حمایت های همه جانبه وزارت نفت از دانش بنیان ها تشریح شد
تلاش برای ایجاد پشتوانه ای قوی
مشعل توسعه فعالیت شرکت های دانش بنیان، از مهم ترین موضوع های در دستور کار دولت سیزدهم است که رئیس جمهور و معاون علمی و فناوری ایشان بارها به زیر مجموعه های دولت برای بهره گیری از ظرفیت این مجموعه ها تاکید کرده اند. در این میان، وزارت نفت، یکی از بخش های پیشرو و موفق در مسیر حمایت از دانش بنیان ها و به کارگیری آنها در تولید و پیشرفت بوده است. در این مدت، شرکت های دانش بنیان به حوزه های کاربردی و ساختاری صنعت نفت وارد شده و ارتباطی تنگاتنگ با سازندگان داخلی و قطعه سازان برقرار کرده اند. این همراهی و اثرگذاری شرکت های دانش بنیان با صنعت نفت، از این نظر اهمیت دارد که طی دو سال گذشته، محدودیت های اقتصادی و تحریم های همه جانبه بیشتر از قبل شده است؛ اما با همه موانع و چالش های موجود، این شرکت ها در رساندن ایران به جایگاه «ایران قوی» نقش بسزایی داشته اند.
با حمایت های همه جانبه ای که از صنعت نفت به پشتوانه دولت شده است، در آینده نزدیک، این صنعت با تکیه بر دانش بنیان ها، موفقیت های بزرگی را در زمینه های مختلف علمی و فناوری ثبت خواهد کرد و ایفاگر نقش مهمی در میان کشورهای منطقه خواهد بود. اینکه درهمین دو سال اخیر، تعداد شرکت هایی که با نفت همکاری دارند، از 100 به ۵۰۰ شرکت رسیده، خود گویای این توجه و تمرکز است.
افزایش صعودی قراردادهای دانش بنیان ها
با توجه به ظرفیت های متنوعی که در مجموعه شرکت های دانش بنیان و مراکز علمی - تحقیقی کشور وجود دارد، وزارت نفت دولت سیزدهم نیز بنابرتاکید مقام معظم رهبری مبنی براستفاده از این ظرفیت های بالقوه، اقدام های مهمی را با هدف بهره مندی از توان شرکت های دانش بنیان انجام داده است.این ظرفیت ها با توجه به بازخوردها و نیاز این شرکت ها در دوره های زمانی مختلف به روزرسانی و اصلاح می شود تا بیشتر از قبل، زمینه برای همکاری با شرکت های فناور و دانش بنیان فراهم شود.
صنعت نفت برای استفاده از ظرفیت شرکت های دانش بنیان و فناور، دانشگاه ها و پژوهشگاه ها، همچنین جلوگیری از خروج ارز، با تکیه بر توان داخلی اقدام هایی انجام داده که بازارسازی برای شرکت های دانش بنیان، ارائه تسهیلات و تضامین به شرکت های دانش بنیان و صدور خدمات فنی و مهندسی، همچنین سیاستگذاری و تدوین آیین نامه ها و دستورعمل ها از جمله آنهاست.
همچنین در مسیر توسعه نقش شرکت های دانش بنیان در صنعت نفت کارهایی انجام شده که ازجمله آن باید به استفاده از ظرفیت شرکت های دانش بنیان و فناور، دانشگاه ها و پژوهشگاه ها و قراردادهای موثر با آنها اشاره کرد.
در همین خصوص، تاکنون 751 قرارداد با شرکت های دانش بنیان به مبلغ 340 میلیون دلار و 7200 میلیارد تومان به امضا رسیده است.
همچنین 51 قرارداد تولید بار اول اقلام راهبردی و تحریمی به ارزش 62 میلیون دلار به امضا رسیده (65 درصد از طرح ها و 74 درصد از ارزش قراردادهای تولید بار اول مربوط به دولت سیزدهم است)، به همین دلیل عملکرد وزارت نفت رتبه نخست تولید بار اول را در میان دستگاه های اجرایی به دست آورده است.
افزایش 80 درصدی ارزش طرح های تبدیل شده به قرارداد
یکی دیگر از عملکردهای مهم صنعت نفت در حوزه تعامل با مجموعه های علمی و پژوهشی کشور، انعقاد 81 قرارداد با دانشگاه ها و پژوهشگاه ها به مبلغ 77 میلیون دلار و 1398 میلیارد تومان و هفت قرارداد به مبلغ 2 میلیون دلار و 1000 میلیارد تومان با شرکت های فناور وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح بوده است.
ارزش قراردادهای تولید بار اول در فاصله سال های 98 تا 99 حدود 5 میلیون دلار، طی سال های 1399 تا 1400 حدود 11 میلیون دلار و در فاصله سال های 1400 تا 1401، حدود 16 میلیون دلار بوده است.
