توسعه و تکمیل میدان های مشترک نفت و گاز در وزارت نفت دولت سیزدهم با وجود محدودیت ها رقم خورد
تحر یم زیــر پای تــــــولید
مشعل گستردگي ميدان هاي نفت و گاز در ايران سبب شده است برخي از اين ميدان ها با کشورهاي همسايه مشترک باشند؛ به گونه ای که نيمي از ميدان در سوی ايران و نيمي ديگر در سوی کشور همسايه قرار دارد. ايران در تمام سال هاي پس از انقلاب غير از دوران جنگ، هر سال کشف جديدي داشته و در اين مدت در مجموع 73 ميدان مشتمل بر 36 ميدان نفتي و 37 ميدان گازي کشف شده که بخش زيادي از آنها ميدان مرزي و مشترک بودهاند. رویکرد مهم دولت سیزدهم توسعه میدان های مشترک نفت و گاز به عنوان اولويت هاي اصلي، دستاوردهاي بزرگی به ارمغان آورده است تا این وعده جواد اوجي، وزير نفت که «تکميل و توسعه ميدان هاي مشترک از اهم واجبات است و ميدان هاي مشترکي که تا امروز به سراغ آنها نرفته اند، در دولت سيزدهم تعيين تکليف مي شوند» محقق شود. در این گزارش، اقدام های صنعت نفت در حوزه توسعه و تکمیل میدان های مشترک در دو سال اخیر بررسی شده است.
وزارت نفت دولت سیزدهم با رویکرد جدید آن گونه که موضوع مهم میدان های مشترک نفت و گاز را یکی از چالش های پیش روی صنعت نفت می دانست، برای آن برنامه هایی ویژه تدارک دید تا سهم کامل و از دست رفته ایران از میدان های مشترک نفت و گاز کامل قابل دسترس باشد؛ به همین منظور به ثمر رساندن طرح های نیمه تمام را در دستور کار قرار داد و با تعریف طرح های جدید، گام هایی رو به جلو برای دستیابی به اهداف پیش بینی شده برداشته شد.
تکميل فاز 14
مراحل توسعه فاز 14 پارس جنوبي پس از تاخيري طولاني همراه با فراز و نشيب هاي زياد از زمان تعريف طرح، با استقرار دولت سيزدهم و بسيج تمام امکانات با هدف پايداري پالايش گاز زمستاني شتاب گرفت تا هدف گذاري دولت را براي بستن پرونده اين فاز محقق کرد. از جمله اهداف توسعه اي طرح فاز 14 پارس جنوبي، توليد روزانه 56.6 ميليون مترمکعب گاز غني، توليد روزانه 75 هزار بشکه ميعانات گازي، توليد سالانه05/1 ميليون تن گاز مايع پروپان و بوتان، توليد سالانه يک ميليون تن اتان به منظور تامين خوراک واحدهاي پتروشيمي و توليد روزانه 400 تن گوگرد است. اين پالايشگاه که سيزدهمين و آخرين پالايشگاه اين ميدان مشترک گازي به شمار مي آمد، لقب ايراني ترين پالايشگاه پارس جنوبي را به خود اختصاص داده است و پس از طرح توسعه فاز 11 پارس جنوبي که در آينده نزديک تکميل و گاز برداشتي آن به ديگر پالايشگاه هاي موجود ارسال مي شود، ديگر پالايشگاهي در پارس جنوبي ساخته نخواهد شد. طبق اعلام محمد حسین متجلی، مدیرعامل شرکت نفت و گاز پارس، یکی از مشخصه های پالایشگاه فاز 14 سرعت راه اندازی واحدهای فرایندی و فراورشی در مدت زمان محدود است.
برای کل طرح فاز 14 پارس جنوبی 5.2 میلیارد دلار سرمایه گذاری صورت گرفته که 2.7 میلیارد دلار آن به پالایشگاه خشکی اختصاص یافته است.
فاز 11 پارس جنوبي
فاز 11 به عنوان يکي از پروژه هاي با وقفه طولاني در توسعه، در دولت سیزدهم و طی ماه های اخیر شاهد سرنوشتي متفاوت شد. در فاز اوليه برداشت از اين ميدان که با نصب سکو انجام شد، توليد گاز به 15 ميليون مترمکعب در روز خواهد رسيد و پيش بيني مي شود با ساخت و نصب سکوي بعدي و حفاري چاه ها، تکميل فاز 11 که گامي مهم براي کشور در مسير دستيابي به استقلال انرژي و ثبات ژئوپليتيک است، ظرفيت توليد گاز پارس جنوبي بهطور خيره کننده اي افزايش يابد. با تکميل اين فاز و نصب سکوي دوم که البته در حال ساخت است، روزانه 56 ميليون مترمکعب گاز، 50 هزار بشکه ميعانات گازي و 750 تن گوگرد در روز توليد خواهد شد؛ اين خروجي به تأمين نيازهاي مصرف داخلي ايران و کمک به ظهور کشور به عنوان يک صادرکننده مهم منطقه اي کمک خواهد کرد.
با نصب موفقیت آمیز نخستین سکوی فاز ۱۱ پارس جنوبی که با تدبیر دولت سیزدهم انجام شد، تولید حداکثری گاز از این میدان مشترک سه سال زودتر انجام خواهد شد.در فاز اولیه برداشت از این میدان که با نصب این سکو انجام شد، تولید گاز به ۱۵ میلیون مترمکعب در روز خواهد رسید و پیش بینی می شود با ساخت و نصب سکوی بعدی و حفاری چاه ها، تکمیل فاز ۱۱ که گامی مهم برای کشور برای دستیابی به استقلال انرژی و ثبات ژئوپلیتیک است، ظرفیت تولید گاز پارس جنوبی به طور خیره کننده ای افزایش یابد.
