حکمت های  حسینی

 فاصله بین ادعا و عمل

امام حسین (ع) فرموده اند: اَلنّاسُ عَبیدُ الدّنیا وَ الدّینُ لَعِقٌ عَلی ألسِنَتِهِم یَحوطونَهُ بِهِ ما دَرَّت مَعایِشُهُم، فَاِذا مُحِصّوا بِالبَلاءِ قَلَّ الدّیانونَ؛ مردم بنده دنیایند و دین، چیزی است که بر زبانشان می چرخد و تا وقتی زندگی های شان بخوبی می گذرد، دم از دین می زنند. پس هر گاه با بلا آزموده شوند، دینداران اندک می شوند. (تحف العقول، ص ۲۴۵)

شرح حدیث

میان ادّعا و عمل، گاهی فاصله بسیار است.در شرایط عادی و امنیت، بسیارند آنان که از حق خواهی و عدالت دم می زنند و خویشتن را مسلمان می دانند؛ اما وقتی پای زیان و ضرر به میان آید، تنها گروه اندکی در میدان می مانند و به حق وفاداری نشان می دهند.

سخن بالا را سیدالشهداء(ع) با توجه به این نکته بیان فرموده اند که هزاران نامه دعوت از کوفیان دریافت کرده بود که همه مدعی بودند اگر پیش ما بیایی و رهبری ما را به عهده بگیری، حاضریم در رکاب تو با آل سفیان مبارزه کنیم و بنی امیه را از بین ببریم.

اما وقتی نماینده امام، مسلم ابن عقیل، در کوفه بود و شرایط بحرانی پیش آمد و ابن زیاد، سختگیری، دستگیری، تهدید و تطمیع را شروع کرد، چه تعداد از آنان به مسلم ابن عقیل وفادار ماندند؟ مگر مسلم، غریب و تنها نماند و به شهادت نرسید؟

وقتی امام حسین(ع) به کربلا آمد و در محاصره کوفیان قرار گرفت، آن همه خطبه خواند و «هَل مِن ناصر» گفت و یاور طلبید؛ اما چه شد که آن مدعیان مسلمانی نه تنها یاری اش نکردند؛ بلکه به رویش شمشیر کشیدند و او را شهید کردند!

مدعیان سست ایمان و منافقان، از ایمان و دین دم می زنند؛ اما وقتی خطر پیش آید و مورد آزمون قرار گیرند، مردود و باطنشان آشکار می شود.

از خدا بخواهیم در صحنه های آزمون دین، ما را موفق بدارد.

 

کارکردهای پیاده روی اربعین

جدا از نقدهایی که به چگونگی برپایی مراسم پیاده روی اربعین وارد می دانیم و آسیب هایی که لازم است رفع شود تا این مراسم به اهداف مقدس و ارزشمند خود برسد، مسلما فواید مهمی بر آن مترتب است که پرداختن هزینه هایی به مراتب بیش از این لازم است. در ادامه به پاره ای از کارکردهای ارزشمند و مفید پیاده روی اربعین اشاره می کنیم:

هجرت نمادین به سوی حجت خدا

امام حسین(ع) مظهر رحمت، هدایت و رهایی بخشی از عذاب خداوند است. امام، خلیفه خدا بر زمین و سرپرست مؤمنان است. حضور در محضر امام و بیعت با او و اظهار وفاداری به آرمان ها و ارزش های او، شرط راهیابی به ساحت ایمان و ولایت خداست. فردی که با پای پیاده از نجف تا کربلا می رود و پایان سفرش حضور در مضجع امام و اعلان بیعت با اوست، در واقع نوعی مهاجرت نمادین را از خود به سمت امام به نمایش می گذارد. پیاده روی به سوی حرم امام حسین(ع)، بازسازی نمادین هجرت از خودخواهی به سوی خداخواهی و گذاردن دست بیعت و اطاعت در دست ولی خداست. زائر با رفتار نمادین خود از ژرفای وجود، هجرتی را به سوی ولی خدا شکل می دهد که در همه ابعاد و ساحت های وجود او (فکری، احساسی و رفتاری) تأثیری شگرف می گذارد و او را آماده اطاعت داوطلبانه و جان نثاری در راه خدا، به فرمان ولی خدا می گرداند. دقت در صورت و معنای مناسک دینی نشان می دهد که بخش فراوانی از رفتارهای دینی ما جنبه نمادین دارد. حرکت هایی که در نماز انجام می دهیم، مناسک حج و بسیاری از رفتارهای دینی دیگر، رفتارهایی نمادین و نشانه خضوع و فرمانبرداری از خداوند متعال است.

