نگاهی به دستاوردهای مجموعه پالایشی کشور در مسیر خوداتکایی
17 تفاهم نامه برای تولید 400 قلم کالا
در یک سال گذشته شرکت ملی پالایش و پخش فراورده های نفتی ایران گام های بلندی در مسیر خودکفایی و پایداری تولید در کشور برداشته و توانسته است رتبه برتر هجدهمین جشنواره شهید رجایی را در ارزیابی عملکرد گروه تولیدی از آن خود کند. این شرکت همچنین به همراه دیگر مجموعه های پالایشی در زمینه صدور خدمات فنی - مهندسی و همکاری با پالایشگاه های فراسرزمینی، اقدام های قابل توجهی انجام داده، ضمن آن که با اعتماد به شرکت های دانش بنیان و امضای تفاهم نامه های متعدد با آنها توانسته است در مسیر خوداتکایی گام بردارد. در این گزارش به فعالیت های برخی پالایشگاه های کشور درسال 1402 پرداخته ایم که شرح آن را در ادامه می خوانید.
پالایشگا ه های ده گانه کشور به منظور پایداری تولید و تامین فراورده های نفتی توانسته اند روزانه دو میلیون و 200 هزار بشکه نفت خام و میعانات گازی پالایش کنند.
آمار 10ماه شرکت ملی پالایش و پخش فرآورد ه های نفتی ایران نشان می دهد که روزانه 111.2 میلیون لیتر نفت گاز، 11 میلیون لیتر گاز مایع، 113 میلیون لیتر بنزین، 67 میلیون لیتر نفت کوره روزانه 1.5 میلیون لیتر نفت کوره کم گوگرد کشتیرانی، 5 میلیون لیتر سوخت هواپیما و 8 میلیون لیتر نفت سفید را پالایشگاه های کشور تولید و توزیع کرده اند.
ارتقای کیفیت و کاهش تولید نفت کوره
ارتقای کیفیت فراورده های نفتی، همچنین حرکت به سمت کاهش تولید نفت کوره و حذف آن از جمله فعالیت ها و اولویت های در شرکت ملی پالایش و پخش فراورده های نفتی به شمار می رود. این مهم در مجموعه پالایشگاه های کشور مورد توجه قرارگرفته که افزون بر ارتقا بخشی به کیفیت محصولات، ارزش افزوده آن نیز رونق بخش چرخه اقتصادی کشور باشد.
از جمله اقدام های شرکت های پالایشی در این زمینه، ارتقای کیفی وکاهش تولید نفت کوره در پالایشگاه آبادان است. این پالایشگاه با احداث واحدهای فرآیندی با ظرفیت210 هزاربشکه در روز، طرح تثبیت ظرفیت را باسرمایه گذاری یک میلیارد و 200 میلیون یورو اجرا کرده است.
از دیگر دستاوردهای این پالایشگاه می توان به افتتاح ایستگاه فرعی برق، رونمایی از نخســتین نسخه بهینه سازی شده موتور سوپر شارژ، رونــمایـی از مجموعه آموزش انـدازه گیری عدداکتان و جایگزینی سیستم کنترل مولد ایرانی با مولدهای ژاپنی اشاره کرد، ضمن آنکه این پالایشگاه از 6 مخزن کروی جدید در هفته دولت بهره برداری کرده است. پالایشگاه اصفهان در زمینه طرح تثبیت ظرفیت، به افزایش تولید گازوییل یورو 5 به میزان روزانه 16 میلیون لیتر، معادل تولید 100 هزار بشکه با هدف جلوگیری از انتشار 300 تن گوگرد در سال با سرمایه گذاری طرح محیطی به میزان 67 میلیارد و 848 میلیون ریال و 511 میلیون یورو اقدام کرده است.
پالایشگاه ستاره خلیج فارس نیز در این مسیر تولید بنزین را از 36 میلیون لیتر به 40 میلیون لیتر با شاخصه های منطبق با استاندارد افزایش و واحد شیرین سازی نفت سفید در سرویس قرار داده است.
در پالایشگاه لاوان طرح افزایش ظرفیت تولید روزانه بنزین یورو 4 به میزان یک میلیون لیتر اجرایی شده است. همچنین واحد تصفیه نفتا در این پالایشگاه احداث و راه اندازی شده و برای احداث واحد ایزومریزاسیون به منظور تولید 1.5 میلیون لیتر بنزین نیز گام برداشته است.
