ارتباط نزدیک صنعت نفت با نخبگان و دانشگاهیان برای تامین نیازهای فناورانه
تلاش برای توسعه گرنت های پژوهشی
مشعل گرنت پژوهشی یا پژوهانه، وام بلاعوض، یا بودجه ای است که به نهادها، موسسات، شرکت ها یا افراد خاصی برای امور پژوهشی و دانشگاهی داده می شود. صنعت نفت یکی از مجموعه هایی است که در سال های اخیر برای توسعه دانش در زیرمجموعه های خود و تامین نیازهای فناورانه اقدام به اعطای گرنت پژوهشی به متقاضیان دانشگاهی و موسسات پژوهشی می کند و در نتیجه این حمایت ها تحولات فناورانه قابل توجهی در صنعت نفت رقم خورده است. هدف اعطای گرنت پژوهشی به پژوهشگران، ترغیب و تشویق اعضای هیئت علمی دانشگاه به انجام هر چه بهتر و بیشتر فعالیت های پژوهشی و حرکت در مسیر نیازهای آن بخش اقتصاد یا صنعت است. بر اساس آیین نامه وزارت علوم گرنت پژوهشی عموما به اعضای هیئت علمی دانشگاه ها اعطا می شود تا در خرید تجهیزات و لوازم آزمایشگاهی، تحقیقاتی، پرداخت هزینه های خدمات آزمایشگاهی و میدانی و خرید مواد مصرفی و یا حق الزحمه نیروهای به کار گرفته شده، به کار گرفته شود. در پروژه های مرتبط با صنعت نفت، بخش قابل توجهی از مبلغی که برای گرنت پژوهشی در نظر گرفته می شود، صرف مراحل اوله علمی و تحقیقاتی می شود و پس از رسیدن به مرحله تجاری سازی رها نشده و از سوی شرکت ها و مراکزی همچون پارک های علم و فناوری نفت مورد حمایت قرار می گیرند.
صنعت نفت پیشرو در اعطای گرنت پژوهشی
صنعت نفت از سال ها قبل مسیرها و مراجع مختلفی را برای همکاری و ارتباط با بخش های دانشگاهی و پژوهشی و نخبگان پیش بینی کرده است و بسیاری از این مسیرها با اصلاح اشکالات و محدودیت های مالی و اداری، آماده حضور و فعالیت و همکاری با نخبگان و دانشگاهیان هستند. چند سال قبل هم شیوه نامه فرصت مطالعاتی وزارت نفت به منظور پیوند صنعت و دانشگاه و توسعه اقدام های نوآورانه و فناورانه وزارت نفت ابلاغ شد. همچنین به منظور اثربخش کردن فعالیت های تحقیقاتی و پژوهشی اعضای هیئت علمی دانشگاه های سراسر کشور در حوزه پژوهش های مورد نیاز صنعت نفت، دستورالعمل اعطای گرنت فناوری به نخبگان دانشگاهی نیز تدوین و ابلاغ شده است. در واقع وزارت نفت منطبق بر اهداف تعیین شده در اسناد بالادستی و به منظور تحقق اهداف سند چشم انداز ۲۰ ساله کشور، نقشه جامع علمی کشور، اجرای قانون برنامه توسعه و نظر به اهمیت روزافزون پژوهش و فناوری در عصر اقتصاد دانش بنیان و به منظور کمک به ایجاد و ارتقای ظرفیت های تولید علم و فناوری در سطح ملی، اقدام به اعطای گرنت پژوهشی به محققان و اعضای هیأت علمی کرده است. این تلاش و اهتمام وزارت نفت در جهت تامین نیازهای فناورانه داخلی خود و حضور در بازارهای جهانی و همسطح بودن با دانش و فناوری روزآمد جهان است. در این طرح، اعطای گرنت پژوهشی پس از دریافت پیشنهاد انجام طرح تحقیقاتی از سوی متقاضیان (اعضای هیئت علمی) و طی کردن فرآیند تصویب خواهی منطبق بر مکانیسم های پیش بینی شده، متناسب با امتیاز درنظر گرفته شده با هر یک از عناوین تحقیقاتی، در نوبت این گرنت پژوهشی قرار می گیرند. اعطای مبلغ گرنت پژوهشی (پژوهانه) برای هر طرح، مطابق با شرایط مندرج در شیوه نامه، حداکثر تا سقف سه برابر نصاب معاملات کوچک، از سوی شرکت های زیرمجموعه وزارت نفت امکان پذیر است. به عبارتی صنعت نفت با نگاه نفع دوسویه صنعت نفت و جامعه دانشگاهی برای شناسایی و خلق ایده برای حل مسائل، ترویج مفاهیم حوزه برنامه ریزی راهبردی و آگاهی سازی عمومی تلاش می کند تا در کنار همه حمایت هایی که در حوزه های دیگر دارد، تحقیقات و پروژه های پژوهشی مرتبط با صنعت نفت را هم مورد حمایت خود قرار دهد.
