گزارشی از اجرای طرح های مدیریت انرژی در پالایشگاه های کشور
اجرای؛ بهینه سازی ؛ ماندگاری نسل ها
مشعل پالایشگاه های نفت ایران، به عنوان یکی از مهم ترین منابع تولید انرژی درکشور شناخته می شوند، از این رو ذخیره سازی انرژی در آنها بسیار حایز اهمیت است. این مجموعه (پالایشگاه ها) به دلیل وجود فرایندهای پیچیده در آنها و تولیدمحصولات متنوع، نیازمند انرژی بسیار زیاد هستند، به همین دلیل دربسیاری از آنها، پروژه هایی در دست اجراست که با هدف ذخیره سازی انرژی طراحی شده اند. از سوی دیگر، پالایشگاه های نفت ایران، یکی از مصرف کنندگان اصلی انرژی درکشور محسوب می شوند، بنابراین، ذخیره سازی انرژی درآنها از اهمیت بالایی برخوردار است و باید به دنبال توسعه روش های جدید و پیشرفته دراین زمینه باشند. گزارش پیش رو، به دلیل اهمیت موضوع انرژی در پالایشگاه های نفتی کشور، اشاراتی دارد به گام های برداشته شده دراین زمینه که در ادامه می آید.
پالایشگاه های نفت به طور معمول،واحدهای صنعتی بزرگ و درهم پیچیده ای هستندکه درآنها واحدهای مختلف باهم ارتباط دارند.این پالایشگاه ها بسته به نوع خوراکی که برمبنای آن طراحی شده اند،پیچیدگی های متفاوتی دارند که براساس آن،میزان و نوع محصولات شان مشخص می شود. پالايش نفت خام درهمه پالایشگاه های جهان وکشورمان ازسه بخش تفکيک فيزيکي(تقطير، استخراج و آسفالت گيري)، تبديل شيميايي (گرمایي وکاتاليستي)وتصفيه و عمليات نهایي تشکيل شده است.هریک از پالایشگاه های نفت کشور،طرح هایی برای صرفه جویی انرژی در دستور کار دارندکه ازآن جمله می توان به مباحث زیست محیطی(بازیابی گازهای ارسالی به مشعل)،نصب سیستم های بازیافت حرارت برای مولدهای گازی،نصب مبدل های حرارتی باکارایی بالا به جای مبدل های پیش گرم خوراک بخش تبدیل واحد CRU، طرا حی و ساخت و نصب پیش گرمکن هوا براي کوره واحد تقطیر اشاره کرد.
دیگر طرح های بهینه سازی مصرف انرژی در پالایشگاه های کشور عبارتند از: تعویض نوع آمین مصرفی از MEA به MDEA، نصب واحد TGT(که طی آن آلاينده هاي كوره آشغال سوز به حدمجاز و استاندارد تقليل خواهد يافت)، نصب بويلرهاي بازيافت حرارتي و مبدلهاي packinox در واحدهاي تبديل كاتاليستي و نصب اكونومايزر روي دیگ های بخار، نصب عایق های حرارتی مناسب روي کوره ها، نصب كنترل اتوماتيك زيرآب بويلرها و تعويض و بهینه کردن مشعل های كوره.
بندرعباس، بهره برداری از فاز 2 طرح توسعه تثبیت ظرفیت
یکی از گام های مهم در پالایشگاه بندرعباس، بهره برداری از مرحله نخست فاز 2 طرح توسعه و تثبیت ظرفیت پالایشگاه آبادان است که به عنوان یکی از بزرگ ترین واحدهای پالایشی کشور با ظرفیت ۲۱۰ هزار بشکه در روز اسفند سال گذشته با حضور رئیس جمهور به بهره برداری رسید. در مرحله نخست آن، کمیت فراورده های تولیدی و درمرحله دوم، کیفیت فراورده های تولیدی این پالایشگاه افزایش خواهد یافت که نقش مهمی در تولید محصولات سبک و با ایجاد ارزش افزوده بیشتر در کشور ایفا خواهد کرد. این پالایشگاه در زمینه مباحث زیست محیطی نیز پیشگام بوده، به گونه ای که برای بهبود کیفیت محصولات، همسو با اهداف زیست محیطی وکاهش میزان گوگرد در محصول گازوییل پالایشگاه، مطابق با استاندارد یورو ۵ حرکت می کند که این مهم با نصب واحدهای ایزومریزاسیون و تصفیه دیزل محقق شده است. مدیریت انرژی، کاهش سوخت و ضایعات و در نظرگیری نفت خام سنگین این پالایشگاه (خوراک پالایشگاه) از نکات مهمی به شمار می رود که هنگام اجرای این پروژه لحاظ شده است. افزایش تولید بنزین روزانه حدود ۵ میلیون لیتر، علاوه بر ظرفیت موجود