در قرارداد پژوهشگاه صنعت نفت و پتروپالایش الفارس رقم خورد
راهیابی دانش بومی مرکاپتان زدایی به پتروپالایشگاه ها
مشعل مرکاپتان زدایی از میعانات گازی و برش های دیگر نفتی و سایر فرآورده ها، یکی از موضوعات مهم در صنعت نفت محسوب می شود. مرکاپتان ها نوعی از سولفید های آلی هستند که به طور گسترده در محصولات نفت و گاز وجود دارند و اغلب موجب کاهش کیفیت محصول نهایی آنها می شوند.
این ترکیب عموما بویی نامطبوع دارد که حتی پس از انجام فرآوری های مختلف به صفر نمی رسد و آزاردهنده است. آنچه در مورد این ماده اهمیت زیادی دارد این است که فناوری مرکاپتان زدایی در سال های گذشته تا امروز فناوری خاص و انحصاری بوده، اما حالا به کمک متخصصان و فناوران داخلی، امکان مرکاپتان زدایی از میعانات گازی و برخی فراورده های دیگر فراهم شده است.
پژوهشگاه صنعت نفت پس از دستیابی به فرآیند DMD جهت مرکاپتان زدایی از میعانات گازی در پالایشگاه فازهای 2 و 3 پارس جنوبی، حالا حق بهره برداری از دانش فنی واحد مرکاپتان زدایی را به شرکت پتروپالایش ابوالفارس واگذار کرده است.
وجود ترکیبات گوگردی و مرکاپتان ها در نفت و گاز موجب آلودگی محیط زیست و خوردگی در خطوط انتقال و مخازن نگهداری و بوی نامطبوع در محیط پیرامون می شود؛ بنابراین لازم است مقدار گوگرد و مرکاپتان ها در برش های نفتی تاحد استانداردهای بین المللی، کاهش یابد. به این منظور فرآیند DMD جهت مرکاپتان زدایی به کار گرفته می شود؛ در تحقیقات جدیدی که در پژوهشگاه صنعت نفت صورت گرفته و عملیات اجرایی آن در پالایشگاه فازهای 2 و 3 پارس جنوبی اجرا شده است، واحد مرکاپتان زدایی از میعانات گازی پالایشگاه فازهای 2 و 3 پارس جنوبی با دانش فنی داخلی اجرا شده که به عنوان فناوری بی رقیب در دنیا معرفی می شود.
خودکفایی در شیرین سازی و تصفیه میعانات گازی
با بهره برداری از واحد DMC پارس جنوبی با دانش فنی پژوهشگاه صنعت نفت که شهریور 1401 آغاز شد، ظرفیت شیرین سازی میعانات گازی کشور ۸۰ هزار بشکه افزایش یافت. با بومی سازی این فناوری در داخل کشور به کمک مجموعه های دانش بنیان از خوردگی ترکیبات مضر موجود بر تاسیسات و تجهیزات پالایشگاهی و افزایش آلاینده های زیست محیطی جلوگیری به عمل آمده و زمینه ارتقا و بهبود کیفیت میعانات گازی، سهولت در بازاریابی، صادرات و… ایجاد شده است.
پژوهشگاه صنعت نفت به منظور خودكفايي در توليد اين ماده راهبردی، تحقيقات پايلوتي متعددي انجام داده كه از جمله مي توان به عمليات پايلوت براي توليد ماده بودار كننده گاز طبيعي با خوراك نفتاي پالايشگاه شيراز و مركاپتان زدايي از ميعانات گازي اشاره کرد. در واقع پژوهشگاه صنعت نفت مراحل به دست آوری دانش فني و بومي سازي، طراحي پايه واحد صنعتي، نظارت برطراحي تفصيلي واحد و راه اندازي گرم، همچنین انجام آزمون عملكردي واحد را با توجه به توجیه اقتصادی همه مراحل انجام داده است.
بازار فروش میعانات گازی به علت وجود مرکاپتان و بوی بسیار بدی که دارد، معمولا با سختی و الزامات زیادی همراه است و حالا با تصفیه میعانات و حذف بخش قابل توجه مرکاپتان و بدون بو شدن ميعانات گازي، علاوه بر اینکه مشتری میعانات ایران به شدت افزایش پیدا خواهد کرد، بازار داخلی نیز می تواند از این دانش فنی بیشترین بهره را داشته باشد. بدون شک تجربه استفاده از این دانش فنی در پالایشگاه های پارس جنوبی، نقطه اعتماد و اتکا خوبی را برای سایر شرکت ها فراهم کرده و حالا پتروپالایش ابوالفارس مشتری جدید پژوهشگاه شده است.
