کاهش 60 درصدی زمان و هزینه های حفاری
براساس این قرارداد، تولید نفت درفاز نخست ۳۶ هزار بشکه در روز با حفر ۱۲ حلقه چاه خواهد بود که تاکنون حفاری ۱۱ حلقه چاه انجام شده است و حفاری چاه دوازدهم هم مراحل پایانی را پشت سر می گذارند. چاه هایی که در لایه فهلیان و در عمق بیش از ۴۶۰۰ متر و با فشار بالای ۱۰ هزار پی اس آی به مخزن نفتی رسیده اند. با توجه به فشار بالای این مخزن نفتی، استفاده از تجهیزات سرچاهی معمول امکان پذیر نبوده و از همین رو در جریان توسعه میدان های سپهر و جفیر بومی سازی تجهیزات تکمیل چاه با فشار ۱۰ هزار پی اس آی برای نخستین بار در کشور به انجام رسید. با کاهش ۶۰ درصدی زمان حفاری در میدان نفتی سپهر-جفیر زمان حفاری در این میدان ها که در لایه فهلیان مخزن خامی قرار دارد، از ۳۳۳ روز به ۹۰ روز رسیده است.آخرین حلقه چاه از ۱۲ حلقه چاه میدان سپهر- جفیر در مرحله نخست در حال حفاری و تکمیل است، این چاه ها در لایه فهلیان مخزن خامی حفاری شده است. همچنین چاه هایی که در عمق لایه فهلیان مخزن خامی حفاری می شود ۴۶۰۰ تا ۴۶۵۰ متر عمق دارند و ۶۰ هزار متر حفاری در میدان سپهر- جفیر انجام شده که حفاری همزمان لایه های کم فشار و پرفشار انجام شده است. همچنین با تغییر در ترکیبات سیال حفاری و کاهش سهم کلسیم برومات از ۳۰ تا ۴۰ درصد از هزینه حفاری کاهش یافته است. در مجموع در این میدان ها تاکنون بیش از ۶۰ هزار متر حفاری انجام شده و با فعالیت هفت دکل حفاری همزمان، رکورد حفاری ۶۱۰۰ متر در ماه به ثبت رسیده است. همچنین نصب، اجرا و تکمیل ۵۱ کیلومتر خط لوله جریانی نفت و احداث بیش از ۳۲ کیلومتر جاده دسترسی و معابر از دیگر اقدام هایی است که در توسعه میدان های سپهر و جفیر به انجام رسیده است. از مواردی که در طول بازدید از میدان جفیر و سپهر مورد اشاره قرار می گیرد این نکته است که میزان تولید نفت از چاه ها میدان های سپهر و جفیر با تولیدی شدن چاه ها افزایش یافته است که می تواند در ادامه باعث افزایش پیش بینی نفت قابل استحصال از این میدان ها باشد. تاکنون بخش خصوصی ۳۳۰ میلیون دلار در این میدان سرمایه گذاری کرده و ظرفیت تولید نفت به ۵۰ هزار بشکه در روز رسیده است. این دستاورد برای نخستین بار با تجهیزات کاملا بومی در لایه زمین شناسی فهلیان و با فشار ۱۰ هزار پی اس آی ( psi) ممکن شده است.
آزادگان و یادآوران، مقصد بعدی
پس از سپهر و جفیر، تور رسانه ای به سمت میدان های یادآوران و آزادگان ادامه می یابد. توسعه میدان های آزادگان (شمالی و جنوبی)، یادآوران و یاران (شمالی و جنوبی) به دلیل مشترک بودن همواره از اولویت در شرکت ملی نفت ایران برخوردارند، در دوسال گذشته نیز مذاکرات قراردادی برای توسعه و افزایش تولید در غرب کارون در دستور کار بوده است؛ مذاکراتی که به گفته مسئولان شرکت ملی نفت ایران از پیشرفت قابل قبولی برخوردار است و فازهای بعدی توسعه آنها بزودی با شرکت های ایرانی و خارجی، نهایی خواهد شد. جواد اوجی، وزیر نفت از زمان تصدی پست وزارت بارها بر اولویت وزارت نفت در توسعه میدان های مشترک از جمله توسعه کامل میدان های مشترک از جمله غرب کارون که میدان های بزرگی هم هستند، تاکید کرده است.
