نگاهی کوتاه به یک فیلم پرحاشیه
مصلحت این است عـــــــدالت خط قرمز ندارد
دو فیلم «دیدن این فیلم جرم است» و«مصلحت» هر دو از سوی محمدرضا شفاه تهیه شده است؛ تهیه کننده ای که سرمایه گذارفیلم های تولیدی آن، ارگان هایی دولتی از جمله سازمان تبلیغات اسلامی یا سازمان سینمایی اوج است. ازچهارفیلم سینمایی ساخته از سوی این تهیه کننده، دو فیلم «دیدن این فیلم جرم است» محصول حوزه هنری وابسته به سازمان تبلیغات اسلامی و «مصلحت» محصول سازمان سینمایی اوج وحوزه هنری وابسته به سازمان تبلیغات اسلامی، پس ازسال ها توقیف، درسینماهای کشور اکران شد.
دراین شماره به بهانه اکران فیلم سینمایی «مصلحت» به کارگردانی حسین دارابی بعد ازتوقیفی 4ساله، به معرفی این فیلم می پردازیم.
چند سالی است که ساخت فیلم های سیاسی-اجتماعی با داستان هایی که در دهه 60 و اوایل پیروزی انقلاب اسلامی رخ می دهد، در سینمای ایران باب شده و توانسته است مخاطبان خاص خود را به دست آورد؛ مخاطبانی که از دیدن فیلم هایی با رد شدن از خط قرمزهای حاکم برجامعه، داستان خود را روایت می کنند. ازجمله فیلم هایی که طی یک دهه گذشته در گونه سیاسی- اجتماعی تولید شده و توانسته بخشی از اتفاقات مهم کشور را بعد از پیروزی انقلاب اسلامی به تصویر بکشد، می توان به «ایستاده در غبار»، «ماجرای نیمروز 1 و 2» به کارگردانی محمدحسین مهدویان، «دیدن این فیلم جرم است» به کارگردانی رضا زهتابچیان، «مصلحت» به کارگردانی حسین دارابی و همچنین «بادیگارد» به کارگردانی ابراهیم حاتمی کیا و «سیانور» به کارگردانی بهروز شعیبی اشاره کرد.
چمصلحت یا مصلحت نظام، مسأله این است!
فیلم سینمایی «مصلحت» محصول سال 1399سازمان سینمایی اوج است. تا پیش از این، برای این فیلم، نام های مختلفی در نظرگرفته شده بود که از آن جمله می توان به «پدری» و «مصلحت نظام» اشاره کرد؛ اما برای دریافت پروانه ساخت و نمایش با هردوی این اسم ها مخالفت و در نهایت نام «مصلحت» برای آن درنظر گرفته شد. درخلاصه داستانی که برای این فیلم منتشر شده، آمده است: «در اوایل سال ۶۰، بعد از انقلاب، نظام سیاسی جدید مستقر می شود. در این زمان، اختلاف سیاسی میان یکی از شخصیت های بانفوذ نظام با فرزندش، آنها را در مقابل هم قرار می دهد و موجب تقابل و موازانه سخت پیوند خانوادگی و مصلحت سیاسی کشور می شود.» در واقع می توان گفت در هسته مرکزی داستان، آیت الله مشکاتیان، یکی از مقامات بلندپایه قوه قضاییه قرار دارد که مهدی پسرش، در یک درگیری خیابانی مرتکب قتل می شود؛ اما اطرافیان مشکاتیان قصد دارند تا برای حفظ مصلحت، شخص دیگری را مقصر قتل قرار دهند. با این حال یک بازپرس ساده، اما درستکار، به ماجرا شک می کند و به همین دلیل به دردسر می افتد.
این اثر خوش ساخت در سی ونهمین جشنواره ملی فیلم فجر، نامزد6 سیمرغ شد و دیپلم افتخار بهترین کارگردان اول را برای حسین دارابی گرفت.«مصلحت» ازمدت ها پیش پروانه نمایش گرفته بود؛ اما با وجود حل مشکلات نمایش آن در قوه قضاییه، از سوی یک نهاد امنیتی توقیف شد و مجوز اکران نداشت؛ اما درنهایت توانست درفهرست اکران تابستانی 1402قرارگرفته و روی پرده سینما برود.ازجمله بازیگرانی که در این فیلم سینمایی بازی کرده اند، می توان به فرهاد قائمیان در نقش آیت الله مشکاتیان، وحید رهبانی درنقش حسین جلالی، مجید نوروزی در نقش مهدی مشکاتیان و همچنین مهدی حسینی نیا، امیر نوروزی و نازنین فراهانی اشاره کرد.
قدم به قدم همراه با مخاطب
فیلم سینمایی «مصلحت» اولین محصول مشترک سازمان رسانه ای اوج و سازمان سینمایی سوره وابسته به حوزه هنری به حساب می آید که فرایند تولید آن در باشگاه فیلم سوره سپری شده است. این پشتوانه شاید این انتظار را به وجود آورده بود که فیلم بدون هیچ دردسر و دست اندازی بتواند مراحل ورود به چرخه اکران عمومی را طی کند. پس از رونمایی فیلم درجشنواره فیلم فجر، برخی سوءبرداشت ها نسبت به محتوای فیلم سبب چالش هایی شد که اکران فیلم را با مشکلاتی مواجه کرد. اصلی ترین چالش عوامل فیلم بر رفع این سوءتفاهم هم با مسؤولان قوه قضاییه بود که در نهایت بعد از گذشت سه سال این مشکلات برطرف شد.
البته این یک واقعیت غیرقابل انکار است که فیلم «مصلحت» عنوانی خوش ساخت با داستانی سرراست است که تماشاگرش را قدم به قدم به سوی گره اصلی داستان همراهی می کند. فضاسازی های فیلم در مقایسه با فیلم «دیدن این فیلم جرم است»، پیشرفت قابل توجهی داشته و از آنجا که با کمک سازمان اوج ساخته شده هم تحت تاثیر دنیای سینمایی آنها قرار گرفته و از منظر بودجه چیزی کم نیاورده است. شخصیت پردازی ها در فیلم «مصلحت» در سطح قابل قبولی قرار گرفته است. ظاهر و باطن همه شخصیت ها با کمک دیالوگ ها، نقش آفرینی های قابل قبول و صحنه سازی های واقعا تحسین برانگیز بخوبی قابل احساس است و هیچکدام از شخصیت هایی که در مرکز داستان قرار دارند، گنگ و نامفهوم نیستند. فیلم، یک مرحله پیشرفته از پروپاگاندایی است که با حرفه ای ترین حالت ممکن ساخته شده و نسبت به آثار ضعیف قبلی هر دو مجموعه، حالا یک سر و گردن بالاتر رفته است.