انتقال حق دانش فنی مرکاپتان زدایی به پتروپالایش ابوالفارس
چندی قبل و درحاشیه بیست و هفتمین نمایشگاه بین المللی نفت، گاز، پالایش و پتروشیمی، پژوهشگاه صنعت نفت و شرکت پتروپالایش ابوالفارس قرارداد پژوهشی را منعقد کردند که بر اساس آن حق بهره برداری از دانش فنی واحد مرکاپتان زدایی و تهیه مدارک مهندسی پایه واحد تصفیه LPG به این مجموعه واگذار شد.
شرکت پتروپالایش ابوالفارس در نظر دارد پالایشگاهی با ظرفیت ۵۰ هزاربشکه در روز طراحی و در استان خوزستان احداث کند؛ از این رو در فاز اول این قرارداد، با هدف تامین دانش فنی و طراحیِ پایه، قراردادی میان پژوهشگاه صنعت نفت و شرکت بین المللی پتروپالایش ابوالفارس منعقد شد.
پتروپالایشگاه ابوالفارس در بخش بسیار محروم ابوالفارس شهرستان رامهرمز استان خوزستان، با سرمایه یک میلیارد دلاری با ظرفیت ۵۰ هزار بشکه نفت خام در روز و تولید فرآورده های پالایشگاهی با استاندارد یورو ۵ و محصولات پتروشیمی راه اندازی شده است.
به هر روی، دانش فنی مرکاپتان زدایی از میعانات گازی، فناوری اختصاصی پژوهشگاه صنعت نفت است که قبل از پالایشگاه فازهای 2 و 3 پارس جنوبی در پتروشیمی خارگ سه واحد مرکاپتان زدایی از نفتا، پروپان و بوتان را با دانش فنی خود راه اندازی کرد. این مجموعه همچنین ۲ واحد مرکاپتان زدایی را هم در سال ۹۹ در پالایشگاه بیدبلند خلیج فارس برای خوراک بوتان و نفتا اجرایی کرده است. به عبارتی پژوهشگاه صنعت نفت از نزیک به 15 سال قبل برای رسیدن به دانش فنی مرکاپتان زدایی از برخی محصولات با ارزش وارد عمل شده و تجربیات ارزشمندی را به دست آورده و امروز به این دانش فنی دست یافته است.
با تکنولوژی که امروز پژوهشگاه صنعت نفت در حوزه مرکاپتان به دست آورده است، پروپان، بوتان و ميعانات گازي و بسیاری دیگر از فراورده های نفتی توليد شده در تمامي فازهاي پارس جنوبي با فناوری مرکاپتان زدايي پژوهشگاه صنعت نفت تصفيه مي شوند.
طراحي و نصب واحدهاي DMC و DMD، يکي از بزرگ ترين دستاوردهاي پژوهشگاه صنعت نفت در يک دهه اخير بوده که استقلال و خودکفايي تکنولوژي را براي صنعت نفت به ارمغان آورده است. آنچه در این فرایند بیش از هر موضوع دیگر اهمیت دارد، بومی شدن این فناوری در داخل کشور است و جواد اوجی، وزیر نفت در مراسم رونمایی از این دستاورد در پالایشگاه فازهای 2 و 3 پارس جنوبی در این باره گفت: بزرگ ترین مزیت این طرح بومی سازی دانش مرکاپتان زدایی میعانات گازی درکشور است و ان شاءالله در این زمینه خودکفا می شویم. میعانات گازی شیرین ارزش افزوده بالاتری دارد و فروش آن در داخل و بازار بین الملل راحت تر است و می تواند منافع کشور را چند برابر کند.
پژوهشگاه صنعت نفت مهم ترین مرکز تحقیقات کشور و خاورمیانه در همه زیرمجموعه های صنعت نفت است و به عبارتی چرخ فناوری و پژوهش صنعت نفت با کمک این مجموعه به چرخش در می آید. در دولت سیزدهم، بسیاری از پروژه های فعال این مجموعه با برنامه ریزی های جدید در حال رسیدن به نتیجه و رسیدن به مرحله تجاری سازی هستند. در حال حاضر فناوری مرکاپتان زدایی پژوهشگاه صنعت نفت، یکی از فناوری های شناخته شده و معتبر در کشور بوده و اغلب پالایشگاه های گازی در حال احداث در کشور متقاضی استفاده از این فناوری هستند.
پژوهشگاه صنعت نفت به عنوان صاحب فناوری مرکاپتان زدایی از فرآورده های نفتی و گازی، در روزگار تحریم های سنگین و شکننده، رقابتی نابرابر را با شرکت های خارجی شروع کرده است و امروز دانش فنی این مجموعه، جایگزینی ارزشمند برای شرکت های داخلی محسوب می شود.