضور خود به این صنعت را فراهم سازند.
جهش مطلوب
عملکرد وزارت نفت در سال های اخیر سبب شده که توسعه میدان های نفتی، افزایش سرمایه گذاری و اقدام های زیربنایی در صنعت نفت از موارد امیدآفرین اقتصاد کشور باشد و رشد تولید و صادرات را به همراه داشته باشد. اداره اطلاعات انرژی آمریکا در جدیدترین گزارش خود از افزایش ۶۳۰ هزار بشکه ای تولید روزانه نفت ایران در یک سال گذشته و تولید ۳ میلیون و ۲۵۰ هزار بشکه نفت در سومین ماه سال ۲۰۲۴ خبر داده است. براساس این گزارش، ایران در سه ماه نخست سال ۲۰۲۴ به طور میانگین روزانه ۳ میلیون و ۲۳۰ هزار بشکه نفت تولید کرده است.این آمارها نشان می دهد تولید نفت ایران در ماه های ژانویه تا مارس امسال نسبت به سه ماه چهارم سال ۲۰۲۳ بیش از ۵۰هزار بشکه در روز و نسبت به سه ماه نخست سال پیش ۶۳۰ هزار بشکه در روز افزایش داشته است. ایران در سه ماه نخست سال گذشته میلادی روزانه ۲ میلیون و ۶۰۰ هزار بشکه و در سه ماه چهارم این سال روزانه ۳ میلیون و ۱۸۰ هزار بشکه تولید کرده بود.تولید نفت ایران در این ماه نسبت به ماه مارس ۳۰ هزار بشکه در روز افزایش داشته است. ایران در ماه فوریه ۳ میلیون و ۲۳۰ هزار بشکه در روز نفت تولید کرده بود.
اکنون امیدواری وزیر نفت این است که سال ۱۴۰۳ هم مانند پارسال رکوردهایی مطلوب در زمینه جهش تولید داشته باشد و تاکید می کند که امسال برای سرمایه گذاری های تازه در پروژه های نیمه تمام باقی مانده در صنعت نفت برنامه ریزی جامعی شده است تا امسال هم جهش تولید مطلوبی در این صنعت داشته باشیم و تلاش می کنیم با افزایش تولید به بیش از ۲۰ درصد سال گذشته رکورد بزنیم.