برگ برنده تولید کاتالیست
پالایشگاه های آبادان و امام خمینی (ره) شازند همسو با ارتقای کیفی سوخت و فراورده های نفتی تولیدی در پالایشگاه ها در زمینه تولید کاتالیست نیز به خود کفایی رسیده و از خروج سالانه 35 میلیون دلار ارز از کشور جلوگیری کرده اند. پتروپالایش اصفهان نیز همسو با طرح ارتقای کیفی سوخت و فراورده های نفتی اقدام به احداث واحد گوگردزدایی ته ماند برج تقطیر کرده است. اجرای این واحد سالانه 315 میلیون دلار سودآوری خواهد داشت. پالایشگاه بندرعباس نیز 16 واحد فرآیندی جدید در سه فاز با هدف ارتقای کیفیت محصولات سنگین، تولید کک اسفنجی مورد نیاز صنایع آلومینیوم سازی برای نخستین بار و جلوگیری از تحریم های ظالمانه زیر ساخت های صنایع کشور در بین هفت کشور تولید کننده احداث کرده است. اقدام به ساخت پتروپالایشی شهید سلیمانی با ظرفیت 300 هزار بشکه در روز و پالایشگاه خوزستان با ظرفیت 180 هزار بشکه در روز، از دیگر دستاوردهای طرح ارتقای کیفی سوخت و فراورده های نفتی کشور به شمار می روند.
همکاری با شرکت های دانش بنیان
شرکت های دانش بنیان در صنعت پالایش و پخش نقشی مهم و حیاتی دارند. برای حمایت از شرکت های دانش بنیان و ساخت بار اول با 17 شرکت توانمند برای تولید 400 قلم کالا تفاهم نامه همکاری به ارزش 75 میلیون دلار امضا شده است.
با اجرای اقدام هایی همچون تولید دستگاه جداسازی روغن از پساب، رونمایی از دستگاه سولفورزدایی از مازوت و تولید سوخت امولسیونی شاهد کاهش آلایندگی محیط زیستی و جلوگیری از آلودگی هوا خواهیم بود. همچنین شرکت های پالایشی برای بومی سازی و انتقال دانش فنی و عملیاتی، 25 تفاهم نامه همکاری با شرکت های دانش بنیان امضا کرده اند که اجرای همزمان پروژه بومی سازی و برندسازی سیستم های اندازه گیری و ابزار دقیق به ارزش 60 میلیون دلار از جمله آنهاست.
صدور خدمات فنی - مهندسی
صدور خدمات فنی و مهندسی از دیگر دستاوردهای شرکت ملی پالایش و پخش فراورده های نفتی ایران است؛ به گونه ای که برای همکاری با پالایشگاه های فراسرزمینی و جلوگیری از خام فروشی و ایجاد ارزش افزوده و رونق اقتصادی در صنعت پالایش قراردادی به ارزش 110 میلیون یورو منعقد شده است، ضمن آنکه با بومی سازی و تولید کاتالیست پالایشگاه و صادرات به کشورهای حوزه کارائیب، از شرکت های دانش بنیان حمایت شده است. تولید و صادرات کمپرسورهای پالایشگاهی نیز با حمایت شرکت های دانش بنیان ایرانی صورت گرفته است. اجرای تعمیرات اساسی و صدور خدمات فنی و مهندسی به پالایشگاه حمص سوریه از سوی متخصصان ایرانی، از دیگر اقدام های شرکت ملی پالایش و پخش فراورده های نفتی ایران در حمایت از شرکت های دانش بنیان است.
دستاوردهای زیست محیطی
شرکت های پالایشی در کنار فرآیند تولید، از مسائل زیست محیطی غافل نمانده و برای بهبود محیط پیرامون، اقدام های ارزشمندی انجام داده اند که از جمله آنها می توان به افزایش 4.4 هکتار فضای سبز در سال 1401 و دستیابی به بیش از دو هزار 234 هکتار فضای سبز معادل 41.1 درصد فضای صنعتی در اختیار (فراتر از حد استاندارد قانونی: 10 درصد) اشاره کرد. در زمینه مدیریت آب و پسماند نیز نسبت به سال گذشته شاهد افزایش 3 درصدی هستیم. مدیریت بیش از 50 میلیون متر مکعب پسماند تولیدی صورت گرفته است. پیشرفت 80 درصدی پروژه های پایش آنلاین در بخش پساب (10 درصد افزایش نسبت به سال قبل) را نیز شرکت های پالایشی از آن خود کرده و توانسته اند 89 درصد از آب تازه برداشت شده در مجموعه پالایش و پخش را به سیستم بازگردانند، همچنین مصرف آب در یک سال گذشته نسبت به سال پیش از آن بیش از دو میلیون متر مکعب کاهش یافته است.