وزیر نفت در این زمینه به درآمدزایی سالانه ۵ میلیارد دلاری از فاز ۱۱ پارس جنوبی اشاره و محسن خجسته مهر، مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران نیز جابه جایی سکوی فاز ۱۱ پارس جنوبی را از نظر اجرایی، عملیاتی و پیچیدگی در طول تاریخ صنعت نفت ایران، منحصربه فرد و بی نظیر خوانده است.
يکپارچگي در توسعه غرب کارون
از جمله اولويت ها و اهداف دولت سيزدهم، توجه ويژه به توسعه ميدان هاي مشترک غرب کارون بوده است. اين موقعيت با توجه به همپوشاني منابع هيدروکربوري آن با کشور عراق اهميت زيادي دارد. براساس هدفگذاري انجام شده، تلاش براي افزايش ظرفيت توليد نفت در اين حوزه مهم در حال انجام است. در دولت سيزدهم در هيئت مديره شرکت ملي نفت ایران، ايجاد کنسرسيومي از شرکت هاي اکتشاف و توليد به همراه بانکهاي کشور براي توسعه ميدان هاي مشترک غرب کارون تصويب شد. از همين رو، توسعه فاز دوم ميدان آزادگان شمالي در غرب کارون، تکميل طرح کنوني آزادگان جنوبي و توسعه فاز دوم آزادگان جنوبي به ارزش 7. 5 ميليارد دلار با بهره گيري از توان شرکت هاي اکتشاف و توليد ايراني، توان فني و اجرايي آنها و استفاده از توان تأمين مالي بانک هاي متعدد در کشور اجرا خواهد شد.
در اين الگو اختصاص سهم سرمايه گذاري به هر يک از ذي نفعان انجام خواهد شد. براساس اين الگو يک شرکت صاحب صلاحيت اکتشاف و توليد ايراني از سوي چند شرکت ايجاد مي شود و سرمايه گذاري در قالب اين مدل انجام مي شود. با اين هم افزايي است که امکان توسعه موفق اين ميدان ها وجود دارد. به اين ترتيب، توسعه آزادگان از اين به بعد يکپارچه خواهد بود. مدنظر اين است که همسو با برنامه راهبردي توسعه، اين ميدان در دو دوره چهارساله پيوسته، توسعه يابد. هدف گذاري اين است که تا هفت سال آينده ظرفيت توليد اين ميدان به 700 هزار بشکه در روز برسد.
ميدان ياران در منطقه غرب کارون در استان خوزستان هم از طرح هايي است که با وجود کش وقوس هاي فراوان کار توسعه آن در فاز دوم هيچ وقت اجرايي نشده بود. وزارت نفت در دولت سيزدهم با درک اهميت تسريع توسعه ميدان هاي نفت و گاز با اولويت ميدان هاي مشترک، براي توسعه اين ميدان اقدام کرد.
براي توسعه ميدان مشترک ياران قرارداد توسعه يکپارچه با شرکت توسعه صنعت نفت و گاز پرشيا امضا شد که با توسعه اين ميدان در يک دوره 10 ساله، توليد آن برابر 39. 5 ميليون بشکه نفت خواهد بود.
روزهای تازه برای بلال
به تازگی با تنفيذ قرارداد سکوي ميدان گازي بلال براي مهندسي، خريد، ساخت و نصب بين پتروپارس و شرکت مهندسي و ساخت تأسيسات دريايي، اقدامي ديگر در توسعه ميدان هاي مشترک انجام شد تا برداشت روزانه 500 ميليون فوت مکعب گاز از آن تا دو سال آينده در دسترس باشد.
کشف مخازن نفتي ميدان بلال به سال 1346 بازميگردد و توسعه لايه هاي نفتي اين ميدان اواخر دهه 70 شمسي در قالب قرارداد بيع متقابل با شرکت توتال فرانسه صورت گرفت و در سال 1381 توليد نفت از آن آغاز شد. در حال حاضر روزانه حدود 10 هزار بشکه نفت خام از اين ميدان توليد ميشود. اثبات وجود گاز در لايه هاي گازي ميدان بلال نيز در سال 1383 و پس از حفر اولين چاه اکتشافي گازي از سوي مديريت اکتشاف شرکت ملي نفت ايران انجام شد و متعاقب آن برنامه ريزي براي توسعه لايه هاي گازي در دستور کار قرار گرفت.
چرا توسعه مخزن بلال مهم است؟
با توجه به ظرفيت مازاد فراورشي و پالايشگاهي موجود در فاز 12 ميدان گازي پارس جنوبي به عنوان شرقي ترين بلوک مخزني و در عين حال بزرگ ترين فاز توسعه اي ميدان، به منظور استفاده بهينه از اين ظرفيت و بهره برداري حداکثري از تاسيسات موجود، تدوين طرح جامع توسعه بخش شرقي ميدان گازي پارس جنوبي در اولويت اجرايي قرار گرفت. در اين زمينه، ساختارهاي مخزني يلدا و بلال به عنوان اهداف مخزني جديد با احتمال بالاي وجود هيدروکربور شناسايي و معرفي شد.