پالایشگاه و همچنین بهبود کیفیت نفتگاز مطابق با استاندارد یورو ۵ با احداث واحدهای جدید از جمله اهداف این طرح بوده که به طور کامل راه اندازی و بهره برداری شده است. پالایشگاه بندرعباس، به منظور بهینه سازی مصرف سوخت در کشور باید رویکرد را از مدیریت تولید به سمت مدیریت مصرف تغییر دهد. پایش مستمر انرژی طی سال های اخیر در پالایشگاه بندرعباس، صرفه جویی ارزی۷۰ میلیون دلار را به همراه داشته است، ضمن آنکه با ساخت داخل ۲۵ هزار قلم کالا، ۲۵ میلیون عدد کالای مورد نیاز پالایشگاه ساخته شده که صرفه جویی پنج هزار میلیارد ریالی را به همراه داشته است. درحال حاضر در این پالایشگاه، پروژه بهبود کیفیت نفت کوره و تبدیل آن به فراورده های سبک تر انجام می شود. تولید کک اسفنجی، یکی از این موارد است که پیش از این دانش فنی آن درکشور وجود نداشت؛ اما با مطالعات و آزمایش ها، دانش طراحی و ساخت واحد کک اسفنجی برای نخستین بار با همکاری پژوهشگاه صنعت نفت به نتیجه رسید، به طوری که با اجرای آن، سالانه ۳۰۰ هزار تن کک اسفنجی در کشور تولید خواهد شد. با اجرای طرح کک اسفنجی، افزون بر بهینه سازی محصولات پالایشگاه بندرعباس، از خروج یک میلیارد و ۲۰۰ میلیون دلار ارز از کشور نیز جلوگیری می شود.
پالایشگاه تهران، ایجاد مشوق های انگیزشی
مباحث زیست محیطی همواره مورد توجه صنایع بوده و هست، از این رو صنایع پالایشی، همواره بر رعایت مسائل زیست محیطی تاکید دارند. یکی از این صنایع، پالایشگاه تهران است که توانسته همسو با رعایت موارد زیست محیطی، بهینه سازی مصرف سوخت را نیز به همراه داشته باشد که مصداق این امر، جلوگیری از انتشار 2500 تن آلاینده دی اکسیدگوگرد است.
همچنین این پالایشگاه، در مسیر بهینه سازی مصرف سوخت نیز، گام های مؤثری برداشته که جایگزینی برق واحدهای کنترل یک شمالی از STG به GTG، تشکیل نشست های کارگروه عالی مدیریت انرژی به منظور پایش مداوم عملکرد انرژی شرکت، پیگیری و بررسی پروژه های بهینه سازی انرژی، بررسی هزینه های انرژی و سود ناخالص شرکت، پایش مداوم سوخت مایع مصرفی با هدف استفاده حداکثری از گاز طبیعی و حذف سوخت مایع، ارتقای داشبورد عملیات روزانه برای پایش های مداوم و روزانه شاخص های کلیدی عملکرد انرژی در سطح کلان و در سطح واحدهای عملیاتی از مصادیق آن به شمار می رود. ایجاد مشوق های انگیزشی با هدف بهینه سازی مصرف انرژی در واحدهای عملیاتی به صورت ماهانه و پیاده سازی سامانه مدیریت انرژی از سوی کارکنان را می توان از دیگر فعالیت های انجام شده در شرکت پالایش نفت تهران دانست.
پالایشگاه لاوان، ارتقای کیفیت و کمیت فراورده های نفتی
شرکت پالایش نفت لاوان به منظور ارتقای کیفیت و کمیت فراورده های نفتی خود، تغییر الگوی تولید، صیانت از محیط زیست، طرح بهبود فرایند و همچنین بهینه سازی ظرفیت، طرح کیفیت فراورده های تولیدی شرکت پالایش نفت لاوان را از سال های گذشته در دستور کار خود قرار داده است. این شرکت در طول سالیان گذشته از محیط زیست نیز غافل نبوده و پروژه های فرایندی محیط زیستی را در دستور کار دارد. کاهش آلودگی هوا، خاک و آب از طریق کاهش ۹۸. ۳ درصدی میزان گوگرد سوخت جت و ۹۹. ۵ درصدی گوگرد در نفتگاز، همچنین بازیافت گوگرد از گازهای اسیدی به میزان ۹۹. ۵ درصد و جلوگیری از انتشار آلاینده ها در محیط زیست، کاهش میزان گازهای اسیدی در OFF GAS های خروجی از واحدهای فرایندی به میزان ۹۹. ۹۹ درصد وتصفیه فاضلاب ترش واحدهای بالادستی به میزان ۹۹. ۷ درصد و جلوگیری از انتشار آلاینده ها در محیط زیست، از طرح های زیست محیطی این شرکت به شمار می رود.
