سهم صنعت پتروشیمی از دیپلماسی انرژی در دولت سیزدهم مثبت است
خیزش برای حضور در بازارهای آینده
مشعل صنعت پتروشیمی ایران در آستانه جهشی بزرگ قرار دارد و آن طور که پیش بینی ها نشان می دهد، تا چهار سال آینده (1406) درآمد این صنعت از محل فروش محصول به 50 میلیارد دلار خواهد رسید؛ اما صنعت پتروشیمی در میانه تحریم های همه جانبه، نه تنها جریان تولید و توسعه را حفظ کرده؛ بلکه بازارهای فروش محصولات خود را هم توسعه داده است. از کشورهای همسایه و آسیایی که مشتری های دائمی هستند، تا مشتریانی از قاره های دیگر، همه در فهرست فروش محصولات پتروشیمی قرار دارند. با این حال، صنعت پتروشیمی تلاش کرده است بازار پتروشیمی کشورهای همسو با خود را که آنها هم دچار تحریم های یکجانبه هستند، به دست بیاورد. تجربه ایران در مقابله با تحریم های همه جانبه طی حداقل یک دهه اخیر باعث شده است بسیاری از موانع را بخوبی از سربگذراند و از همین تجربیات برای دور زدن تحریم ها در کشورهای دیگر نیز استفاده ببرد، افزون بر این، همزمان نیم نگاهی هم به بازارهای جدید و آینده داشته باشد.
فعال سازی دیپلماسی منطقه ای و بین المللی، یکی از سیاست های مهم وزارت نفت در دولت سیزدهم بوده است. صنعت نفت ایران نشان داده که می تواند تجربه عبور از تحریم ها و موفقیت های همه جانبه خود را با کشورهای دیگر تحریم شده، به اشتراک بگذارد. از سوی دیگر در این دوره با توجهی که به موضوع تکنولوژی و انتقال دانش فنی صورت گرفت، علاوه بر فروش فراورده و محصولات پتروشیمی، صدور خدمات فنی - مهندسی هم در دستور کار قرار گرفته و تاکنون نتایج ارزشمندی نیز به همراه داشته است.
موفقیت در مذاکرات انرژی محور
وزارت نفت در دو سال اخیر، تعامل خوبی را در حوزه انرژی با کشورهای همجوار و کشورهایی در آسیا و آمریکای جنوبی داشته و تفاهمنامه و قراردادهای دو یا چندجانبه ای را با آنها امضا کرده است. از همان ابتدای دولت، سفرها و مذاکرات دو یا چند جانبه وزیر نفت با همتایان شروع شد و حضور سیدابراهیم رئیسی، رئیس جمهوری ایران نیز در برخی از این سفرها همچنین پیگیری مذاکرات در سطوح عالی، اعتبار بیشتری به این توافق ها بخشید. مذاکرات هیأت های ایرانی حول محور انرژی، پس از روسیه به عنوان یکی از کشورهای تاثیرگذار در منطقه، به آمریکای جنوبی و کشورهای همسو در این منطقه رسید.
در جریان سفر رئیس جمهور و هیأت همراه به سه کشور ونزوئلا، نیکاراگوئه و کوبا همکاری در حوزه انرژی، یکی از اصلی ترین موارد بود و توافق های خوبی نیز در این زمینه حاصل شد. از جمله این موارد، مشارکت ایران برای زنده کردن ۱۲ میلیون تن ظرفیت پتروشیمی ونزوئلا در قالب نخستین قرارداد پتروشیمی فراسرزمینی بود.
جواد اوجی ، وزیر نفت با اشاره به قراردادهای امضا شده در حوزه پتروشیمی با کشور ونزوئلا گفت: «ونزوئلا حدود ۱۲ میلیون تن ظرفیت پتروشیمی نصب شده دارد که به دلیل تحریم ها و رفتن نیروهای متخصص از آن کشور، هم اکنون تنها 2 میلیون تن از این ظرفیت، عملیاتی است. قراردادهای خوبی با مجموعه پتروشیمی های این کشور منعقد کرده ایم؛ به قول دوستان، پتروشیمی ونزوئلا، اسب های زین شده خوبی دارد.»
وی با بیان اینکه خوشبختانه این نوع فعالیت ها از سوی وزارت نفت آغاز شده است، افزود: «استفاده از ظرفیت های پالایشگاهی فراسرزمینی و پتروشیمی ها، هم سهم صادرات نفت و میعانات ما را افزایش می دهد و هم از این رهگذر، صدور خدمات فنی و مهندسی را خواهیم داشت.»
اوجی ادامه داد: «امیدواریم با تکیه بر توانمندی شرکت های ایرانی در حوزه خدمات فنی و مهندسی، کاتالیست ها و دانش فنی بتوانیم ظرفیت های بالقوه مجتمع های پتروشیمی این کشور را همچون پالایشگاه های نفتی آن به صورت مشارکتی بالفعل و محصولات این مجتمع ها را در بازارهای بین المللی عرضه کنیم.»
اهداف مهم در بازارهای جدید صادراتی
در توافق های صورت گرفته بین ایران و ونزوئلا بر ارائه خدمات فنی، مهندسی و تجهیزات ایرانی، بازسازی و نوسازی اسکله بارگیری، پایانه نفتی، تجارت و صادرات نفت، میعانات گازی و فراورده های نفتی توافق هایی انجام و قرار شده طرف ایرانی در مورد بخش های مختلف این توافق، بررسی های لازم را انجام دهد.
