بهره برداری بیشتر از تولیدات متانول در کشور از اولویت های مهم صنعت پتروشیمی است

تکمیل زنجیره  ارزش  همراه با  تخفیف  خوراک                

 مشعل      برنامه ريزي براي ايجاد ارزش افزوده از تولید متانول و مازاد آن در صنعت پتروشيمي، يکي از موضوع هاي مهم در سال هاي اخير بوده است.

در شرایطی که هم اکنون نزدیک به 7 ميليون تن متانول در بازار پتروشيمي ايران توليد مي شود و قرار است تا پنج سال آينده، اين مقدار به 25 ميليون تن درسال برسد.

  لازم است برنامه ریزی ها برای پروژه هایی که در دستور کار قرار دارند و روند تامین خوراک مجتمع های تولیدی و خوراک آنها، تغییر کند.

در حال حاضر، بيش از 60 درصد توليد مجتمع هاي پتروشيمي کشور با محوريت اوره و متانول است، از این رو وزارت نفت در دولت سیزدهم، تمرکز زیادی بر کاهش خام فروشی متانول و تکمیل زنجیره ارزش آن دارد. به همین دلیل است که شرکت ملی صنایع پتروشیمی در دو سال اخیر چالش های تولید متانول و تکمیل زنجیره آن را در دستور کار قرار داده و روش های حمایتی و اصلاحی را در این مسیر برای تولید کنندگان و سرمایه گذاران در نظر می گیرد.

      تخفیف خوراک، الگویی برای تشویق 

در همین خصوص مرتضی شاهمیرزایی، معاون وزیر نفت و مدیر عامل شرکت ملی صنایع پتروشیمی یکی دیگر از شیوه های حمایتی وزارت نفت و دولت برای تولید کنندگان متانول را اعلام کرد و گفت که تخفیف خوراک 30 درصدی برای تولیدکنندگانی که متانول را همراه با تکمیل زنجیره ارزش آن تولید می کنند، در نظر می گیرد.  وی با تاکید بر اینکه این روند سرمایه گذاری برای شرکت ها و سرمایه گذاران حاشیه سود امن تری دارد، گفت: شرکت ملی صنایع پتروشیمی از سرمایه گذاران و شرکت ها برای اجرای راهبرد کلان تکمیل زنجیره ارزش حمایت می کند و یکی از ظرفیت هایی که دولت در پیش نویس قانون پنجساله هفتم توسعه با هدف توسعه صنعت پتروشیمی پیش بینی کرده، تخفیف خوراک پلکانی است. معاون وزیر نفت با بیان اینکه این تخفیف خوراک 30 درصدی، بدون قید و شرط خواهد بود، تصریح کرد: سرمایه گذاران طرح های پتروشیمی نیز می توانند نسبت به میزان سرمایه گذاری درمسیر تکمیل زنجیره ارزش از مزیت تخفیف خوراک 20 تا 30 درصدی برخوردار شوند.

 تداوم سرمایه گذاری در حوزه متانول

شرکت ملی صنایع پتروشیمی، ارزیابی و بررسی هایی از روند تکمیل زنجیره ارزش محصولات پایه پتروشیمی در کشورهای تولید کننده داشته که بر اساس برنامه ریزی های صورت گرفته، تولید متانول تا پایان برنامه هفتم توسعه تا 10 درصد افزایش خواهد داشت.  بررسی موقعیت ایران در تولید محصولات اصلی پتروشیمی در منطقه و جهان نشان می دهدکه در حال حاضر، ظرفیت تولید آمونیاک ۲۳۰ میلیون تن در دنیاست که ۱۹ میلیون تن آن سهم خاورمیانه و ۶.۵ میلیون تن آن سهم ایران است. همچنین از ۱۳۰ میلیون تن ظرفیت متانول جهانی، ایران سهم ۱۴ میلیون تنی دارد. همچنین عربستان در حوزه تولید اتیلن و پارازایلین و ایران در تولید متانول و آمونیاک وضع بهتری در منطقه دارند. بر اساس این گزارش می توان گفت که با برنامه ریزی های انجام شده در شرکت ملی صنایع پتروشیمی، اجرای طرح های زنجیره پروپیلن، متانول، اتیلن، آروماتیک و بوتیلن به سرمایه حدود ۴ میلیارد دلاری نیاز دارد و در مجموع حدود ۴ میلیون تن به ظرفیت تولید کشور اضافه و حدود ۲ میلیارد دلار ارزآوری برای کشور به همراه خواهد داشت.