پالایشگاه اصفهان، احداث واحد پیش تصفیه فاضلاب شاهین شهر
شرکت پالایش نفت اصفهان، طی سال های گذشته بیش از ۱. ۴میلیارد دلار در پروژه های بهینه سازی که هدف همگی آنها حفظ محیط زیست است، هزینه کرده و با برنامه ریزی های ۵ ساله و20ساله، درحال حرکت در زنجیره ارزش افزوده است. این پالایشگاه برای نخستین بار در کشور، پروژه ملی زیست محیطی تصفیه و استفاده صنعتی از فاضلاب شهری با رویکرد کاهش مصرف منابع (آب شرب) با ظرفیت ۷۵۰ مترمکعب درساعت را راه اندازی کرده است. این طرح، طی ۲۴ ماه و با صرف هزینه ای افزون بر ۱۰۰ میلیارد تومان در شرکت پالایش نفت اصفهان انجام شده است. پیگیری احداث واحد پیش تصفیه فاضلاب شاهین شهر، انجام مطالعات اولیه امکان سنجی ساخت کولینگ هیبریدی که محاسبه میزان صرفه جویی آب در کولینگ هیبریدی حدود ۵۵ درصد (به مقدار ۱۷۱۴ میلیون مترمکعب در سال) و مدت زمان بازگشت سرمایه آن به میزان ۱۰. ۵ سال خواهد بود، احداث واحد ZLD با هدف بازیابی و استفاده کامل از پساب تولیدی واحد RO بر اساس مطالعات انجام شده و پروژه احداث واحد HERO به منظور افزایش بازدهی واحد بازیافت (براساس خروجی مطالعات بازیابی آب های شور)، از دیگر اقدام های زیست محیطی پالایشگاه اصفهان به شمار می رود که اجرای آنها سبب کاهش بیش از نصف مصرف کنونی آب، قطع نیاز به آبرسانی درچه، تأمین آب مورد نیاز مجموعه شهرک انرژی و در نهایت ایجاد فرصت صادرات آب خواهد شد.
پالایشگاه خلیج فارس، کاهش سوخت مصرفی
شرکت پالایش نفت ستاره خلیج فارس، با توجه به جوان بودن آن نسبت به دیگر پالایشگاه های موجود در کشور، اجرای طرح های بهینه سازی مصرف سوخت را دردستور کار خود قرار داده است. به گفته علیرضا جعفرپور، مدیرعامل شرکت پالایش نفت ستاره خلیج فارس، «کاهش سوخت مصرفی و کاهش ضایعات، با جدیت دنبال می شود و برداشت صیانتی از منابع هیدروکربوری بر دوش ستاره خلیج فارس است که مجبوریم برای حفظ استمرار برداشت گاز، به هر نحو تولید را ادامه دهیم. » خاموشی گازهای مشعل از مهم ترین اقدام هایی است که شرکت پالایش نفت ستاره خلیج فارس در دستور کار قرار داده است.
پالایشگاه شازند، بهینه سازی مصرف اسید مونوفسفات سدیم
شرکت پالایش نفت امام خمینی(ره) شازند نیز درمیان ۹پالایشگاه موجود درکشور، بهینه سازی مصرف سوخت و اهمیت مسائل زیست محیطی را ازمحورهای مهم کارخود قرارداده است، به طوری که با همت وتلاش شبانه روزی متخصصان خود و تکیه بر دانش بومی، طرح بهینه سازی مصرف اسید مونوفسفات سدیم را با هدف سلامت محیط زیست و صرفه اقتصادی در این شرکت، امسال اجرایی می کند.
امضای تفاهمنامه با ۱۷ شرکت توانمند دانش بنیان
در بخش شرکت های دانش بنیان نیز امضای تفاهمنامه با ۱۷ شرکت توانمند دانش بنیان به ارزش ۷۵ میلیون دلار و رونمایی از دستگاه سولفورزدایی از مازوت، تولید سوخت امولسیونی و دستگاه جداسازی روغن از پساب به منظور کاهش آلایندگی محیط زیست و جلوگیری از آلودگی هوا به ثمر نشست.