افزایش همکاری صنعت نفت و جهاد دانشگاهی در تامین نیازهای فناورانه
تعاملـــی که هرروز بیشتر می شود
مشعل صنعت نفت از سال ها پیش تاکنون تلاش کرده است برای تامین نیازهای خود به ویژه در دوران تحریم، به توان داخلی متخصصان و فناوران اتکا و اعتماد کند و تجربه و آمارها نیز حکایت از آن دارند که در این مسیر موفق هم بوده است. درسال هایی که تحریم های همه جانبه و مستقیم علیه صنعت نفت ایران از سوی کشورهای غربی و امریکا اعمال شده و بسیاری از شرکت های بزرگ صنعت نفت جهان همکاری خود را در مراحل مختلف، یکباره قطع کردند، متخصصان و فناوران داخلی در مراکز مختلف علمی توانسته اند بخش های مختلف صنعت نفت را همچنان فعال نگاه دارند و به قولی چراغ این صنعت را روشن و روزآمدی آن را حفظ کنند.یکی از مجموعه هایی که در این مسیر سخت و ناهموار، همواره در کنار صنعت نفت بوده و نقشی مهم ایفا کرده، جهاد دانشگاهی است؛ مجموعه ای که با حداقل های تجهیزات و امکانات و دسترسی های محدود به آخرین فناوری ها، توانسته است نیازهای کاربردی و اساسی را درصنعت نفت برطرف کند. رشد فناوری های جدید و روزآمدی آنها به ویژه در شرایط کنونی که تحریم های ظالمانه سایه سنگین خود را بر همه بخش ها افکنده اند، ایجاب می کند تا صنایعی همچون نفت از این قافله عقب نماند و در این مسیر از بازوهای علمی -پژوهشی همچون جهاد دانشگاهی در جهت بالندگی بیشتر بهره گیرد.
ورود به پروژه توسعه فناوری شکافت هیدرولیک
درنتیجه همکاری های مشترک جهاد دانشگاهی با صنعت نفت، پروژه های متعددی همچون طراحی دکل های حفاری نفت، طراحی و ساخت لوله های مغزی سیار چاه های نفتی، تبدیل نفت سنگین به سبک و... انجام شده و پروژه های جدیدی نیز در دستور کار قرار گرفته اند. به واسطه این همکاری ها که هر روز بیشتر شده و به تداوم و تقویت تعاملات دوجانبه میان بین بخش های مختلف صنعت نفت و جهاد دانشگاهی انجامیده است، چندی قبل نشست مشترکی میان رئیس جهاددانشگاهی و مدیرعامل شرکت ملی نفت برگزار و برخی چالش هایی که به کمک جهاددانشگاهی می تواند برطرف شود مطرح شد. محسن خجسته مهر، معاون وزیر و مدیرعامل شرکت ملی نفت با حضور در جهاد دانشگاهی از علاقه شرکت ملی نفت ایران برای همکاری با این نهاد گفت و افزود: پروژه های متعددی را با مجموعه جهاددانشگاهی در حال انجام داریم و امروز نیز تصمیم گرفته شد تا درخصوص توسعه فناوری شکافت هیدرولیکی برای بهبود و ازدیاد برداشت از میادین نفت و گاز کشور با این نهاد همکاری کنیم. وی با تاکید بر این که شرکت ملی نفت از فعالیت های جدی استقبال می کند، گفت: در تلاش هستیم با برگزاری این جلسات و همکاری این دو مجموعه، موانع پیش روی طرح ها و پروژه ها برداشته شود، زیرا در صنعت نفت فرایند کارها گاه پیچیدگی هایی دارد که باید موانع را برطرف کنیم تا در حداقل زمان شاهد دستاوردهای خوب باشیم. در این نشست، مدیران جهاددانشگاهی نیز توضیحاتی درباره پروژه های احداث واحد فرآورش پیش ساخته سریع الاحداث، خرید ۵۹ رول کلاف لوله مغزی سیار، ازدیاد برداشت نفت و گاز برای شکافت هیدرولیکی، طراحی و ساخت پمپ های برقی درون چاهی نفت و پکیج تصفیه پساب صنعتی واحد بهره برداری منطقه قشم به عنوان پروژه های در دست کار جهاد دانشگاهی با صنعت نفت، ارائه و برخرید تضمینی خدمات، همچنین احیای چاه های نفت تاکید کردند.
تولید انواع مواد شیمیایی صنعت نفت
درشرایطی که تعداد قراردادهای فناورانه و دانش بنیان صنعت نفت هر روز در حال افزایش است، قاعدتا سهم مجموعه ای همچون جهاد دانشگاهی از این بازار بزرگ هر روز بیشتر می شود. محسن خجسته مهر چندی قبل اعلام کرد: ۹۰ طرح پژوهشی و فناورانه در شرکت ملی نفت ایران به ارزش حدود ۸۰ میلیون یورو و حدود ۱۲۰۰ میلیارد تومان در حال اجراست. وی با بیان این که شرکت ملی نفت ایران در یک سال گذشته ۲۷طرح با ۳۳ شرکت دانش بنیان امضا کرده، گفته است: این شرکت تنها با جهاد دانشگاهی ۲۷۰ میلیون دلار قرارداد امضا شده است. مسعود کمبرانی، سرپرست پژوهشکده توسعه صنایع شیمیایی جهاد دانشگاهی نیز چندی قبل از بومی سازی مواد شیمیایی پر مصرف صنعت نفت در جهاد دانشگاهی خبر داد و گفت: مواد شیمیایی از مهم ترین نیازهای صنعت نفت، گاز و پتروشیمی به شمار می روند و سالیانه میلیاردها دلار برای واردات آنها ارز از کشور خارج می شود. موادی از قبیل ضد باکتری، ضد کف، ضد خوردگی، همچنین کاهنده H۲S، افزایه های سیمان حفاری و نشاسته حفاری از جمله این مواد شیمیایی هستند که دانش فنی تولید آنها بومی شده است. سرپرست پژوهشکده توسعه صنایع شیمیایی با اشاره به انعقاد قرارداد احداث واحد تولید سیلیکاژل مصرفی در شرکت ملی گاز با یک شرکت معتبر تولیدی اظهار کرد: مراحل طراحی این کارخانه در دست اجراست و امید می رود مراحل ساخت تجهیزات و احداث واحد در ماه های آینده آغاز شود.