تلاش برای ارتباط با نخبگان از طریق گرنت پژوهشی
اما در میان بخش های متنوعی که درون صنعت نفت یا در ارتباط با آن اقدام به اعطای گرنت پژوهشی می کنند، تعدادی از آنها فعال تر و شناخته شده تر هستند و یکی از مهم ترین آنها پژوهشگاه صنعت نفت است. این مجموعه در ارتباط با ارگان های دیگری از پژوهشگران و محققان حمایت می کند. از امضای تفاهم نامه همکاری با صندوق حمایت از پژوهشگران یا صندوق فناوری و نوآوری ریاست جمهوری تا تلاش برای اخذ گرنت پژوهشی از سازمان ملل متحد در همه این زمینه ها فعالیت دارد. می توان گفت که امضای این تفاهم نامه های مشترک، مسیر تازه ای است که پژوهشگران و نخبگان میتوانند بهمنظور طرح های پژوهشی پژوهشگاه، مسائل تحقیقاتی موردنیاز صنعت را دنبال کنند و سطح علمی خود را افزایش دهند و پژوهشگاه از توان نیروهای نخبه برای پیشبرد طرح های تحقیقاتی خود بهره مند میشود. یکی دیگر از مجموعه هایی که از ابتدای فعالیت کوتاه خود تاکنون تلاش زیادی برای همراهی و کمک به فعالیت های فناورانه صنعت نفت داشته است، پارک فناوری و نوآوری نفت و گاز بوده است. این مجموعه به خصوص در دوره مدیریت جدید خود در همکاری نزدیک با صندوق نوآوری و شکوفایی تلاش کرده است سهم بیشتری در معرفی نیازهای صنعت نفت به شرکت های دانش بنیان و محققان فناور مرتبط با صنعت نفت داشته باشد و حلقه اتصالی برای این ارتباط باشد.
