گام جدی وزارت نفت برای توسعه سوخت های پاک

سی ان جی نقشه راه تراز بنزین

  مشعل جریان روبه رشد انرژی در دنیا موید نفوذ سوخت های گازی وانرژی های تجدیدپذیر به سیستم عرضه آن است وبه سهم اندک سو خت های مایع مانند بنزین وگازوئیل نیز اشاره دارد. روند گذار جهان امروز از مصرف سوخت های هیدروکربوری مایع در بخش حمل و نقل به سمت سوخت های پاک، علاوه برکاهش مخاطرات زیست محیطی، می تواند ارزآوری بیشتری را هم برای دولت ها به ارمغان آورد، ضمن آنکه این دست از فرآورده های نفتی رامی توان به چرخه تولید محصولات شیمیایی نیز وارد کرد وازاین نظر هم موجباتی برای درآمدزایی دولت ها را فراهم کرد.  درحال حاضر مصرف فرآورده های نفتی مایع مانند بنزین و گازوئیل سهم بالایی از سوخت مصرفی کشور را به خود اختصاص داده اند و سهم سوخت های پاک چندان قابل اعتنا نیست. این موضوع نه تنها هزینه های اقتصادی و زیست محیطی هنگفتی را به کشور تحمیل خواهد کرد بلکه با مصرف بی رویه حامل هایی نظیر بنزین و گازوئیل، قطعا کشور را به سمت و سوی واردات این دست فرآورده ها سوق خواهد داد و آسیب هایی به مراتب جبران ناپذیر به بار خواهد آورد. در گزارش پیش رو سعی شده است ابعاد و زوایای مختلف توسعه صنعت سی ان جی در کشور بررسی و ارزیابی و چالش های فراروی توسعه این صنعت و راهکارهای آن واکاوی شود.

توسعه صنعت سی ان جی پیرو سیاست های توسعه ای دولت های گذشته در دستور کار دولت سیزدهم نیز قرار گرفته است. شورای عالی انرژی در سند «تامین انرژی بخش حمل و نقل کشور تا افق 1420» به تمرکز سیاست های دولت بر توسعه سی ان جی تاکید کرده است. بر این اساس پیش بینی شده است که درصورت اعمال حمایت های ویژه ازصنعت سی ان جی، میزان مصرف این سوخت پاک درخودروها از 9. 9میلیارد لیتر (27 میلیون مترمکعب در روز) در سال 98، به سالانه 19. 4میلیارد لیتر (53. 2 میلیون متر مکعب در روز) در افق 1420 برسد.

ایران بادسترسی به منابع عظیم گازی و بهره مندی حدود۹۶درصد جمعیت آن از نعمت گاز، زیرساخت های مناسبی برای توسعه صنعت سی ان جی دارد که پایدار بودن شبکه گاز ودسترسی آسان به آن، وجود ظرفیت برای سرمایه گذاری و ایجاد ایستگاه های سی ان جی باسرعت زیاد به دلیل توسعه شبکه گازرسانی و رشد تولید داخلی در زمینه تجهیزات و خدمات جانبی این صنعت، ازآن جمله است.

با توجه به این مزیت بزرگ کشور(ذخایر و منابع گاز) این امکان دراختیار قانون گذاران و سیاست گذاران قرار گرفته است که با اجرای برنامه های راهبردی بتوانند تا حدودی زیادی کم توجهی به مصرف سوخت سی ان جی را با بهره مندی از راهکارهای کارآمد و اصولی به نوعی جبران کنند. هم اکنون میزان مصرف بنزین درکشور با رشد فزاینده ای روبه رو است و پر بی راه نخواهد بود اگر بگوییم که همین امر قطعا سرنوشت بنزین رادر آینده ای نه چندان دور دستخوش تغییرات شگرفی خواهد کرد؛بنابراین سی ان جی به عنوان یک سوخت جایگزین درکنار بنزین قطعا اثر بخشی دوچندانی را به همراه خواهد داشت، البته تحقق این مهم منوط به تغییر نوع نگاه و نگرش به این صنعت راهبردی است. انتشارگازهای گلخانه ای وآلاینده های زیست محیطی که به واسطه استفاده از انواع سوخت های فسیلی حادث می شود، لطمات اقتصادی و گاه اجتماعی غیرقابل جبرانی را به بار می آورد کما اینکه هم اکنون کشور با مشکلات بی شماری در زمینه مصرف فرآورده های نفتی مایع در بخش حمل ونقل دست به گریبان است.  به منظور کاهش آثار منفی این حجم از آلودگی های زیست محیطی می توان از سی ان جی به عنوان یک سوخت پاک در سبد حمل و نقل کشور بهره برد. بر اساس برآوردهای حاصل، سی ان جی حدود 20 تا 30 درصد، گاز گلخانه ای کمتر و تا 95 درصد نیز گازهای خروجی کمتری تولید می کند، زیرا سیستم های سی ان جی کاملا سیل شده هستند و این امر طبیعتا در کاهش آلودگی هوای کلانشهرها تاثیر قابل توجهی خواهد داشت. البته عزم خودروسازها برای ورود جدی تر به صنعت سی ان جی نه تنها می تواند یک گام پیشرو درمسیر بهبود شاخص های زیست محیطی باشد بلکه زمینه لازم را در جهت دهی مردم برای استفاده از سوخت سی ان جی را به همراه خواهد داشت.