اگر زائر حسینی در پیاده روی به سوی حرم امام حسین(ع) به این جنبه از عمل توجه کند، سفر او و سختی هایی که بر بدن خود وارد می کند، او را از لحاظ روحی و معنوی آماده ورود به ساحت ولایت ولی خدا می سازد و فکر، عاطفه و عمل او را به سمت اطاعت از امام و بهره گیری از هدایت تام و کامل او که همان هدایت الهی و اطاعت از خداست، حرکت می دهد.

 تقویت هویت شیعی

شیعه از همان ابتدای شکل گیری در زمان پیامبر(ص) تا کنون، تاریخ پرفراز و نشیب، خونبار و دشواری را پشت سر گذشته است. شیعیان همواره اقلیتی تحت ستم و جفا بوده و قدرت های حاکم، خواهان هضم آنها در اکثریت، بلکه نابودی آنها بوده اند. امروزه که دشمنی با اسلام و تشیع ابعادی به مراتب خطرناک تر و کشنده تری را به خود گرفته و دشمن با ابزارهای مختلف فرهنگی، سیاسی و نظامی در صدد نابودی مکتب تشیع و خاموش کردن چراغ اهل بیت(ع) است، استفاده از همه ابزارهای مشروعی که به تقویت هویت مذهبی و تحکیم انسجام درون مذهبی و نمایش اقتدار و صلابت شیعه در برابر قدرت های ظالم جهان مدد می رساند، وظیفه ای مهم و ضروری است. فرزندان ما باید به شیوه های گوناگون با هویت مذهبی شیعی خود آشنا شوند و آن را در درون خود ریشه دار کنند. سوگواری سالار شهیدان حضرت اباعبدالله(ع) یکی از مؤثرترین رسومی است که به تبیین و ترویج معارف اسلامی و تقویت پایه های فرهنگ اهل بیت در طول تاریخ یاری رسانده است. مراسم پیاده روی اربعین که با حضور عاشقانه و خالصانه دوستان اهل بیت، فارغ از هر ملیت و زبان انجام می گیرد، یکی از بهترین فرصت های آشنایی و تعمیق روابط معنوی، سیاسی و فرهنگی شیعیان جهان است. این مراسم در قالبی ساده، ملایم و نرم و عاری از هرگونه خشونت و تعرض به دیگر فرق اسلامی، شیعیان را به عنوان امتی مقتدر و با صلابت معرفی کرده و ضمن به نمایش گذاردن مناسک شیعی، پیام وحدت، یکپارچگی و هوشیاری آنها را به دشمنان و بدخواهان فریاد می زند. البته این مهم وقتی به کمال خود می رسد که زائران حرم حسینی (ع) در کنار شور و هیجان مقدسی که در این مراسم از خود نشان می دهند، جنبه های معرفتی آن را نیز دریابند و با توجه به آن، در این مراسم شرکت کنند. از این رو مسؤولیت عالمان دینی، بخصوص نهاد مقدس مرجعیت دینی شیعه در راه افزایش معرفت شیعیان و آشناکردن هر چه بیش از پیش زائران با فرهنگ ناب عاشورا، مسؤولیتی مهم و اجتناب ناپذیر است. بنابراین توجه به ظرفیت های عظیم این مراسم و نیز تأمل در آسیب هایی که می تواند بر جنبه های مثبت آن سایه افکنده و آن را در حد یک رفتار هیجانی فروکش کننده تنزل دهد، ضروری است.