 ارزش آفرینی طرح های MTO و MTP برای کشور

برای متانول در دنیا چند مدل چرخه زنجیره ارزش وجود دارد. سوال این است که کدام یک از این چرخه های ارزش متانول، برای کشور و سرمایه گذاران مفید و کارآمد است؟ حسن عباس زاده، مدیر برنامه ریزی و توسعه شرکت ملی صنایع پتروشیمی با بیان اینکه بیشترین مصرف متانول در دنیا ابتدا در سوخت، ۲۶ درصد برای تولید فرمالدیید و پس از آن تولید الفین ها، پروپیلن و اسیداستیک است، تصریح کرد: حرکت به سمت تولید سوخت از متانول در ایران به دلیل یارانه تخصیص داده شده به دیگر سوخت ها اقتصادی نیست. ظرفیت های متفاوتی نیز در کشور برای تولید فرمالدئید ایجاد شده که یا متوقف هستند یا با ظرفیت پایینی در حال فعالیتند، بنابراین حرکت به سمت این محصول نیز اقتصادی نیست. به همین دلیل، هدف گذاری شرکت ملی صنایع پتروشیمی اجرای طرح های MTO و MTP و تولید اسیداستیک به منظور مصرف متانول در کشور است.

 سهم متانولی ها در بودجه عمومی کشور

صنعت متانول ایران از یک سو ۲ درصد از گاز متان تولیدی کشور را مصرف می کند و از سوی دیگر حدود ۲۲ درصد ارز آوری پتروشیمی ها برای کشور را متانولی ها انجام می دهند. همین دو عدد نشان می دهد که دولت و وزارت نفت، توجه ویژه ای به موضوع تولیدکنندگان متانول در کشور دارد و تلاش می کند ارزش گذاری بیشتری برای این محصول داشته باشد و محدودیت ها و موانع را از سر راه این صنعت بردارد. موضوع تولیدات متانولی برای کشور آن قدر حایز اهمیت است که چندی قبل، کمیسیون اصل ۹۰ مجلس شورای اسلامی گزارشی از ارزیابی اثر فعالیت پتروشیمی های متانولی بر منابع بخش عمومی کشور ارائه کرد و در آن حرکت متانولی ها به سمت تکمیل زنجیره ارزش به عنوان یک الزام مورد تاکید قرار گرفته است.  در همین خصوص بوده که وزیر نفت و مدیرعامل شرکت ملی صنایع پتروشیمی در دو سال اخیر، جلسات مختلفی را با شرکت های پتروشیمی و هلدینگ های بزرگ پتروشیمی داشته اند تا موانع و زمینه های سرمایه گذاری در زنجیره ارزش محصولات را بررسی کنند. مرتضی شاهمیرزایی تاکنون چند جلسه مجزا با تولیدکنندگان متانول کشور برگزار و تاکید کرده است که درخواست ها و چالش های مجتمع های تولیدکننده متانول با جدیت پیگیری می شود و تا حصول نتیجه در دستور کار قرار می گیرد. دغدغه این شرکت ها در زمینه نرخ خوراک و بهای یوتیلیتی ها بیشترین نگرانی را دارد و باید بررسی دقیق و کارشناسی شود. به نظر می رسد در نتیجه این پیگیری های شرکت ملی صنایع پتروشیمی بوده است که در حال حاضر وزارت نفت تخفیف 30 درصدی خوراک را برای تولید کنندگان متانول در نظر گرفته و این پیشنهاد و امتیاز می تواند راهگشا باشد.

 حاشیه امن سودآوری دولت برای متانولی ها

بر اساس این گزارش، ظرفیت کنونی تولید متانول کشور ۱۴ میلیون تن است؛ اما از این مقدار تنها ۴۰۰ هزار تن در کشور مصرف می شود. به عبارتی محصول متانول با گاز متان تولیدی کشور تولید می شود؛ اما بدون بهره گیری از این محصول پایه، نزدیک به 90 درصد آن با خام فروشی صادر می شود. به نظر می رسد با طرح های MTP تا پایان برنامه هفتم و حمایت هایی که از تکمیل زنجیره ارزش متانول از سوی دولت و وزارت نفت شروع شده است، حداقل چهار میلیون تن از این 14 میلیون تن در داخل کشور وارد چرخه زنجیره ارزش شود و تا پایان برنامه هشتم توسعه همه ۱۴ میلیون تن متانول را در زنجیره ارزش داشته باشیم. چنانچه شرکت های تولیدی و سرمایه گذاران در این مسیر گام بردارند، همانطور که شاهمیرزایی، مدیرعامل شرکت ملی صنایع پتروشیمی اعلام کرده، علاوه بر تخفیف خوراک، حاشیه سود امن تری برای پتروشیمی ها با توسعه زنجیره ارزش محصول ایجاد خواهد شد.  نکته امیدوار کننده در مسیر تکمیل زنجیره ارزش متانول برای صنعت پتروشیمی، ورود قابل توجه و موفق شرکت های فناور و دانش بنیان بوده است. شرکت های زیادی در تکمیل این زنجیره و تولید محصولات پایین دستی، بخصوص تولید و بومی سازی کاتالیست های مورد نیاز متانول ورود کرده و موفق بوده اند.