گستردگی میدان های نفت و گاز در ایران باعث شده تا برخی از این میادین با کشورهای همسایه مشترک باشد؛ به گونه ای که نیمی از میدان در ایران و نیمی دیگر در کشور همسایه قرار بگیرد. ايران در تمام سال های پس از انقلاب غير از دوران جنگ، هر سال کشف جديدی داشته و در اين مدت در مجموع 73 ميدان مشتمل بر 36 ميدان نفتی و 37 ميدان گازی کشف شده که از اين ميان، بخش زیادی ميدان مرزي و مشترک بوده اند. ایران با در اختیار داشتن حداقل ۲۸ میدان مشترک نفت و گاز با کشورهای همسایه از جمله ۱۸ میدان نفتی، چهار میدان گازی و ۶ میدان نفت و گاز، یکی از معدود کشورهای جهان با این تعداد ساختار مشترک است.
در این میان، توسعه اولیه میدان آزادگان جنوبی در دهه ۸۰ شمسی آغاز شد، اما به دلیل وجود مشکل های مختلف کار در مقاطعی متوقف شد و گاهی نیز شدت گرفت که سرانجام از نیمه دوم سال ۱۴۰۰ تکمیل و راه اندازی فاز اول این میدان در دستور کار شرکت ملی نفت ایران قرار گرفت.
توسعه میدان آزادگان به عنوان بزرگ ترین میدان نفتی مشترک ایران واقع در جنوب غرب استان خوزستان از اهمیت ویژه ای برای شرکت ملی نفت ایران برخوردار است؛ از این رو در کنار مذاکرات قراردادی برای افزایش ظرفیت تولید و توسعه آن با شرکت های خارجی، طرح توسعه یکپارچه میدان آزادگان نیز از سوی شرکت ملی نفت ایران تعریف شد.
این طرح برای اولین بار به منظور استفاده از ظرفیت بانک های دولتی و خصوصی مطرح کشور(۶ بانک)، صندوق توسعه ملی و شرکت های اکتشاف و تولید (۶ شرکت) در قالب یک شرکت اکتشاف و تولید جدید اجرایی شد.
در طرح توسعه یکپارچه میدان آزادگان که با هدف رساندن تولید به ۵۷۰ هزار بشکه در روز نفت خام از کل میدان و سرمایه گذاری ۷ میلیارد دلار اجرایی خواهد شد، برای اولین بارموضوع ازدیاد برداشت با تزریق آب در حجم وسیع را شامل شده است.
طول مدت این قرارداد در دوره توسعه هفت ساله است و بهره برداری از میدان تا 20 سال به طول خواهد انجامید.
طبق بررسی ها، یک برنامه جبرانی (Catch up Plan) نیز به منظور جبران عقب افتادگی طرح در این میدان مشترک ارائه شده که براساس آن پیشرفت پروژه در حال تسریع است.
افزایش 65 هزار بشکه ای با حفاری 60 حلقه چاه جدید
البته در کنار اجرای این طرح، در دوسال گذشته ۶۰ حلقه چاه جدید به چاه های میدان آزادگان جنوبی اضافه شده که افزایش ۶۵ هزار بشکه ای تولید نفت را به دنبال داشته است.
در مجموع، میدان آزادگان جنوبی دارای ۲۰۶ حلقه چاه شامل ۲۰۱ حلقه چاه تولید و ۵ حلقه چاه دفع پساب است که نفت تولیدشده از این چاه ها، در ۱۰ چندراهه جمع آوری شده و در دو واحد تفکیک گاز از نفت جداسازی می شود.
اولین چاه اکتشافی در گستره این میدان نفتی در سال ۱۳۵۵ حفر و مجموعه مخازن عظیم این میدان با حفر دومین چاه در سال ۱۳۷۸ کشف شد. به دلیل وسعت زیاد میدان آزادگان، توسعه آن به دو بخش آزادگان شمالی و جنوبی تقسیم شد، اما اخیرا توسعه یکپارچه این میدان در دستور کار وزارت نفت قرار گرفته است.
