بررسی استفاده بهينه از گاز مايع در توسعه اقتصادی سبد سوخت كشور
LPG سوختی موثر و پرکاربرد
راهکارهای استفاده بهينه از گاز مايع در توسعه اقتصادي سبد سوخت كشور درمقاله ای با مطالعه موردی و میدانی در استان زنجان ارائه و بررسی شد. این مطالعه که به همت حمید حبیبی، دانشجوی دکترای ژئوتکنیک دانشگاه آزاد واحد علوم تحقيقات و حبیب اله خزاعی کجوری، کارشناس ارشد مهندسی مکانیک تبدیل انرژی دانشگاه صنعتی امیرکبیر انجام شده است، با هدف ارائه و بحث و بررسی پیرامون ایجاد تنوع در سبد سوختی کشور و همینطور استفاده بهینه از سوخت گاز مایع صورت گرفته و در نهایت به این موضوع منتج می شود که گاز مایع می تواند جایگزین مناسبی برای نفت سفید به منظور گرمایش مناطق غیرسردسیر فاقد گاز طبیعی باشد و همینطور در مناطق سردسیر و مناطق محروم به عنوان سوخت جایگزین بنزین یا سوخت دوم در خودروها مورد استفاده قرار گیرد. دراین مقاله بامطالعه موردی و میدانی در استان زنجان، راهکارهایی برای استفاده بهینه از گاز مایع در کشور ارائه شده و مورد بحث و بررسی قرار گرفته است.
سیاستگذاری دولت در خصوص مدیریت مصرف گاز مایع و پیگیری اجرای طرح توزیع الکترونیکی در بستر سامانه سدف، وفق مفاد قانون بودجه سال 1401 و 1402 مجلس شورای اسلامی جمهوری اسلامی ایران و کاهش قاچاق و عرضه خارج از شبکه این فراورده، منجر به ناترازی مازاد بر نیاز مصرفی این سوخت باکیفیت و پاک شده و با محدودیت های موجود در صادرات يا ذخیره سازی آن درکشور، مشکلاتی را به وجود آورده است.
با پيشرفت علم و تكنولوژی و پا به عرصه گذاشتن انرژی های نو، امروزه طراحي سبد سوخت و تنوع بخشی به حامل های انرژی با رويكرد ملاحظات زيست محيطی، توسعه اقتصادی، استفاده بهينه از منابع موجود، سطح آسايش و رفاه، عدم وابستگی به كشورهای ديگر و. . . اهميت ويژه ای پيدا کرده و اتفاقات سياسی، اقتصادی و اجتماعی اخير در مقياس جهاني نيز به اين موضوع بيش از پيش دامن زده است.
گاز مایع، یک منبع انرژی در بسیاری از کشورها
گاز مایع یا ال پی جی (Liquefied Petroleum Gas) در پالایشگاه ها محصول فرعی تصفیه گاز طبیعی يا پالایش نفت خام بوده که با ارزش حرارتی 46.1 مگاژول بر کیلوگرم، جزو سوخت های بسيار با کیفیت بوده و در وزن برابر با بنزین و نفت کوره انرژی بالاتری تولید می کند (ارزش حرارتی بالاتری دارد). اين گاز به عنوان یک منبع انرژی فراوان در بسیاری از کشورها به کار می رود.
گازمایع به عنوان یک سوخت پاک و ارزش حرارتی بالا در بسیاری از کارخانه ها و صنایع با تکنولوژی بالا و صنعت حمل و نقل به عنوان یک سوخت جایگزین سوخت در خودروهای بنزینی و دیزلی استفاده می شود. همچنین برای گرم کردن فضاهای داخلی ساختمان ها در شهرها و روستاها، مدارس، بیمارستان ها و ادارات، این گاز مورد استفاده قرار می گیرد. در آشپزخانه ها نیز مي تواند به عنوان یک منبع انرژی مناسب برای پخت وپز مورد استفاده قرار گیرد. استفاده از این گاز نسبت به روش های دیگر همانند برق يا نفت هزینه کمتری دارد.
علاوه بر این کاربردها، گاز مایع در بسیاری از کاربردهای دیگر همچون گرمایش استخرهای شنا، سوخت برای کشتی ها و خودروهای تفریحی، آبگرمکن و. . . نیز استفاده می شود. به همین دلیل، گاز مایع یک منبع انرژی موثر و پرکاربرد است که به صورت گسترده در سراسر جهان مورد استفاده قرار مي گيرد.
در فرايند توليد روزانه پالایشگاه های گاز طبيعي و پالایشگاه های نفت خام، گاز مايع قابل توجهي توليد مي شود. تولیدات گاز مایع پالایشگاه های گازی کشور در اختیار شرکت ملي گاز بوده و معمولا نسبت به صادرات آن به کشورهای دیگر اقدام می شود. تولیدات گاز مایع در پالایشگاه های نفت خام کشور نیز در اختیار شرکت ملی پالایش و پخش بوده که از طریق شرکت ملی پخش فراورده های نفتی در مصارف داخلی توزیع شده و به فروش می رسد.
روش های استفاده بهینه از گاز مایع
با توجه به اجرای طرح توزیع الکترونیکی گازمایع در سطح کشور (زير بستر سامانه سدف شرکت ملی پخش فراورده های نفتی ایران) و کاهش قاچاق و عرضه خارج از شبکه این فراورده، در حال حاضر تولیدات گاز مایع پالایشگاه های نفت خام، مازاد بر نياز مصرفي در سطح کشور بوده و با توجه به مشکلات موجود در زمینه صادرات این فراورده و همچنین محدودیت در ذخیره سازی آن به دلیل عدم احداث و توسعه تاسيسات ذخيره سازی گاز مايع در سال های گذشته، لازم است در خصوص استفاده بهينه از گاز مایع مازاد در سبد سوخت كشور، برنامه ریزی شود. در این خصوص، روش های زیر بحث و بررسی شده و مورد مطالعه قرار گرفته است:
فلر (Flare)
فلرینگ، فرایندی است که از طریق آن، گاز را به صورت کنترل شده به هنگام استخراج نفت می سوزانند. در غیر این صورت، این گاز به شکل خطرناک و کنترل نشده ای آتش می گیرد و خواهد سوخت. به طور معمول، سعی بر این است که گاز طبیعی را جمع آوری و ذخیره کنند؛ اما زمانی که این امکان و اين تكنولوژي وجود نداشته باشد؛ آن را می سوزانند. فلرینگ، خطرات ناشی از آتش سوزی تجهیزات را کاهش می دهد و از تولید محصولات ناخواسته جلوگیری می کند. در خصوص گاز مایع نیز استفاده از فلرینگ می تواند به منظور تخلیه سوخت مازاد گاز مایع و سوزاندن آن مورد توجه قرار گیرد؛ البته این روش با توجه به هدرفت منابع انرژی و همچنین آلودگی محیط زیست به عنوان آخرین روش باید مدنظر قرار گیرد.