ورود جدی به حوزه دکل های حفاری
یکی دیگر ازمجموعه هایی که همکاری خوبی با جهاد دانشگاهی در تامین نیازهای خود دارد، شرکت ملی حفاری ایران است. چندی قبل هم حمیدرضا گلپایگانی با اشاره به بازدید اخیر خود از مراحل تکمیل یک دستگاه حفاری جدید دیگر با توان ۲ هزار اسب بخار از سوی جهاد دانشگاهی در مجتمع تحقیقاتی شهدای جهاد دانشگاهی در پارک علم و فناوری البرز، گفته بود: بر اساس مذاکرات انجام شده، این دکل بزودی به ناوگانشرکت ملی حفاری ایران افزوده خواهد شد و شمار دستگاه های این ناوگان به ۷۴ مورد خواهد رسید. وی رایزنی های مستمر با مراکز علمی و پژوهشی، شرکت های سازنده قطعه و تجهیزات و دانش بنیان ها را در چارچوب تعامل، همفکری، تقویت همکاری ها و مرتبط با برنامه های راهبردی شرکت در سال جاری اعلام کرد و حضور فعال در طرح های صنعت نفت، کاریابی دکل ها، ارتقای سهم بازار و توسعه فعالیت ها، توجه به ساخت داخل، بهره گیری از توان و قابلیت صنعتگران و دانش بنیان ها و به کارگیری فناوری های نو را از اولویت های سازمان در سال جاری برشمرد. مدیرعامل شرکت ملی حفاری ایران دغدغه و رویکرد اصلی شرکت را بازسازی ناوگان حفاری و خدمات جانبی در زمینه پاسخگویی به نیازهای صنعت نفت دانست و گفت: امسال نشست های کارشناسی با شرکت ها و مراکز علمی پِژوهشی برگزار و چند سند همکاری با شرکت نفت و گاز اروندان، منطقه آزاد اروند و شماری از شرکت های دانش بنیان و دانشگاه ها فراهم و امضا شد و این روند در زمینه استفاده حداکثری از ظرفیت ها و توانمندی های داخلی ادامه دارد.
افزایش روزانه پروژه های مشترک با جهاد دانشگاهی
شرکت ملی مناطق نفت خیز جنوب یکی از شرکت های اصلی زیرمجموعه شرکت ملی نفت است که سهم قابل توجهی در تولید نفت کشور به عهده دارد. این مجموعه به عنوان شرکتی مستقل بسیاری از نیازهای خود را در غیاب شرکت های خارجی تامین می کند و تعامل خوبی با شرکت های فناوری و دانش بنیان، دانشگاه ها و مراکز علمی و دانشگاهی دارد. یکی از مجموعه هایی که ارتباطی مستمربا این شرکت دارد، جهاد دانشگاهی است و قراردادهای پژوهشی این مجموعه با بخش های مختلف جهاددانشگاهی در این سال ها ادامه داشته است. چندی قبل این شرکت با جهاد دانشگاهی دانشگاه شهید بهشتی قرارداد پژوهشی امضا کرد که بر اساس آن علل ترش شدن نفت مخزن آسماری در میدان مارون مورد بررسی قرار می گیرد. مبلغ این قرارداد حدود ۱۹ میلیارد و ۵۰۰ میلیون ریال، مبلغ ۱۲۴ هزار یورو است و در مدت ۱۸ ماه اجرای آن آغاز شده است. پروژه ساخت بازوهای بارگیری (Loading Arms) شرکت پایانه های نفتی با همکاری جهاددانشگاهی واحد علم و صنعت، ساخت دستگاه صحت سنج سیار (Tank Prover) از سوی شرکت پایانه های نفتی ایران با همکاری جهاددانشگاهی اهواز و ساخت موفقیت آمیز نمونه های ابرخازن الکتروشیمیایی در جهاد دانشگاهی از جمله پروژه هایی هستند که در کنار پروژه های بزرگی همچون لوله مغزی سیار، مته حفاری، سیستم نمکزدایی، VFD (الکتروموتورهای دورمتغیر)، پمپ های درون چاهی، دکل های حفاری، UPS ها و اینورترهای صنعتی و ... در جهاد دانشگاهی و در ارتباط با صنعت نفت اجرایی شده است. اهمیت این همراهی و ارتباط بین جهاددانشگاهی و صنعت نفت از آن جهت است که می تواند تعامل بین صنعت نفت و دانشگاه ها و مراکز علمی و دانشگاهی را بیش از قبل حفظ کرده و گسترش دهد و وزارت نفت در دولت سیزدهم با اهتمام بیشتری در جهت حفظ این ارتباط قدم برمی دارد. بی تردید، همگامی وهم افزایی میان صنعت و مراکزعلمی – تحقیقی همچون جهاد دانشگاهی توانسته است سد تحریم های ظالمانه را سست کند تا آنجا که به مدد و اتکا به آنها، بسیاری از اهداف صنعت نفت تحقق یابند و طرح های بسیاری نیز درنوبت اجرا قرار گیرند تا چرخ های عظیم این صنعت بدون تکیه به قدرت های بیگانه روان بچرخد.