 آسیب شناسی پیاد ه روی اربعین

بدون تردید، مراسم با عظمتی مثل پیاده روی اربعین که به صورت خودجوش و مردمی صورت گرفته و می گیرد، در کنار نقاط قوت و ارزشمند آن، از آسیب هایی هم رنج می برد که باید برای آن فکری کرد و طرحی درانداخت. روشن است که مدیریت دولتی و ورود مستقیم و سیاسی دولت ها به این امر، کاری نادرست و خطرناک است، این مراسم باید با همان ماهیت ساده و مردمی اش ادامه حیات دهد. اما این امر هرگز به آن معنا نیست که نهادهای تصمیم گیر و تأثیرگذاری مانند نهاد مرجعیت شیعه برای جهت دادن، مدیریت کردن و بهره برداری فرهنگی از این مراسم دست به کار نشوند. این هیجان مقدس و حرکت ارزشمند می تواند و باید که بهره های بسیار فراوان فرهنگی، سیاسی، امنیتی و معنوی برای شیعیان بلکه جهان اسلام با خود داشته باشد. متأسفانه ما اکنون اقدام های جدی و قابل توجهی را در این خصوص شاهد نبوده ایم. زائران حرم حسینی باید ضمن توجه به ابعاد معنوی، سیاسی و فرهنگی این مراسم و تلاش برای بهره جستن از آن در ارتقای کیفی آن هم بکوشند که این امر نیازمند مدیریت فرهنگی و هدایت فکری ـ رفتاری زائران به سمت اهداف مقدس قیام عاشوراست. زائر حسینی باید در چند روز، ضمن افزایش شور معنوی و جذبه روحانی حسینی در شخصیت خود، با اهداف والای امام حسین(ع) بیش از پیش آشنا شود و همان هدف ها و ارزش ها را با مصادیق امروزی اش بازشناسد.

زائر اربعین باید به دشمن شناسی مسلح و به نشانه های جبهه حق و جبهه باطل در زمان خود به وضوح آگاه شود.آسیب دیگری که در این مراسم وجود دارد، نحوه پذیرایی و هزینه های هنگفتی است که به صورت غیرمنضبط و مدیریت نشده مصرف می شود. این امر هم صورت مراسم را تهدید می کند و هم بر جنبه های نمادین معنوی، سیاسی و فرهنگی آن تأثیر منفی می گذارد. به نظر می رسد که نهاد مرجعیت شیعه در عراق باید با تشکیل کمیته ها ی مردمی و با حضور شخصیت های فرهنگی، سیاسی و مذهبی و عشایر و گروه های مهم و تأثیرگذار در این مراسم، تمهیدی بیندیشند که مراسم پیاده روی اربعین به بهترین شکل ممکن برگزار شود و شاهد اسراف، تبذیر و حیف و میل اموال شیعیان به بهانه پذیرایی از زائران حسینی نباشیم. متأسفانه نحوه پذیرایی در این مراسم و حجم اسراف کاری ها و حیف و میل ها به حدی است که می تواند بر جنبه های سودمند و ارزشمند آن تأثیر منفی بگذارد. می توان با مدیریت صحیح، ضمن ایجاد رفاه متناسب و متعادل برای زائران، هزینه های غیر ضروری را در رسیدگی به تهیدستان و نیازمندان کشور های اسلامی  به کار گرفت.

 

عطر ماندگار: بیانات مقام معظم رهبری

حماسه راهپیمایی اربعین

امروز هم در دنیای پیچیده پرتبلیغات و پرهیاهویی که بر بشریّت حاکم است، این حرکت اربعین، یک فریاد رسا و یک رسانه بی همتاست. چنین چیزی وجود ندارد دیگر در دنیا: اینکه میلیون ها انسان راه می افتند، نه فقط از یک شهر یا یک کشور [بلکه] از کشورهای مختلف و نه فقط از یک فرقه اسلامی [بلکه] فِرَق مختلف اسلامی و حتی بعضی ادیان غیر اسلامی. این وحدت حسینی [است]. شما بدرستی گفتید: «الحسین یجمعنا»، حقیقتاً این جور است؛ حسین اجتماع عظیمی را درست می کند. این دل ها با هزاران گام در راه است، همه حرکت می کنند، همه راه می افتند به سمت آن معدن و سرچشمه معنویت و آزادگی و این را به رخ دنیای مادی امروز می کشند.

و این، ان شاء الله روز به روز باید حرکت بیشتری بکند و گسترش بیشتری پیدا کند و البتّه عمق بیشتری هم پیدا کند. خوشبختانه امروز کارهایی که ما داریم و مجالس عزاداری ما برای امام حسین (ع) از لحاظ معنویّت، از لحاظ گسترش فکر و پراکندن معارف اسلامی، عمق بیشتری دارد از پنجاه سال قبل مثلا یا چهل سال قبل. قضیه اربعین هم همین جور است. روزبه روز ان شاء الله باید عمق بیشتری پیدا کند. اصحاب حکمت و علم باید در این زمینه ها فکر کنند، کار کنند و ان شاء الله تلاش کنند.

 21/07/1389