
روایت «مشعل» از بهداشت و درمان منطقه بوشهر و خارگ
یک جزیره یک بیمــارستان
سمیه راهپیما پا به جزیره ای می گذارم که طول و عرضش در20کیلومتر مربع خلاصه می شود؛ جزیره ای که نام خارگ بر پهنای آن می درخشد و درمحاورات امروزی، بیشتر به خارک که به نوعی خرما اشاره دارد، شهره است. در این جزیره کوچک با فعالیت های بزرگ در حوزه نفت، در فصل سرد سال، یعنی زمستان بنا برموقعیت جغرافیایی، هوای دلپذیر بهاری حاکم است؛ اما این شرایط فقط به همین چند ماه مربوط می شود و در بقیه اوقات سال، هوای گرم و شرجی منطقه، نفس کشیدن را هم سخت می کند، چه برسد به کار کردن. صنعت نفت دراین جزیره 20 کیلومترمربعی، افزون بر فعالیت های صنعتی، خدماتی همسو با مسؤولیت های اجتماعی هم انجام می دهد؛ خدماتی در حوزه بهداشت و درمان که افزون بر کارکنان شرکت های پتروشیمی و پایانه های نفتی فعال در این منطقه، ساکنان بومی آن را هم دربر می گیرد. نوشته پیش رو در سفر خبرنگار «مشعل» به جزیره خارگ، نگاهی دارد به ارائه خدمات درمانی به بومیان ساکن این جزیره دوردست از زبان برخی کارکنان بیمارستان خلیج فارس با راهبری بهداشت و درمان صنعت نفت خارک و بوشهر و مردمی که خدمات این بیمارستان را به صورت رایگان دریافت می کنند.
بیمارستان خلیج فارس جزیره خارگ در دسته بندی دانشگاه علوم پزشکی ایران به لحاظ سطح بندی در ارائه خدمات درمانی، سطح 2 را به خود اختصاص داده است. به عبارتی این نوع بیمارستان که در واقع اولین سطح دسترسی افراد به خدمات بستری است، برای تمامی شهرستان های کشور، با هر تعداد جمعیت ایجاد شده و مبنای تخصیص این درجه بندی نیز مرکزیت شهرستان در تقسیمات کشوری است. در بیمارستانی با این سطح، دست کم چهار بخش تخصصی اصلی(داخلی ـ جراحی ـ اطفال و زنان و زایمان) فعال بوده است . همچنین در این سطح، تخت های ویژه برای بیماران قلبی در بخش داخلی قرار دارد. بی تردید وجود چنین بیمارستانی در چنین نقطه ای از کشور، افزون بر کارکنان صنعت نفت، برای بومیانی هم که در آن ساکن هستند، یک موهبت به شمار می آید. مردمی برخوردار از حداقل امکانات زندگی که شغل غالب آنها صیادی است و از این راه کسب معاش می کنند. هماهنگی های لازم ازسوی روابط عمومی بهداشت و درمان منطقه خارک و بوشهر برای گفت و گو با کارکنان بیمارستان خلیج فارس و بومیانی که برای دریافت خدمات درمانی به بخش های مختلف آن مراجعه کرده اند، انجام شده است.
