میراث ماندگار دولت سیزدهم به ثمر نشست
خیز صنعت نفت برای پالایشگاه سازی
مشعل دولت سیزدهم در حدود یک سال فعالیت خود، تلاش کرده است تا صنعت پتروشیمی را در حوزه های متفاوت و جدید، وارد کرده و هدف مهم کاهش خام فروشی را دنبال کند. یکی از این اهداف که در این ماه ها بیشتر درگیر پیگیری های اداری و قانونی بوده است، احداث چند پتروپالایشگاه بوده که می تواند این صنعت را با تحولی متفاوت رو به رو سازد و نیاز کشور را هم مرتفع کند. پتروپالايشگاه به عنوان مجموعه هاي اتصالي بين مجتمع هاي پالايش و پتروشيمي، تنها کارکردشان توليد سوخت از جمله گاز مايع (LPG)، بنزين، نفت سفيد، نفت گاز و نفت کوره نيست و می توانند فراورده هاي ويژه و خوراک هاي مورد نياز مجتمع هاي پليمري و شيميايي را نيز توليد و عرضه کنند.
صنعت نفت طی سال های گذشته، موضوع ايجاد واحدهاي پتروپالايشي را در دستور کار داشته و اقداماتی هم در این زمینه انجام داده و زمان بندي نیز براي طرح هاي پتروپالايشي جديد شروع شده است. مجلس شوراي اسلامي در نيمه نخست سال 1398 قانون حمايت از توسعه صنايع پايين دستي نفت خام و ميعانات گازي با استفاده از سرمايه گذاري مردمي را تصويب کرد که بر اساس آن، وزارت نفت موظف شد ظرف حداقل دو ماه آيين نامه اجرايي اين ماده قانوني را به تصويب هيأت وزيران برساند و حداکثر يک ماه پس از آن، براي جذب سرمايه گذار ساخت پتروپالايشگاه ها فراخوان دهد.حالا و سه سال پس از این پیگیری ها شاهد هستیم که دولت سیزدهم با پیگیری های جدی توانست دو پتروپالایشگاه را به شروع مراحل اجرایی نزدیک و تفاهم نامه آین پتروپالایشگاه ها به امضا رسید.
نوبت به امضای تفاهم نامه ها رسید
تفاهم نامه های مشارکت و تأمین مالی ساخت پالایشگاه «مروارید مکران» با ظرفیت پالایش روزانه ۳۰۰ هزار بشکه نفت خام سنگین و فوق سنگین در جاسک و پتروپالایشگاه «شهید قاسم سلیمانی» با ظرفیت پالایش روزانه ۳۰۰ هزار بشکه نفت خام سنگین در بندرعباس همسو با اجرای قانون حمایت از توسعه صنایع پایین دستی نفت و میعانات گازی با استفاده از سرمایه گذاری مردمی روز دوشنبه، ۱۰ مردادماه با حضور سید ابراهیم رئیسی، رئیس جمهوری و جواد اوجی، وزیر نفت امضا شد.براساس این گزارش، تفاهم نامه مشارکت و تأمین مالی احداث پالایشگاه «مروارید مکران» با ظرفیت پالایش روزانه ۳۰۰ هزار بشکه نفت خام سنگین و فوق سنگین در جاسک با برآورد ۷ میلیارد دلار سرمایه گذاری میان گروه اقتصادی مفید و بانک های ملت، تجارت و پارسیان امضا شد تا بر اساس مشارکت نامه پیوست شرکت مجری، تأمین مالی و احداث پالایشگاه یادشده تأمین شود.گروه اقتصادی مفید، بانک های ملت، تجارت و پارسیان در تفاهم نامه مشارکت و تأمین مالی احداث پالایشگاه نفت خام سنگین و فوق سنگین «مروارید مکران» سهم دارند.استفاده حداکثری از تجهیزات ساخت داخل و بهره مندی از قانون تنفس خوراک از ویژگی های طرح ساخت پالایشگاه نفت مروارید مکران است.تفاهم نامه مشارکت و تأمین مالی احداث پتروپالایشگاه «شهید قاسم سلیمانی» با ظرفیت پالایش روزانه ۳۰۰ هزار بشکه نفت خام سنگین نیز با برآورد ۱۱ میلیارد دلار سرمایه گذاری میان بانک های ملی، رفاه کارگران، ملت و تجارت و گروه تدبیر انرژی، شرکت صنایع پتروشیمی خلیج فارس، شرکت سرمایه گذاری اهداف و شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده های نفتی ایران امضا شد تا بر اساس مشارکت نامه پیوست شرکت مجری طرح، تأمین مالی و احداث پتروپالایشگاه یادشده تأمین شود.ترکیب فرآورده های تولیدی در پتروپالایشگاه شهید سلیمانی با ظرفیت پالایش روزانه ۳۰۰ هزار بشکه نفت خام سنگین، ۶۵ درصد سوخت و ۳۵ درصد محصولات شیمیایی خواهد بود و قرار است این طرح پس از گذشت پنج سال از زمان اجرا تکمیل شود.گروه تدبیر انرژی ۱۵ درصد، شرکت صنایع پتروشیمی خلیج فارس ۱۵ درصد، شرکت سرمایه گذاری اهداف ۱۵ درصد، شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده های نفتی ایران ۱۰ درصد، بانک ملی ۱۵ درصد، بانک رفاه کارگران ۱۵ درصد، بانک ملت ۷.۵ درصد و بانک تجارت ۷.۵ درصد در تفاهم نامه مشارکت و تأمین مالی احداث پتروپالایشگاه «شهید قاسم سلیمانی» سهم دارند.ایجاد ارزش افزوده و جلوگیری از خام فروشی در مسیر همسویی با نگاه دولت و پیش بینی سند تحول، جلوگیری از واردات بنزین به کشور، افزایش ظرفیت پالایشی و تولید فرآورده های نفتی در کشور، اشتغال زایی و به کارگیری توانایی شرکت های داخلی و ظرفیت دانش بنیان ها، مقابله فعالانه با تحریم ها و جلوگیری از تحریم پذیری، هدایت نقدینگی به سمت سرمایه گذاری مولد، عبور از پالایشگاه سازی و حرکت به سمت احداث پتروپالایشگاه ها و استمرار حضور ایران در بازارهای جهانی از جمله اهداف این طرح ها به شمار می آیند.
