«اوج نفت» رویای تعبیرناپذیر
مفهوم «اوج نفت» ده ها سال است که در برهه های مختلف مطرح می شود، این اصطلاح به دورانی اطلاق می شود که تولید نفت خام به حداکثر می رسد و پس از آن با تخلیه مخازن یا به دلیل اینکه مصرف انرژی های نو به حدی می رسد که دیگر نفت خام، سوختی که سال ها نقش تأمین کننده نیاز انرژی جهان را به دوش می کشد، از دور خارج می شود و تولید این حامل انرژی به طور برگشت ناپذیری با کاهش روبه رو می شود. تاکنون این مفهوم فریبی بیش نبوده است، زیرا تولید و تقاضای نفت همچنان روند افزایشی دارد و این خبر بدی برای حرکت به سو هدف به صفر رساندن انتشار کربن که در کنفرانس های سالانه کنفرانس تغییرات آب وهوایی سازمان ملل متحد با عنوان «کاپ» با هدفی تجارت گونه مطرح می شود.
بیست وهشتمین کنفرانس تغییرات آب و هوایی سازمان ملل متحد (کاپ 28) در پایان ماه جاری میلادی در دبی آغاز به کار می کند. همان طور که پیش بینی می شود این نشست مانند 27 نشست پیشین «کاپ» بی شک با شکست روبه رو خواهد شد، به ویژه آن که یکی از امارت های امارات متحده عربی، یکی از تولید کنندگان عضو سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) از سال 1976 میلادی، این رویداد جهانی را میزبانی می کند.
اوپک: پیش بینی ها نادرست است
اوپک همواره براین باور است که پیش بینی ها درباره فرارسیدن دوران «اوج نفت» کاملا نادرست است؛ البته دوران «اوج نفت» سرانجام اتفاق خواهد افتاد، زیرا منابع هیدروکربن ها محدودهستند، اما جلوگیری از تغییرات آب و هوایی فاجعه بار برای وقوع این اتفاق کافی نیست.
بر اساس گزارش آژانس بین المللی انرژی، عملیات تولید و مصرف نفت و گاز طبیعی، بیش از نیمی از تولید گازهای گلخانه ای جهان را تشکیل می دهد. نه تنها پایانی برای دوران سوخت های فسیلی به این زودی ها نمی توان متصوربود، بلکه زنده تر از همیشه هستند و برآوردهای بی پایان دوران«اوج نفت» را مخدوش می کنند.
پیش بینی ها درباره اوج نفت
پیش بینی ها درباره «اوج نفت» از دهه 1880 میلادی، زمانی که زمین شناسان ترسیدند استخراج نفت چاه های پنسیلوانیا که درسال 1859 میلادی شروع به فوران کرده بودند، تمام و صنعت نفت آمریکا با پایانی زودرس روبه رو شود، شروع شد. درسال 1956میلادی «ام کینگ هابرت»، زمین شناس مشهوری که برای شرکت شل و بعدها در سازمان زمین شناسی ایالات متحده فعالیت می کرد، پیشبینی کرده بود که تولید نفت خام ایالات متحده آمریکا در سال 1970 میلادی به اوج خود می رسد و دوره جهانی «اوج نفت» در سال 2000 میلادی خواهد بود. یکی دیگراز هم دوره های جوان«هابرت» به نام «کن دفیس»از دانشگاه پرینستون در این باره گفته بود که جهان در سال 2005 میلادی دوران «اوج نفت» را تجربه خواهد کرد. شرکت انگلیسی بی پی، یکی از بزرگ ترین شرکت های نفتی جهان، در دوران شیوع ویروس عالم گیر کرونا سناریویی را با این عنوان که احتمال می رود دوران «اوج نفت» در سال 2019 مطرح کرده باشد. بن ون بوردن، مدیرعامل وقت شرکت شل، تا حدودی با این دیدگاه مشکل داشت. دیدگاهی مشابه با این استدلال که تقاضای نفت پس ازشیوع ویروس کرونا ممکن است هرگز به سطح پیش از آغاز این بحران بازنگردد. دلیل اندکی وجود دارد که باور کنیم تازه ترین پیش بینی ها با اشتباه و خطای کمتری روبه رو هستند.
با وجود کاهش نرخ زاد و ولد، تا حدودی در بیشتر نقاط جهان، جمعیت همچنان در حال افزایش است؛ به طوری که طبق آمارهای سازمان ملل متحد، جمعیت جهان از رقم کنونی 8 میلیارد نفر به 9 میلیارد و 700 میلیون نفرتا سال 2050 میلادی خواهد رسید.