در زمینه کنترل آلودگی هوا نیز شاهد تحقق 99 درصدی حدود مجاز آلاینده های هوا در بخش منابع ثابت شرکت های پالایشی و پیشرفت 41 درصدی پروژه های پایش آنلاین در بخش هوا هستیم.
در زمینه کنترل آلودگی خاک و آب زیرزمینی نیز باید گفت که شرکت های پالایشی 99 درصد استاندارد آلاینده های خاک را رعایت کرده اند. شبکه پایش آب زیر زمینی در پالایشگا ه های تهران، امام خمینی شازند، تبریز، شیراز، کرمانشاه و بندرعباس تکمیل نیز تکمیل شده است. شبکه پایش آب زیرزمینی در پالایشگاه های آبادان، اصفهان و لاوان و ستاره خلیج فارس توسعه یافته است.
در زمینه مدیریت پسماند نیز سیستم یکپارچه کدگذاری و گزارش دهی فرآیند مدیریت پسماند در شرکت های پالایشی به کار گرفته شده است، ضمن آنکه 50 درصد از حدود 68 هزار تن پسماند تولیدی به صورت اصولی مدیریت می شود.
در مجموع می توان گفت شرکت ملی پالایش و پخش فراورده های نفتی ایران در سال 1401 برای اجرای پروژه های زیست محیطی بیش از 39 هزار میلیارد ریال سرمایه گذاری کرده است؛ این میزان سرمایه گذاری در سال 1402 نیز در ابتدای سال آینده برآورد می شود.
توسعه فعالیت ها
شرکت های پالایشی برای توسعه فعالیت های خود طرح ها و پروژه هایی را نیز در دست اجرا دارند که از آن جمله می توان به اجرای پروژه زیست محیطی با اجرای تکالیف قانونی در پالایشگاه کرمانشاه و شیراز و کاهش نفت کوره تولیدی اشاره کرد. پالایشگاه اصفهان به منظور بهره برداری از واحدهای پتروپالایشی اقدام هایی را در دستور کار دارد و هدف از آن افزایش کیفیت سوخت های تولیدی و کاهش گوگرد به زیر 10 ppm با بهره برداری از واحدهای تصفیه نفت گاز واحد آب و برق و بخار و آفسایت به ظرفیت 100 هزار بشکه در روز است.
پالایشگاه بندر عباس نیز در 3 فاز احداث و 15 واحد فرآیندی جدید را دنبال می کند. هدف از آن نیز ارتقای کیفیت محصولات سنگین، تولید کک اسفنجی مورد نیاز صنایع آلومینیوم سازی برای نخستین بار و جلوگیری از تحریم های ظالمانه زیرساخت های صنایع کشور در بین 7 کشور تولید کننده با درآمد سالانه 400 میلیون دلار است.
پالایشگاه امام خمینی (ره) شازند نیز اقدام به احداث واحد کک اسفنجی کرده است و هدف از آن را حذف کامل نفت کوره و تولید محصولات با ارزش مانند بنزین و نفت گاز و تولید کک اسفنجی جهت استفاده در صنایع آلومینیوم اعلام می کند.
پالایشگاه تبریز نیز بهره برداری از واحد تصفیه نفت گاز با هدف تصفیه نفت گاز با استاندارد یورو 5 را در دستور کار دارد.
پالایشگاه کرمانشاه نیز با بهره برداری از واحدهای جدید می خواهد، ظرفیت کیفی سازی محصولات و کاهش نفت کوره را افزایش دهد، ضمن آنکه برای حذف بنزن از بنزین با ظرفیت 150 بشکه در روز، واحدهای تقطیر در خلا با ظرفیت 20 هزار بشکه در روز و واحد تصفیه هیدروژنی نفت گاز با ظرفیت 8 هزار و 794 بشکه در را دنبال می کند.
برخی واحدها نظیر تولید هیدروژن، هیدروکراکر،آمین، آب ترش و واحد گوگرد سازی و برج تفکیک نفتا نیز در پالایشگاه آبادان با هدف ارتقای بهینه سازی و تثبیت ظرفیت پالایشی دنبال می شود.
پالایشگاه لاوان نیز احداث واحدهای جدید با هدف حذف فرآورده نفت کوره و تامین نفت کوره کم گوگرد برای سوخت بانکرینگ و اجرای واحد تقطیر در خلا جدید و واحد قیرسازی را در دستور کار دارد.