
با بهره برداری از فاز 11 پرونده پارس جنوبی بسته شد
سرانجامَ آخرین فــــــاز
فاز 11 پارس جنوبی که طرحی بر زمین مانده بود، با تلاش کارکنان صنعت نفت سرانجام به تولید رسید وبا به ثمر رسیدنش، برگی دیگر از کارنامه درخشان صنعت نفت ورق خورد تا افزون بر جبران ناترازی گاز در زمستان، از مهاجرت گاز به کشور همسایه(قطر) هم جلوگیری شود.
از آغاز تا امروز
فاز 11 پارس جنوبی به عنوان آخرین طرح توسعه میدان گازی پارس جنوبی، قصه ای طولانی در توسعه به درازای حدود 2 دهه را در کارنامه دارد که با اسامی دولت ها، شرکت های داخلی و خارجی مختلفی گره خورده است تا در نهایت قرعه توسعه به نام شرکت های داخلی و توسعه و به تولید رسیدن آن با دولت سیزدهم همراه شود. در مقطعی این فاز مهم پارس جنوبی با نام شرکت فرانسوی توتال بر سرزبان ها افتاد که سال 1396 در قالب مدل جدید قراردادهای نفتی (IPC) به کنسرسیوم شرکتهای «توتال» فرانسه، «CNPCI» چین و پتروپارس واگذار شد و تیرماه 1396 بود که قرارداد طرح توسعه فاز ۱۱ پارس جنوبی، میان شرکت ملی نفت ایران به عنوان کارفرما و کنسرسیوم توتال (۵۰.۱ درصد)، سی ان پی سی آی (۳۰ درصد) و پتروپارس (۱۹.۹) امضا شد. با این حال، عمر نام و حضور توتال در این قرارداد و کشورمان، یک سالی بیشتر دوام نداشت و دست تحریم ها به فعالیت این مجموعه در فاز 11 پارس جنوبی خاتمه داد و 29 مردادماه 1397 بود که شرکت نفت و گاز فرانسوی توتال در بیانیه ای تأیید کرد که در پی ناتوانی از دریافت معافیت از تحریم های ضدایرانی ایالات متحده آمریکا، خروج خود را از پروژه چند میلیارد دلاری طرح توسعه فاز 11 پارس جنوبی اعلام می کند؛ از این رو فرایند انتقال مسئولیت توسعه این فاز به CNPC رسید تا عملا ۸۱ درصد قرارداد توسعه فاز ۱۱ پارس جنوبی به طور رسمی در اختیار شرکت ملی نفت چین قرار گیرد. با رفتن توتال، حضور چینی ها در این فاز به قرارداد نشست و فعالیت آنها گسترده تر و بیشتر شد؛ آنگونه که سی ان پی سی آی، رهبری کنسرسیوم طرح توسعه فاز ۱۱ پارس جنوبی را دردست گرفت؛ به نظر می رسید که دیگر سرنوشت این فاز مهم برای توسعه و تولید، مشخص و قطعی شده و حضور چینی ها در این قرارداد پایدار خواهد بود، اما دامنه و محدودیت تحریم ها به قدری محکم بود که پس از توتال، نوبت به حذف برند خارجی دیگری از این قرارداد رسید و حتی چینی ها هم از حضور در این قرارداد روی گردان شده و عمر آنها هم دوامی نیافت. مدتی بعد از خروج توتال از برنامه توسعه فاز ۱۱ ،درست در 14 مهرماه 1398 بود که به طور رسمی اعلام شد که شاخه بین المللی شرکت ملی نفت چین هم از این پروژه کنار رفت و پتروپارس به تنهایی این پروژه را توسعه می دهد. به این ترتیب با اعلام رسمی خروج شاخه بین المللی شرکت ملی نفت چین (سی ان پی سی آی) از طرح توسعه فاز 11 پارس جنوبی که پس از خروج شرکت فرانسوی توتال، سهامدار ۸۰.۱ درصد از طرح توسعه فاز ۱۱ پارس جنوبی بود، «پتروپارس» به تنهایی توسعه این پروژه را عهده دار شد. بعد از کناره گیری شرکت چینی از طرح توسعه فاز ۱۱، پتروپارس به عنوان مجری این طرح شناخته و از مهرماه 1398 به طور رسمی کار خود را آغاز و برنامه خود را بر اساس مطالعات مهندسی، موجودی کالاها و نحوه تأمین کالا و تجهیزات موردنیاز مرحله نخست این فاز و جکتی که در جزیره قشم کار ساخت آن را انجام داده بود، ارائه کرد.
روزهای تازه
دولت سیزدهم که روی کار آمد، با رویکرد مهمی که در اولویت بخشی به توسعه میدان های مشترک نفتی و گازی داشت، منتظر و معطل شرکت های خارجی و یا برچیده شدن و حتی تعدیل و تخفیف در تحریم ها نماند و توسعه و تکمیل فاز ۱۱ پارس جنوبی هم به عنوان یکی از اصلی ترین اولویت های وزارت نفت و شرکت ملی نفت ایران اعلام شد تا با تدابیر و ابتکاراتی خاص با بهره گیری از توان داخل در دومین سال از عمر این دولت شاهد به تولید رسیدن آن باشیم و طلسم نزدیک به حدود 2 دهه را در مقطع زمانی یک سال و نیم شکست. براین اساس سکوی فاز ۱۱ پارس جنوبی با یک عملیات منحصربه فرد و غرورآفرین به همت متخصصان شرکت ملی نفت ایران در موقعیت خود در خلیج فارس نصب شد و به این ترتیب شمارش معکوس برای تولید از این فاز مهم و راهبردی آغاز شد. جابه جایی سکوی ۳۲۰۰ تنی فاز ۱۱ به عنوان سنگین ترین سکوی پارس جنوبی طی یک عملیات منحصربه فرد با ابتکار متخصصان ایرانی، منجر به آغاز تولید از این فاز مهم و راهبردی شد که هفته گذشته با حضور رئیس جمهوری و وزیر نفت به ثمر نشست.