پیگیری برای اجرای یک هدف مهم
یکی از موضوعات مهم در توسعه پتروپالایشگاه، موضوع دوگانه «تأمین مالی و فاینانس های خارجی» و شرایط قابل قبول برای بازار فروش است، به همین دلیل وزارت نفت همواره به دنبال ایجاد راه هایی برای تامین مالی داخلی بوده تا خیلی زود پتروپالایشگاه ها بتوانند محصولات متنوع خود را به بازارهای مختلف بفروشند و ارزآوری مؤثری برای کشور داشته باشند. در این شرایط است که پتروپالایشگاه ها افزون بر درآمدهای مالی و اشتغالزایی، می توانند روزنه ای روشن به کاهش اثرات تحریم ها باشند. بررسی های اولیه در حوزه اقتصادی نشان می دهد که با تجمیع پتروشیمی و پالایشگاه، می توان هزینه های احداث و عملیاتی این مجتمع ها را کاهش داد، بنابراین تجمیع پالایشگاه و پتروشیمی یا به اصطلاح احداث پتروپالایشگاه با هدف تنوع فراورده، کاهش قیمت تمام شده محصولات، بهینه سازی راندمان، افزایش سودآوری و بهینه سازی مصرف انرژی پایه ریزی شده است.وزارت نفت دولت سیزدهم در شروع کار خود، یکی از مهم ترین برنامه ها را رفع موانع ساخت پتروپالایشگاه ها گذاشته و جواد اوجی، وزیر نفت تاکید کرده که ۱۲ طرح پتروپالایشی، فراخوان شده که ۲ تا ۴۰ درصد پیشرفت دارند و امیدواریم تا پایان سال ۱۴۰۱ عملیاتی شوند. اوجی با تاکید بر اینکه امروز در دنیا سراغ احداث پالایشگاه نفت نمی روند و پتروپالایشگاه احداث می کنند، گفته است: ساخت پتروپالایشگاه در اولویت ما قرار دارد تا از خام فروشی دور شویم؛ البته احداث این مهم، به سرمایه گذاری ها بستگی خواهد داشت. باید ظرفیت پالایشگاه های فعلی را ارتقا دهیم و یک یا دو پتروپالایشگاه نیز احداث شود.او همچنین تاکید کرده که تسهیلات بانکی، اوراق مشارکت، تهاتر نفتی و استفاده از توان سرمایه گذاران خارجی از مواردی است که می توان از طریق آنها، شرایط راه اندازی پتروپالایشگاه ها را فراهم کرد. وزیر نفت، دی ماه سال گذشته و در جریان کلنگ زنی احداث پتروپالایشگاه ۶۰ هزار بشکه ای میعانات گازی با همکاری بانک پاسارگاد در قشم گفته بود: «با نگاه خوب وزیر اقتصاد، بانک ها به رسالت اصلی خود، یعنی بانکداری و پشتیبانی از پروژه های عمرانی بازمی گردند.» وزیر نفت با بیان اینکه پروژه های دیگری نیز در توسعه میادین نفتی و گازی، خطوط انتقال و پتروپالایشگاه ها تعریف شده، افزوده است: «کنسرسیومی از بانک ها برای تامین مالی پتروپالایشگاه ها شکل گرفته و با پشتیبانی وزارت اقتصاد و همکاری مجموعه بانک های کشور بخش زیادی از منابع مالی تامین می شود.» حالا و در حدود یک سالگی دولت سیزدهم، وزیر نفت در توییتر خود اعلام می کند که ساخت پتروپالایشگاه های شهیدسلیمانی و جاسک در دستور کار است. او در توییتی نوشته: «تکمیل زنجیره ارزش و تأمین امنیت انرژی کشور، از اولویت های وزارت نفت است و به این منظور ساخت دو پتروپالایشگاه 300هزار بشکه ای شهید سلیمانی و جاسک، با مشارکت بانک ها و هلدینگ های اقتصادی در دستور کار قرار دارد. این دو طرح میراث ماندگار دولت سیزدهم برای نسل های بعد خواهد بود.»اوجی همچنین چندی قبل در نشست ارائه فرصت های سرمایه پذیری و سازوکار اجرایی مشارکت بانک ها در طرح های بالادستی کلان صنعت نفت، درباره وضع برنامه ریزی برای ساخت پتروپالایشگاه شهید سردار قاسم سلیمانی در بندرعباس، گفته بود: «خوشبختانه ساخت این پالایشگاه، با بودجه ۱۰ میلیارد دلاری در بودجه امسال تصویب شد. در این پتروپالایشگاه، کنسرسیومی از پنج شرکت و هلدینگ کشور همچون ستاد اجرایی فرمان امام (ره)، صندوق توسعه ملی، صندوق سرمایه گذاری صنعت نفت، هلدینگ پتروشیمی خلیج فارس، شرکت ملی پالایش و پخش فراورده های نفتی و سهامداران مردمی مشارکت خواهند داشت.»وزیر نفت گفته است: «هم اکنون برای پتروپالایشگاه های جدیدکشور، مجوز تنفس خوراک از سوی دولت صادر شده که این موضوع، کمک بسیار خوبی برای سهامداران و سرمایه گذاران هشت پتروپالایشگاه جدید کشور خواهد بود. از سوی دیگر فاز بندی این طرح های جدید برای راه اندازی، می تواند مشوق خوبی برای سرمایه گذاران و بازگشت سرمایه آنها باشد.»