ثانیه های طلایی
اینجا بخش بستری زنان و مردان است. بخشی که به دلیل سطح 2 بودن بیمارستان خلیج فارس، از هم جدا نیست و یکی شده است. آسیه امانی، سرپرستار این بخش که حدود 13 سال سابقه کار دربخش های بستری دارد، از شیراز به خارگ آمده و به صورت اقماری در این بیمارستان کار می کند. او می گوید: با آنکه امکانات ICU خاصی در این بخش وجود ندارد؛ اما بیماران تحت مراقبت های ویژه را به این بخش ارجاع می دهند. امانی ادامه می دهد: منطقه خارگ، یکی از مناطق عملیاتی صنعت نفت و تنها مرکز بهداشت و درمان این جزیره است و به لحاظ امکانات، با کمبود زیادی رو به روست. وی می گوید: در زمان اعزام بیمار به این بیمارستان، با کمبود تجهیزات و امکانات رو به رو هستیم. تجهیزات ICUیا بخشی به نام CCU برای رسیدگی به بیماران بدحال نداریم. در این بخش سه تخت برای بیماران قلبی در نظر گرفته شده؛ اما گاه تعداد بیماران بیش از سه نفر است و برای رسیدگی به آنها ناچاریم تجهیزات لازم را برای رسیدگی به بیمار به صورت امانی از واحدهای دیگر به این بخش بیاوریم. در کنار سرپرستار بخش بستری زنان و مردان، ندا بختیاری که از کارکنان همین بخش است، به فضای این گفت و گو اضافه می شود. او که از زمان استخدام در منطقه خارگ حضور داشته به نوعی بومی این جزیره محسوب می شود و اصالتا اهل مسجدسلیمان است. بختیاری با بیان اینکه در کمک رسانی به بیماران به خصوص بیماران اورژانسی، ثانیه ها بسیار تعیین کننده است، تصریح می کند: در اعزام بیماران کمبود امکانات داریم و در اعزام بیمار از طریق بالگرد، باید با شرکت فلات قاره هماهنگی کنیم. اگر در هر نوبت، دو بار اعزام بیمار داشته باشیم، بالگرد فرسوده خواهد شد. برای رفع این مشکل بهتر است در کنار وسیله هوایی، آمبولانس دریایی هم در نظر گرفته شود تا اعزام بیمار بدون هیچ استرسی انجام شود. گاهی اوقات بدی هوا داریم و برای رسیدگی به بیمار، زمان طلایی از دست می رود. کمبود امکانات ICU دیگر نکته ای است که او نیز همچون آسیه امانی به آن اشاره می کند و بر رفع آن تاکید دارد.بختیاری درباره کمبود وسیله برای اعزام بیمار نیز می گوید: در گذشته ستاد بوشهر همکاری بیشتری داشت و وسیله اعزام ها نیز مجهزتر بود. جزیره، تنها از یک بالگرد که متعلق به شرکت فلات قاره است، بهره می برد و این بالگرد افزون بر انتقال اقماری ها از سکوهای نفتی نیز برای اعزام بیمار کمک می کند. برای رفع این مشکل باید سازمان بهداشت و درمان صنعت نفت و هر شرکت، یک بالگرد داشته باشد؛ البته نامه نگاری های زیادی در این زمینه انجام شده؛ اما هنوز کاری صورت نگرفته است. وی همچنین تعداد پروازهای کم ساکنان جزیره خارگ را از دیگر کمبودهای امکانات بیان می کند و می گوید: متاسفانه بیشتر از سه بار در سال نمی توان از پرواز استفاده کرد و بیش از این باید با هزینه شخصی انجام شود. امکانات جزیره محدود است، حتی برای مواردی مثل وکالتنامه باید به بیرون از جزیره برویم. امکانات آموزشی نیز بسیار سطح پایینی دارد و معلمان غالبا «پشت آب» می مانند و بسیاری از آنها نمی توانند برای آموزش به جزیره بیایند. از خانواده و اجتماع دور هستیم. همچنین گاهی اوقات در جزیره دارو یا حتی مایحتاج ضروری زندگی را نمی توان یافت و امیدواریم این اوضاع بهتر شود.
باز هم موضوع کمبود نیروی انسانی
اورژانس بیمارستان شهدای خلیج فارس خارگ، دنیایی دیگر است. بخشی که بیماران بدحال از بدو ورود به آن راهنمایی می شوند تا مراحل بعدی درمان را طی کنند. قرار بود با رئیس این بخش گفت و گویی داشته باشیم؛ اما به دلیل ضرورت حضور وی برای نصب مانیتورهای پایش سلامت بیماران، این شرایط مهیا نشد و برای اطلاع از وضعیت اورژانس بیمارستان این گپ و گفت با طاهره بهین، سرپرستار اورژانس که از بومیان جزیره خارگ است، انجام شد. وی همچون دیگر همکاران خود در بخش های دیگر بیمارستان خلیج فارس به کمبود نیروی انسانی اشاره می کند و می گوید: این کمبود به دلیل اقماری بودن همکاران بسیار مشهود است و موجب می شود به بیماران نیز تا جایی که امکانات به ما اجازه می دهد، خدمات ارائه کنیم، در غیر این صورت آنها را اعزام می کنیم.