گام به گام با توسعه
طرح توسعه فاز 11 ميدان گازي پارس جنوبی در قالب دو مرحله برنامه ریزی شد که فعالیت های بخش اول شامل حمل و نصب يك جکت چهارپایه، حفاری و تکمیل 12 حلقه چاه، نصب سکوی اول به همراه متعلقات سكو و خط لوله دریایی جهت انتقال گاز تولیدی به پالایشگاه خشکی فاز 12 در منطقه پارس 2 کنگان با هدف دستیابی به ظرفیت کامل تولید روزانه 28 میلیون مترمکعب گاز و بخش دوم در دو مرحله شامل فعالیت های ساخت، حمل و نصب یک جکت چهارپایه، حفاری و تکمیل 12 حلقه چاه در موقعیت شمالی بلوک مخزنی فاز 11، ساخت و حمل و نصب یک سکوی سر چاهی به ظرفیت روزانه 28 میلیون مترمکعب به همراه لوله گذاری دریایی 32 اینچ تا محل پالایشگاه خشکی فازهای 6-8 در پارس 1 عسلویه است. مرحله دوم، طراحی، ساخت و نصب سکوی فشارافزایی برای حفظ و نگهداشت تولید را شامل می شود. این طرح در بخش نخست توسعه، احداث و راه اندازی دو سکوی سرچاهی هریک به ظرفیت برداشت روزانه یک میلیارد فوت مکعب گاز ترش، حفاری ۲۴ حلقه چاه در دو موقعیت دریایی A و B، لوله گذاری دو رشته خط لوله ۳۲ اینچ دریایی به طول تقریبی ۱۴۰ کیلومتر به همراه خطوط لوله ۴.۵ اینچ تزریق منواتیلن گلایکول و تأسیسات اتصال به پالایشگاه فاز ۱۲ پارس جنوبی واقع در منطقه پارس دو (کنگان) را شامل می شود. مرحله نخست از بخش اول توسعه این طرح با حفاری و تکمیل چهار حلقه چاه، لوله گذاری دریایی خط لوله ۳۲ و ۴.۵ اینچ به طول ۱۵ کیلومتر از موقعیت ۱۱B تا نقطه اتصال به خط لوله موجود ۱۲C، برچیدن سکوی ۳۲۰۰ تنی ۱۲C از فاز ۱۲ پارس جنوبی، جابه جایی، نصب، عملیات هوک آپ، پیش راه اندازی و راه اندازی این سکو در موقعیت ۱۱B فاز ۱۱ پارس جنوبی تکمیل شده است. توسعه این بخش از فاز ۱۱ پارس جنوبی دربردارنده ابتکاراتی از جنس نخستین تجربه در کشور مانند اتصال خط لوله جدید به خط لوله موجود ۱۲C در بستر دریا و برچیدن و جابه جایی سکوی سنگین وزن ۱۲C بوده که جملگی با موفقیت به پایان رسیده اند.
دستاوردهای فاز 11
فاز 11 که حالا با به تولید رسیدن آن سرنوشت و پرونده توسعه پارس جنوبی هم مختومه می شود، آمارها، شاخص ها و رکوردهای مهمی را هم رقم زده است: صرفه جویی بیش از ۴۰۰ میلیون دلاری در راه اندازی نخستین سکوی این فاز یکی از این مواردی است که به ثبت رسیده است. براساس گزارش اعلام شده تخمین زده می شود که این پروژه حدود 10 هزار شغل ایجاد کند و 20 میلیارد دلار درآمد برای ایران به همراه داشته باشد. افزون بر این، این پروژه همچنین به احیای بخش نفت و گاز کشور که در طول سال ها به دلیل تحریم ها و سرمایه گذاری کم با مشکل مواجه شده است، کمک خواهد کرد. تولید روزانه 15 میلیون متر مکعب در روز سه سال زودتر از زمان پیش بینی شده، صرفه جویی در هزینه و زمان ساخت یک سکوی بزرگ به وزن بیش از 3 هزار تن و افزایش تولید میعانات گازی با این اقدام ابتکاری، جلوی عدم النفع چندین میلیارد دلاری در برداشت از این فاز را در سال های آینده گرفت و توجه به بهره وری در اجرای پروژه های نفتی را به نمایش گذاشت. آغاز تولید از آخرین فاز به عنوان مرزی ترین فاز پارس جنوبی از آن روی حائز اهمیت است که در حالی هر فاز استاندارد پارس جنوبی ظرفیت تولید ۲۸ میلیون متر مکعب گاز در روز را داراست که فاز ۱۱ تا روزانه ۵۶ میلیون متر مکعب قابلیت تولید گاز را دارد. فاز 11 پارس جنوبی، پرونده ای گشوده بود که به دست توانمند متخصصان متعهد صنعت نفت بسته شد. بی تردید تا تکمیل نهایی این فاز برای استحصال روزانه 50 میلیون مترمکعب گاز و تولید مشتقاتی همچون یک میلیون تن اتان درسال، راه زیادی باقی نمانده و دولت سیزدهم با تعهد و تخصصی که در بهره برداری از طرح های نیمه تمام دارد، صفحات پایانی کتاب آن را خیلی زود ورق خواهد زد وطعم شیرین دستاوردهای این طرح مهم را همه مردم ایران خواهد چشاند.