اگرچه این رقم افزایش داشته، اما در فاصله سال های 1401 تا 1402 این رقم، صعودی قابل توجه یافته و به بیش از 30 میلیون دلار افزایش پیدا کرده است. به عبارتی، ارزش طرح های تبدیل شده به قرارداد در دوره سوم، 45 درصد و در دوره چهارم، حدود 80 درصد افزایش را نشان می دهد. به همین منظور و برای جلوگیری از خروج ارز با تکیه بر توان داخل، با نهایی شدن 51 قرارداد تولید بار اول، شاهد صرفه جویی سالانه 350 میلیون دلار بوده ایم و در نتیجه این قراردادها، خرید خارجی 200 قلم کالا و تجهیزات مصرفی، ممنوع اعلام شده است.
قراردادهای آینده دار برای چاه های خفته
یکی از موضوع های مهم در ارتباط با شرکت های فناور و دانش بنیان، ایجاد زمینه برای همکاری مشترک با بدنه صنعت نفت و کسب تجربه و سابقه بوده است. وزارت نفت در همین دو سال، اقدام به بازارسازی برای شرکت های دانش بنیان کرده و با اعلام 544 قلم کالای راهبردی مورد نیاز خود، بیشترین طرح های پژوهشی اولویت دار را در سامانه نظم ایده ها و نیازها به ثبت رسانده است.
درعین حال و با اجرای طرح احیای چاه های بسته و کم بازده نفتی وبا همکاری شرکت های دانش بنیان و فناور درمرحله اول با 8 شرکت دانش بنیان قرارداد منعقد کرد تا 10 حلقه چاه کم بازده را واگذار کند. درمرحله بعد هم که چندی قبل انجام شد، قرارداد احیای پنج چاه بسته و کم بازده را طی چهار قرارداد، به شرکت های دانش بنیان داخلی واگذار کرد. افزون بر این، شناورهای استیجاری خارجی جایگزین شناورهای ایرانی با اعتبار یک میلیارد یورو در قالب خرید بلندمدت خدمات شده است.
تلاش برای بومی سازی و استقلال عمل
از دیگر اقدام های راهبردی وزارت نفت با هدف حمایت از مجموعه های دانش بنیان، تاکید برساخت داخل و بومی سازی تجهیزات و تقاضاهای فناورانه شرکت ها و زیرمجموعه های صنعت نفت برای کاهش واردات است و به همین منظور این تجهیزات، شناسایی و به این مجموعه ها اعلام شدند که از جمله آن می توان به بومی سازی فناوری مایع سازی گاز طبیعی مقیاس کوچک( MINI LNG )، تامین سوخت پشتیبان (SNG) صنایع در فصول سرد سال، بومی سازی دکل های حفاری آب های کم عمق، بومی سازی ساخت Coil Tubing، بومی سازی ساخت لوله های CRA، بومی سازی ساخت تجهیزات حفاری جهت دار (RSS)، بومی سازی ساخت پمپ Cryogenic و بومی سازی ساخت تجهیز ZLD اشاره کرد.
تقویت همکاری با حمایت های مالی
توجه به تامین مالی و قدرت اقتصادی شرکت های دانش بنیان، یکی دیگر از حوزه های حمایتی وزارت نفت بوده که در این مسیر هم تسهیلات و تضامینی را به شرکت های دانش بنیان داده که ارائه 2200 میلیارد تومان ضمانت نامه قراردادی به 230 شرکت دانش بنیان و ارائه 700 میلیارد تومان ضمانت نامه تسهیلات دریافتی از آن جمله است. ترهین مطالبات قراردادی 24 شرکت به ارزش 270 میلیارد تومان و ارائه تسهیلات تبصره 18 به شرکت های دانش بنیان به میزان 5500 میلیارد تومان و افزایش 5 برابری سرمایه صندوق پژوهش و فناوری صنعت نفت از دیگر اقدامات انجام شده است. علاوه بر این موارد، برخی اقدام ها نیز به منظور کمک به صدور خدمات فني و مهندسي به شرکت های دانش بنیان انجام شده که صادرات كاتاليست پتروشيمي (به ارزش 8 ميليون دلار) براي اولين بار به روسیه، صادرات كاتاليست واحد بنزين سازي از سوی شركت دانش بنیان و با همكاري پژوهشگاه صنعت نفت به ونزوئلا و انجام تعميرات اساسي و تكميل ظرفيت عملياتي پالايشگاه 140 هزار بشکه ای ال پاليتوي ونزوئلا و صادرات 2 میلیون و 700 هزار تجهيزات و كالا (كمپرسور و قطعات يدكي واحد بنزين سازي) از آن جمله است. در کنار این موارد، باید به انعقاد قرارداد فی مابین شركت دانش بنیان ايراني و بخش گاز شركت ملي نفت ونزوئلا در زمينه احداث و تعميرات ایستگاه های گاز، انجام تعميرات اساسي بندر نفتي خوزه و بازسازي و نوسازي واحد آمونياك مجتمع پتروشيمي هم اشاره کرد. برنامه ریزی که صنعت نفت برای دانش بنیان ها درنظر گرفته، برنامه ای بلندمدت و اثرگذار است.صنعت نفت می داند که آینده از آن فناوری و دانش است، از این رو با استفاده از این دو بال پرقدرت می تواند جایگاه مهم و اثرگذار خود را در رقابت های بین المللی حفظ کند.