فاز اول توسعه میدان آزادگان شمالی با هدف تولید ۷۵ هزار بشکه در روز از طریق حفاری ۵۸ حلقه چاه شامل ۵۰ حلقه چاه تولیدی جدید، چهار حلقه چاه تحدیدی، چهار حلقه چاه دفع پساب و سه حلقه چاه به بهره برداری رسیده است.
در فاز اول توسعه میدان نفتی آزادگان جنوبی، نفت و گاز از ۱۷۶ حلقه چاه جدید به اضافه ۲۵ حلقه چاه موجود (درمجموع ۲۰۱ حلقه چاه) به واسطه ۱۰ واحد جمع آوری مرکزی و واحدهای تفکیک گاز از نفت شمالی و جنوبی جمع آوری و به واحد فرآورش مرکزی انتقال خواهد یافت.
این میدان از حیث وسعت و حجم ذخایر موجود در آن که حدود ۲۶ تا ۲۷ میلیارد بشکه نفت درجاست، اهمیتی دوچندان دارد. میدان آزادگان جنوبی دارای ۲۰۶ حلقه چاه است که از شمال تا جنوب میدان به ۱۰ چندراهه وصل می شوند، تا نفت برداشتی را به واحدهای جداسازی گاز از نفت منتقل کنند و بعد از اینکه گاز از نفت جدا شد با خط لوله به سمت مشعل می رود و نفت جداشده به وسیله خطوط لوله به مبادی صادراتی منتقل می شود.
عملیاتی شدن 70 حلقه چاه جدید دریک سال
محسن خجسته مهر، مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران مهر ماه جاری از عملیاتی شدن ۷۰ حلقه چاه جدید در میدان آزادگان طی یک سال اخیر خبر داد و با اشاره به اینکه پارسال ۴۰ حلقه چاه جدید در میدان مشترک آزادگان به بهره برداری رسید، گفت: تا پایان مهرماه ۱۵ حلقه چاه جدید و تا پایان آبان ماه ۱۵ حلقه چاه دیگر در این میدان مشترک عملیاتی می شود و در یک سال گذشته ۷۰ حلقه چاه جدید به بهره برداری رسیده است، ضمن آنکه دکل های حفاری را نیز در آنجا ۷۰ درصد افزایش دادیم.
یادآوران، مشترک با سندباد عراق
میدان نفتی یادآوران هم که در مجاورت میدان سپهر و جفیر قرار دارد، از جمله میادین بزرگ کشورمان با میدان سندباد عراق مشترک است. یادآوران ١٧ میلیارد بشکه نفت را در دل خود جای داده است که سه میلیارد بشکه نفت خام آن قابل استحصال است.
طرح توسعه این میدان در سه فاز تعریف شد، تولید در فاز اول طرح توسعه میدان نفتی یادآوران باید به سقف ٨٥ هزار بشکه در روز می رسید که در حال حاضر ظرفیت تولید در فاز نخست بیشتر از رقم ذکر شده در فاز نخست است، در فاز دوم رسیدن به سقف تولید ١٨٠ هزار بشکه و فاز سوم رسیدن به سقف تولید ٣٠٠ هزار بشکه نفت در روز برنامه ریزی شد. فاز نخست این میدان به دست پیمانکار چینی توسعه داده شده است.
هم اکنون نیز مذاکراتی با شرکت های خارجی برای توسعه فاز دوم این میدان که به گفته مسئولان شرکت ملی نفت ایران از بازگشت بالای سرمایه گذاری برخوردار است در حال انجام است.
براساس طرح جامع توسعه (MDP) جدید با آغاز مرحله دوم، چشم انداز دستیابی به ظرفیت تولید روزانه ۱۸۰ هزار بشکه در بازه زمانی سه ساله و سرانجام طی چهار سال دستیابی به ظرفیت تولید روزانه ۲۳۰ هزار بشکه وجود دارد.
بی تردید تلاش هایی که از سویی با هدف ازدیاد برداشت ازحوزه های مستقل ومشترک، میادین نفت و گاز کشور و از سوی دیگر با هدف صیانت از آنها انجام می شود، بسیارفراتر از آن است که به آنها اشاره شد و آنچه خواندید، تنها بخش کوچکی ازهمه تلاشی است که درصنعت نفت انجام می شود. عکس یادگاری نفرات حاضر از رسانه های کشور حسن ختامی بر این سفر است که به ثبت می رسد