حسین علیمراد، رئیس کل امور بین الملل شرکت ملی صنایع پتروشیمی ایران در گفت وگو با «مشعل» با اشاره به اینکه سطح همکاری های مشترک شرکت های ایرانی با شرکت های خارجی افزایش یافته و شاهد تعامل و همکاری های جدید میان شرکت های توانمند ایرانی و شرکت های خارجی هستیم، گفت: «رشد صادرات غیرنفتی و شناسایی بازارهای جدید برای محصولات پتروشیمی منجر به گسترش بازارهای هدف شده و ارزآوری مطلوبی برای صنعت پتروشیمی و کشور داشته است.»
وی در پاسخ به این سوال که بازارهای جدید صادراتی صنعت پتروشیمی تا چه اندازه دائمی و به قولی بازار آینده هستند، اظهار کرد: «این بازارها، بازارهایی اطمینان بخش و پایدار برای آینده صنعت پتروشیمی هستند و وابستگی صادراتی صنعت پتروشیمی ایران با آنها از طریق انتقال دانش فنی و تکنولوژی خواهد بود.»
علیمراد به درخواست تعدادی از شرکت های خارجی مرتبط با بازارهای مقصد جدید اشاره و تصریح کرد: «برخی از شرکت های وابسته به این کشورها در حال مذاکره برای ساخت کارخانه ساخت کاتالیست هستند. در واقع این شرکت ها از ما می خواهند تکنولوژی ساخت کاتالیست را به آنها بفروشیم. با این حال اگر بتوانیم خودمان وارد سازوکار سرمایه گذاری این پروژه ها شویم، پایداری بیشتری برای بازار آینده و حضور در بازار این کشورها هم خواهیم داشت.»
رئیس کل امور بین الملل شرکت ملی صنایع پتروشیمی ایران با تاکید بر اینکه در حال حاضر فروش کاتالیست در بازارهای جدید انجام می شود، افزود: «هم اکنون سهم قابل توجهی در بازار کشورهای هدف صادراتی داریم و به نوعی جای پایمان در این کشورها به واسطه فروش انواع کاتالیست ثابت شده است.»
وی گفت: «کاتالیست های ایرانی در صنعت پتروشیمی این کشورها مصرف شده و بخوبی می دانند که این کاتالیست ها مشابه کیفیت کاتالیست های اروپایی است و نیازی نیست که ما کیفیت کاتالیست های ایرانی را برای آنها دوباره اثبات کنیم. خوشبختانه مرحله اثبات کیفیت را بخوبی گذرانده ایم و ارتباط ما با این کشورها و شرکت های پتروشیمیایی آنها ادامه دارد. گام بعدی ما این است که به تقاضای این کشورها که همان ساخت کارخانه کاتالیست در کشور خودشان است، بدرستی پاسخ دهیم.»
علیمراد با تاکید بر اینکه این حضور و مشارکت در بازارهای جدید صادراتی خوب و آینده دار است، افزود: «همه شرکت های بزرگ وقتی لیسانس و دانش فنی را ارائه می کنند، حتما در فروش و بازارهای آن کنترل و سهم دارند. باید سازوکاری را ایجاد کنیم که مثل شرکت های بزرگ پتروشیمیایی در همه بخش های این سرمایه گذاری در بلندمدت شریک باشیم.»
رئیس کل امور بین الملل شرکت ملی صنایع پتروشیمی ایران، موفقیت حضور در بازارهای جدید را در نتیجه سفرهای رئیس جمهور و دیگر هیأت های خارجی و حضور و سفر مدیران پتروشیمی برشمرد و اظهار کرد: «در این دو سال همه بخش ها یک استراتژی را که ایجاد بازارهای جدید صادراتی بود، دنبال کرده اند. این بازارها برای تثبیت جایگاه صنعت پتروشیمی ایران اهمیت زیادی دارند و نوع مذاکرات ما در این روند بااهمیت است.»
علیمراد تصریح کرد: «ما این اهداف را دنبال می کنیم؛ اما تا زمانی که این اهداف محقق شود، برنامه فروش کاتالیست به این کشورها ادامه خواهد داشت و درآمد اولیه این بازار برای کشور محقق می شود.»
تغییر در استراتژی های صادراتی
بازارهای هدفی که در این دو سال اخیر در نتیجه دیپلماسی انرژی دولت سیزدهم شاهد هستیم، بخوبی نشان می دهد که صنعت پتروشیمی ایران به دنبال بازارهای بالقوه برای حضور در بازارهای آینده است. تغییر در سیاست های بازاریابی به عنوان استراتژی مدون و اصولی در دستور کار قرار گرفته و دولت و دستگاه دیپلماسی در همکاری نزدیک با وزارت نفت و صنعت پتروشیمی قرار گرفته اند. این رویکرد باعث شده است سرمایه گذاران و شرکت های مختلف پتروشیمی با اتکا به این همراهی دولت و ایجاد زمینه برای تعاملات اقتصادی، با اعتماد و اطمینان بیشتری وارد این بازارهای صادراتی در کشورهای دور و نزدیک شوند.
نکته قابل توجه درباره حضور صنعت پتروشیمی ایران در بازارهای جدید صادراتی این است که دیگر محدود به صادرات تعدادی از محصولات پایه نمی شود و تعداد متنوعی از سبد صادراتی محصولات پتروشیمی عرضه می شوند. همچنین شاهد صادرات انواع کاتالیست مورد نیاز صنعت پتروشیمی و صدور دانش فنی و تجهیزات پرکاربرد هم هستیم.