تله کابین دریایی امن است

درست در مقابل شناور کوروش، سکوی سرچاهی لایه نفتی پارس جنوبی قرار دارد، نکته قابل توجه آنکه اتصال میان این دو بخش از طریق تله کابینی است که تنها نمونه آن در صنعت نفت در همین مجموعه قرار دارد. شادمان ساخت این تله کابین را ایده و پیگیری شدید مدیر منطقه عملیاتی کیش می خواند و می گوید: روی سکوی سرچاهی همیشه دو نفر مستقر هستند؛ بنابراین باید آذوقه و مواد مورد نیاز آنها همیشه به آنها برسد. در طول هفته هم معمولا نیاز به انجام کار تعمیراتی روی سکو داریم که نفرات باید از پایانه به سکوی سرچاهی بروند. برای این فعالیت ها تا چند سال پیش از یدک کش استفاده می کردیم که در آن مواقع  اگر شرایط آب و هوا نامساعد بود، دیگر امکان انتقال نفر به سکوی سرچاهی را نداشتیم. گاهی اوقات تا چند روز با شرایط بد آب و هوایی مواجه هستیم؛ از طرفی اجاره این یدک کش ها و سوختی که دارند، هزینه بالایی دارد؛ بنابراین تصمیم گرفتیم از تله کابین استفاده کنیم.

سوار تله کابین می شویم، دو سیم بکسل از شناور کوروش به سکوی سرچاهی متصل است. در نگاه اول به نظر می آید اصلا امن نیست، اما به دلیل هیجان آن دوست داریم تجربه اش کنیم که با اعلام آمادگی ما، شادمان دستور آمادگی نفرات مسئول برای شروع کار می دهد و در کمتر از پنج دقیقه فاصله 100 متری شناور تا سکوی سرچاهی را طی می کنیم.

 او می گوید: حتی اگر در آب هم بیفتید به دلیل پوشیدن جلیقه نجات روی آب می مانید و مشکل خاصی پیش نخواهد آمد. ظاهر تله کابین اصلا پیچیده نیست. شادمان می گوید: در حال اصلاح اتاقک تله کابین هستیم تا ضمن راحتی بیشتر برای افراد، آن را از لحاظ ایمنی هم  ارتقا دهیم. وارد سکوی سرچاهی می شویم، با خودمان باکس های آب و غذا برای دو نفری که در سکوی سرچاهی مستقر هستند، می آوریم.  حسن عبدی، از کارکنان خوزستانی شاغل در سکوی سرچاهی است. درباره فرایند تولید در این مجموعه به حفاری هفت حلقه چاه اشاره می کند که به واسطه آن، تولید مستمر به سمت شناور در حال انجام است. عبدی درباره مسئولیت خود می گوید: انجام تغییرات مدنظر روی هر یک از چاه های سکوی لایه نفتی که از طریق اتاق کنترل شناور به ما اعلام می شود، به عهده ماست. در طول شبانه روز مانیتور اطلاعات چاه ها، باز و بسته کردن چاه، تزریق، مدیریت شیرها (ولو) های سرچاهی،  داده برداری از اطلاعات چاه ها بخشی از وظایف ماست که در اینجا عهده دار آن هستیم.

 او با اشاره به اینکه کار در سکوی سرچاهی چندان عملیاتی نیست، آن را یک فعالیت 24 ساعته نظارتی می داند که نیاز به بیدارباش در تمام ساعات دارد، می گوید: از این رو مرتب بیدار هستیم. عبدی اشاره می کند: وسط دریا در جزیره ای آهنین مثل ایران کوچک هستیم که با وجود سختی کار نمی توان به زیبایی ها و هیجان اینجا چشم بست. می گوید ابتدا که به اینجا آمدم، بارها تصمیم به رفتن و نیامدن گرفتم، اما اکنون با شوق و ذوق می آییم.

شب بیداران کوروش

وقتی از سکوی سرچاهی با تله کابین روانه کوروش می شویم، منظره غروب تصاویر خاصی ثبت می کند که نظیر آن را کمتر جایی می توان یافت. بعد از گشت وگذار با قایق موتوری در اطراف نیمه شناور برای عکاسی وارد کوروش می شویم.

ساعت حدود 11 شب است. به اتاق کنترل می رویم. شامل دو بخش فرآورش و مخازن بارگیری است. سه نفر در شیفت شب در این بخش هستند.