زمینه های اجرایی در حال انجام است
زمینه های اجرایی این برنامه کلان صنعت نفت در این دولت هم در حال انجام است و چندی قبل، نخستین نشست هماهنگی آغاز عملیات احداث مجتمع پتروپالایشگاه شهید سلیمانی با حضور معاون وزیر نفت در امور پالایش و پخش برگزار شد. جلیل سالاری، مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش فراورده های نفتی ایران اعلام کرد که وزارت نفت با استفاده از توان بخش خصوصی پترو پالایشگاهی با ظرفیت ۳۰۰ هزار بشکه احداث خواهد کرد. در این خصوص اقدام های اجرایی مطالعات امکان سنجی انجام و پس از آن سهامداران این پتروپالایشگاه مشخص شده اند و بزودی عملیات احداث این پتروپالایشگاه آغاز خواهد شد. بر اساس اعلام سالاری، حدود ۴۳۸ هکتار زمین در جوار پالایشگاه میعانات گازی ستاره خلیج فارس در بندرعباس، به پتروپالایشگاه شهیدسلیمانی اختصاص داده شده و بزودی با حضور وزیر نفت، کلنگ احداث پتروپالایشگاه ۳۰۰ هزار بشکه ای شهید سلیمانی در بندرعباس به زمین زده می شود.بر این اساس، اقدام های اجرایی و مطالعات امکان سنجی آغاز و با توجه به مقدار نفت خام در نظر گرفته شده برای پروژه، ظرفیت پالایشگاه نیز مشخص شده است. همچنین ترکیب و تنوع تولیدات در این پالایشگاه، با توجه به حداکثر تولیدات محصولات پتروشیمی و خروجی محصولاتی از جمله بنزن و زایلین، پروپلین، بوتان، پلی پروپیلن و... مدنظر قرار گرفته است.باید توجه داشت که پتروپالایشگاه بندرعباس، نخستین پروژه در حوزه تلفیق پالایش و پتروشیمی است و با اجرای آن، ارزش افزوده بالایی ایجاد شده و از خام فروشی در جهت همسویی با نگاه دولت و پیش بینی سند تحول جلوگیری می شود. بر اساس این گزارش، تاکنون برای حداقل ۲ طرح پتروپالایشگاه در منطقه جاسک، پروژه تعریف شده و چند مجموعه هلدینگ و سرمایه گذاری از جمله سرمایه گذاری غدیر برای این پروژه ها اعلام آمادگی کرده اند؛ اما اطلاعات بیشتری در مورد این پروژه ها رسانه ای نشده است. در حال حاضر می دانیم که پتروپالایشگاه جاسک نیز ظرفیت پالایش 300 هزار بشکه نفت خام سنگین در روز را دارد که به همین دلیل به لحاظ مقیاس در حد پالایشگاه ستاره خلیج فارس بوده؛ اما ماهیت آن متفاوت است و امیدواریم بزودی اخبار جدیدتری از اجرای این پروژه بشنویم. در حال حاضر طرح پتروپالایش لاوان با ۱۲۰ هزار بشکه نفت، سرمایه گذاری غدیر با ۳۰۰ هزار بشکه در جاسک، شستان با ۳۰۰ هزار بشکه، پالایش پارسیان تدبیر، مروارید مکران، پتروپالایشگاه بندر جاسک با ۳۰۰ هزار بشکه و یک پروژه بخش خصوصی با ۲۰۰ هزار بشکه، جزو پروژه های پتروپالایشی تایید شده هستند و انتظار می رود بزودی خبرهای جدید و امیدبخشی در مورد پتروپالایشگاه ها بشنویم.