خودروهای برقی درحال هجوم به نمایندگی های فروش خودروهستند، اما آنچه درجایگاه های عرضه سوخت صرفه جویی می شود تا حد زیادی با افزایش تولید سوخت هواپیما و مجتمع های پتروشیمی جبران می شود.
تازه ترین پیش بینی ها درباره تقاضای جهانی نفت
تازه ترین پیش بینی آژانس بین المللی انرژی که به کشورهای توسعه یافته در حوزه انرژی مشاوره می دهد حاکی از آن است که تقاضای جهانی نفت تا سال 2028 میلادی به 105 میلیون و 700 هزار بشکه در روز می رسد که بالاترین رقم در سطح جهان به شمار می آید و 6 درصد بیشتر از سطح سال 2022 میلادی است، در حالی که تقاضای جهانی نفت در سال 1995 میلادی در نخستین دوره برگزاری نشست تغییرات آب وهوایی سازمان ملل متحد (کاپ 1) تقاضای جهانی حدود 70 میلیون بشکه در روز بود. افزایش تولید نفت برای پنج سال دیگر دستیابی به اهداف اقلیمی توافقنامه پاریس در سال 2015 میلادی را سخت خواهد کرد. برای دستیابی به هدف حفظ گرمایش ۱.۵ درجه سانتیگراد همسو با اهداف موافقت نامه پاریس انتشار کربن در سراسر جهان باید تا سال 2030 میلادی به 45 درصد کمتر از سطح سال 2005 میلادی برسد و تا سال 2050 باید صفر خالص شود. شاید پیش بینی آژانس بین المللی انرژی دراین باره که تقاضا برای نفت، گازطبیعی و زغال سنگ تا پیش از سال ۲۰۳۰ میلادی به اوج می رسد و جهان در آستانه آغاز دوران پایان عصر سوخت های فسیلی قرارگرفته است، خوش بینانه باشد. بی شک سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) برآورد آژانس بین المللی انرژی را باور نمی کند و اعضای این سازمان به یک یا دو مورد درباره تولید و تقاضای نفت اعتقاد دارند، اینکه که هر دو (تولید و تقاضا) هنوز بی وقفه در حال افزایش هستند. اوپک در تازه ترین گزارش «چشم انداز جهانی نفت» خود پیش بینی کرد تقاضا برای نفت تا سال 2045 میلادی به 116 میلیون بشکه در روز خواهد رسید. هیثم الغیص، دبیرکل اوپک در این گزارش گفته آنچه واضح است این است که جهان در دهه های آینده با توجه به روند افزایش جمعیت، رشد اقتصاد و در عین حال نیاز مبرم به ارائه خدمات مدرن انرژی برای ساکنان کره زمین، به انرژی بیشتری نیاز خواهد داشت. عربستان سععودی، بزرگ ترین صادرکننده نفت جهان، معتقد است که طرح موضوع «اوج نفت» همچنان در حد یک فانتزی از سوی متخصصان محیط زیست و اقلیم شناس باقی می ماند. عربستان به آرامکو گفته است که روزانه یک میلیون بشکه دیگر به ظرفیت خود بیفزاید و تا سال 2027 میلادی ظرفیت تولید روزانه نفت خام خود را به 13 میلیون بشکه برساند. شاهزاده عبدالعزیز بن سلمان، وزیر انرژی عربستان سعودی به تازگی در یک کنفرانس سرمایه گذاری در ریاض گفت: اگر بدانیم تقاضا برای آن وجود، چرا باید به 13 میلیون بشکه در روز برویم؟
پیش بینی های نفتی دشوار است
پیش بینی های نفتی بسیار دشوار است و ممکن است آژانس بین المللی انرژی درست و اوپک اشتباه کند، اما روی آن حساب نکنید. بازی حدس زدن دوران «اوج نفت» ثابت کرده است که تنها در حد یک حدس باقی مانده و همه برآوردها و گفته ها تاکنون اشتباه بوده است و حتی اگر پیش بینی آژانس بین المللی انرژی درست باشد و «اوج نفت» پیش از سال 2030 میلادی رخ دهد، شکی نیست که تقاضا برای سال های متمادی در سطح بالا باقی می ماند. نفت، انرژی نسبتاً ارزان و قابل اعتماد است و به این زودی کشورهای در حال توسعه آن را رها نخواهد کرد. این واقعیت ممکن است تضمین کند که نشست کاپ 28 راه به جایی نمی برد، هیچ توافق نامه ای در این نشست ها باعث کاهش انتشار گازهای گلخانه ای نشده است. روند افزایشی انتشار کربن تقریباً بی شک برای مدتی همراه با روند گرمایش جهانی باقی خواهد ماند.
منبع: «گلوب اند میل»
نویسنده: اریک رگولی
مترجم: امیر دشتی