 محمد شهسواری، متولد 68 اهل شیراز، فوق لیسانس مهندسی نفت است و تجربه کار در جزیره سیری و گچساران را دارد. با اختلاف جزیره سیری را بیشتر دوست دارد. خوارزمی، رئیس واحد مخازن و بارگیری شناور کوروش برای ما و خودش قهوه می آورد تا خواب از پلک های سنگین شده بپرد. شهسواری در طول گفت وگو حواسش به مانیتور هم هست و چشم از آن برنمی دارد. افرادی که روی این شناور کار می کنند، اقماری هستند؛ یعنی دو هفته در دریا هستند و دو هفته هم استراحت می کنند. شاید در وهله نخست این کار خیلی جذاب باشد، اما در هر حال دو هفته تمام و کمال نزد خانواده هستی. اقماری خوبی های کمی دارد و بدی های زیاد. 50 درصد از عمر خود را دور از خانواده و در کنار خانواده دوم هستیم. اما همین که دو هفته از خانواده و شهر و همه چیز به دور هستی، کار بسیار سختی است. لحظه هایی هست که سکوت دریا دیگر شاد و لذت بخش نیست و بیشتر غمگینت می کند. اگر این کار را دوست نداشتم، هرگز حاضر نمی شدم اقماری باشم.

شهسواری در ادامه با اشاره به سکوت زیاد در طول شیفت شب می گوید: گاهی اوقات همین سکوت ممتدش باعث می شود در شیفت شب خواب آلود هم باشیم، اما اینجا خواب معنایی ندارد و باید بیدار بمانیم؛ البته کارمان یعنی رصد کردن امور به قدری استرس دارد که باعث شده این استرس لحظه ای از ما دور نشود و به عبارتی ذهن ما دائم بیدار است حتی در زمان خواب آلودگی. محمد احمدی، اپراتور بخش مخازن بارگیری اهل خرم آباد 33 ساله است. از طریق فراخوان شرکت استخدام شده است. سابقه کار در معدن هم دارد. از او می پرسم کار در معدن سخت تر است یا روی این پایانه؟ می گوید: هر دو سختی خاص خود را دارد. می گویم کار اقماری را دوست داری؟ جواب می دهد: به نظرم کار اقماری یعنی از یک مرحله زندگی به اجبار و به اختیار خودتان وارد مرحله دیگری می شوید که دائم هر 14 روز تغییر می کند تا بیایید به یکی عادت کنید، باید سراغ بعدی بروید و این دور همچنان ادامه دارد.

یوتیلیتی؛ قلب تپنده کوروش

اسم «حاج مرتضی» را پیش از آنکه به شناور کوروش برسیم، می شنویم. مرتضی ترابی، سرپرست واحد یوتیلیتی است که در بازدید از بخش تحت مدیریت او به موتورخانه شناور فرآورشی کوروش می رویم. تامین آب، برق و بخار برای فراورش نفت از موارد ضروری و مورد نیاز است. در این شناور، یک نیروگاه بخار وجود دارد  که 12 مگابایت برق تامین می کند، چهار توربین بخار، سه کمپرسور هوا، سه پمپ برداشت آب، چهار دستگاه آبسازی از دیگر مواردی است که در واحد یوتیلیتی و بهره برداری به چشم می آید. از 4 دستگاه آبسازی پایانه،دو دستگاه به روش تبخیری و دو دستگاه به روش اسمز معکوس (RO) آّب تولید می کنند که کیفیت آّب تولیدی هر دو روش برای مصارف بهداشتی مناسب است، اما آّب RO برای مصرف واحد بهره برداری در فرآیند جداسازی آب از نفت و آب تولید شده به روش تبخیری پس از اضافه کردن املاح مورد نیاز و ضدعفونی با اشعه UV برای مصارف مجتمع مسکونی شناور استفاده می شود. در موتورخانه، از دو بویلر 25 تن در ساعت برای صادرات استفاده می شود. سه دستگاه دیزل ژنراتور با ظرفیت 750 کیلووات هم هست که برای مواقع اضطراری از آنها استفاده می شود. در حال حاضر همان توربین های بخار، برق را تامین می کنند و اگر به هر دلیلی توربین های بخار خاموش شوند، دیزل ژنراتورها روشن می شوند.

از دیگر ماموریت های مرتبط در موتورخانه آنگونه که ترابی برایمان توضیح می دهد، اینکه پمپ های صادرات نفت در اینجا استارت می شود. سیستم تصفیه فاضلاب، کمپرسورهای هوا، خنک کننده اتاق ها، دیزل پمپ آتش نشانی، بخش دیگری از تجهیزاتی است که وجود دارد. ترابی می گوید: 40 درصد تجهیزات کل شناور در مجموعه واحد یوتیلیتی موتورخانه است.

ساعت از 2 نیمه شب گذشته است که دوباره به اتاق کنترل می رویم و برای بار دوم با بچه ها قهوه می خوریم. همه در سکوت در حال کار هستند، آنها را ترک می کنیم و به اتاقمان می رویم. روز پرکاری برای ما بود. برای من دریا همیشه جذاب است؛ با این حال نیروهایی که اینجا کار می کنند، کاری طاقت فرسا دارند و نامهربانی تحریم هرگز مانع از کارشان نمی شود. سرانجام  بازدید ما هم به پایان می رسد و من با خود در این اندیشه ام که نمی توان از سرزندگی و تلاش ساکنان سکوی کوروش برای حفظ این دارایی مهم و حیاتی در قلب خلیج فارس چشم پوشی کرد.