تلاش برای اعطای گرنت های بین المللی
چندی قبل وبینار معرفی «گرنت پژوهش و توسعه در صنعت نفت» برگزار شد و در آن پارک فناوری و نوآوری نفت و گاز میزبان اعضای هیئت علمی مؤسسه های آموزشی و پژوهشی وزارت نفت و کارآفرینان شرکت های دانش بنیان در وبینار معرفی «گرنت پژوهش و توسعه» بود. به عبارتی پارک فناوری و نوآوری نفت و گاز با همکاری پژوهشگاه صنعت نفت، دانشگاه صنعت نفت و موسسه مطالعات بین المللی انرژی و با مشارکت صندوق نوآوری و شکوفایی، وبینار معرفی گرنت پژوهش و توسعه در صنعت نفت را برگزار کرد و به تبیین زمینه های همکاری با نفت و اخذ این گرنت پرداختند. در این نشست که با حضور برخط بیش از ۸۰ نفر از اعضای هیئت علمی، کارآفرینان و پژوهشگران شاغل در حوزه های مختلف برگزار شد، محمد اسماعیل کفایتی، رئیس پارک نوآوری و فناوری نفت و گاز با تأکید بر اهمیت توجه به نوآوری باز در صنعت نفت گفت: توجه به عرصه های جدید مورد نیاز کشور مانند امنیت انرژی و امنیت غذا جایگاهی ویژه دارد که باید مسئله توجه به پژوهش در صنعت نفت از طریق ارائه خدماتی همچون گرنت پژوهش و توسعه تسهیل و تسریع شود. معصومه خان احمدی، مشاور رئیس هیئت عامل صندوق نوآوری و شکوفایی ریاست جمهوری به تشریح خدمات صندوق نوآوری و شکوفایی پرداخت و گفت: گرنت مدنظر در دو سطح تقاضای فناوری از سوی شرکت های دانش بنیان و عرضه فناوری از سوی اعضای هیات علمی و پژوهشگران دانشگاه ها و پژوهشگاه ها ارائه می شود و سقف آن سه میلیارد ریال است. پس از آشنایی اعضای جلسه با طرح گرنت و بیان روش اجرایی استفاده از آن، اعضای برخط نشست به بیان دیدگاه ها و طرح پرسش های خود درباره نحوه استفاده از گرنت پرداختند و کارشناسان حاضر در نشست از صندوق نوآوری و شکوفایی پاسخ های لازم را به پرسش های مطرح شده ارائه کردند. همچنین مقرر شد مسئولان پارک فناوری و نوآوری نفت و گاز، دانشگاه صنعت نفت، پژوهشگاه صنعت نفت و مؤسسه مطالعات بین المللی انرژی تمهیدهای اجرایی لازم را برای بهره مندی علاقه مندان استفاده از این خدمت ارزشمند صندوق لحاظ کنند تا در اسرع وقت بتوان از این خدمت در سطح صنعت نفت بهره بیشتری گرفت. یس پارک نوآوری و فناوری صنعت نفت از اقدام های این پارک برای توسعه فعالیت های بین المللی شرکت های مستقر در این پارک خبر داد و گفت: پارک های فناوری جزو مناطق آزاد تلقی می شوند؛ از این رو می توان خارج از تحریم ها، مبادلات فنی و علمی خود را در سطح بین المللی گسترش داد. بر اساس این گزارش، کفایتی پیش تر تاکید کرده بود که اعطای گرنت های بین المللی از جمله برنامه های آتی این پارک فناوری به شمار می رود. او گفته است: در این برنامه به جای اینکه نخبگان به کشورهای دیگر مهاجرت کنند، درصدد هستیم گرنت های بین المللی را دریافت کنیم تا طرح های تحقیقاتی از سوی محققان ایرانی در کشور، اجرایی و حاصل تحقیقات آن به کشور متقاضی ارائه شود. وی با تاکید بر اینکه در این زمینه در حال برنامه ریزی هستیم، اضافه کرد: پارک های فناوری در قالب مناطق آزاد تلقی می شوند و این موجب می شود که خارج از تحریم ها فعالیت های خود و همچنین مبادلات فنی و علمی خود را در سطح بین المللی ادامه دهند. کفایتی نمونه این همکاری های بین المللی را با کشور روسیه خواند و افزود: این همکاری در حوزه کاتالیست ها بوده است. در این همکاری شرکت های ایرانی فعال در حوزه کاتالیست با شرکت های روسی دیدار کردند و در نهایت دو قرار تولید کاتالیست منعقد شد. اعطای وام های پژوهشی و به عبارتی «گرنت» راهبردی است که می تواند زنجیره ای از فعالیت های منجر به تعریف طرح هایی با قابلیت اجرا را به گونه ای هدفمند ومتکی بر علوم پژوهشی رقم بزند وصنعت نفت را که پیشرو دراین حوزه است، درمسیری روشن تر و درخشان تر برای کشور قرار دهد.