 سی ان جی قابلیت قاچاق ندارد

یکی از مهم ترین مزیت های سی ان جی نسبت به دیگر فرآوردهای نفتی مایع نظیر بنزین وگازوئیل آن است که قابلیت قاچاق ندارد. مردم بسیاری از استان های مرزی کشور به دلیل کمبود یا نبود جایگاه های عرضه سی ان جی در صف های طویل بنزین سرگردان هستند؛ در حالی که اگر جایگاه های عرضه سی ان جی به میزان کافی احداث شود، دولت به راحتی می تواند قاچاق سوخت را مدیریت کند.

نکته دیگری که دراین زمینه حائز اهمیت است؛اکنون ظرفیت خالی جایگاه های عرضه سی ان جی، رقمی بالغ بر20میلیون مترمکعب در روز است. باوجود این که ایران دارنده منابع غنی گازی دنیاست، تنها کمتر از سه درصد گاز تولیدی آن به سی ان جی اختصاص داده شده است؛ در حالی که سیاست گذاران عرصه انرژی کشور می توانند با اتخاذ تدابیری هوشمندانه از گاز تولیدی کشوردرجهت استفاده بهینه از آن در صنعت سی ان جی نهایت بهره را ببرند. کما اینکه سودآوری توسعه صنعت سی ان جی هم به حدی است که دولت می تواند افزون بر بی نیاز شدن از واردات بنزین، مازاد این محصول راهبردی را صادر و از قبل آن ارزآوری خوبی برای کشور کسب کند.

 صیانت از محیط زیست

علیرضا  ورناصری، نماینده مردم مسجدسلیمان، لالی، اندیکا و هفتکل در مجلس شورای اسلامی در گفت وگو با «مشعل» و در پاسخ به این پرسش که چرا توسعه صنعت سی ان جی در کشور باید به عنوان یک اولویت مهم مدنظر قرارداده شود، به متوسط مصرف بنزین در روزهای ابتدایی امسال اشاره و تصریح کرد: میانگین مصرف بنزین در ۴۵ روز ابتدایی سال ۱۴۰۲ روزانه ۱۱۰ میلیون لیتر بود که ۱۲. ۷ درصد نسبت به مدت مشابه سال قبل افزایش داشته است. همچنین میزان مصرف سی ان جی در سال گذشته ۲۳. ۵ میلیون مترمکعب در روز بوده اما در سال جاری به ۲۴ میلیون مترمکعب افزایش یافته است. البته امکان افزایش مصرف به ۳۵ میلیون مترمکعب نیز وجود دارد که می تواند به میزان ۱۱ میلیون لیتر در روز در مصرف بنزین کشور صرفه جویی کند.  وی با بیان اینکه انرژی به عنوان موتورمحرکه فرآیند نوسازی و رشد محور تمرکز دولت هاست، ادامه داد: مسائل راهبردی حوزه انرژی معمولا شامل مجموعه پیچیده ای از مباحث مرتبط با نوع منابع تولید انرژی، تعیین بازارهای داخلی و خارجی، سرمایه گذاری بر فناوری های پیشرفته و کم مصرف است که مستقیما از پارامترهای محیطی نظیر موقعیت جغرافیایی و منطقه ای، روابط بین المللی و محدودیت های زیست محیطی تاثیر می پذیرد.  نماینده مردم مسجدسلیمان، لالی، اندیکا و هفتکل درمجلس شورای اسلامی مهم ترین تجارب کشورهای موفق در حوزه امنیت انرژی شامل توجه مستمر دولت ها و درک ضرورت ارتقای امنیت انرژی، توجه سیاست گذاران به تغییرات ابعاد امنیت انرژی و بازنگری راهبردهای آینده نگرانه با توجه به ظرفیت های هر منطقه در سیاستگذاری های این حوزه دانست و حفظ و صیانت از محیط زیست را از جمله مسائل مهم جهان امروزی برشمرد و افزود: اگر سی ان جی به طور صحیح در خودروهای سبک و اتوبوس های شهری جایگزین شود، بخش مهمی از آلودگی هوای کلانشهرها رفع خواهد شد.  ورناصری تصریح کرد: شورای عالی انرژی در سند تامین انرژی بخش حمل ونقل کشور تا افق ۱۴۲۰، بر تمرکز سیاست های دولت مبنی بر توسعه سی ان جی تاکید کرده است. در این سند پیش بینی شده است که با اعمال حمایت های ویژه از صنعت سی ان جی، میزان مصرف این سوخت پاک در خودروها از ۲۷ میلیون مترمکعب در روز در سال ۹۸، به ۲/ ۵۳ میلیون مترمکعب در روز در افق ۱۴۲۰ برسد.  وی با بیان اینکه ایران از بزرگ ترین دارندگان منابع گازی جهان است، افزود: این در حالی است که تنها کمتر از سه درصد ازگاز تولیدی برای تولید سی ان جی مصرف می شود. منابع عظیم گازطبیعی وشبکه گسترده گازرسانی درسراسر کشور درکنار مزیت های اقتصادی و زیست محیطی، مسئولان وقت کشور را در سال 1379 بر آن داشت تا سی ان جی را به عنوان یک سوخت پاک برای گنجاندن در سبد سوخت مصرفی کشور انتخاب کنند؛ بنابراین از جمله دلایل اولویت بخشی به سی ان جی در ایران، قیمت کمتر آن نسبت به سوخت مشابه (بنزین)، افزایش اشتغال زایی، عدم قابلیت قاچاق، کاهش هزینه های یارانه انرژی، تنوع بخشیدن به سبد تک سوختی خودروهای سبک کشور و آلایندگی کمتر خواهد بود.