عملیات اجرایی فاز 2 ذخیره سازی گاز شوریجه D آغاز شد
نخستین پروژه صنعت نفت در سال جدید با فرمان
رئیس جمهوری کلید خورد
مشعل صنعت نفت ایران با اخبار و رخدادهای شیرین برای مردم، به استقبال سال جدید رفته که از جمله آن آغاز عملیات اجرایی فاز دوم ذخیره سازی گاز شوریجه D و گشایش دو کارخانه در مجتمع گوگردی سردار شهید سلیمانی با حضور رئیس جمهور و وزیر نفت بوده است. موضوع ذخیره سازی به عنوان یک منبع قابل اطمینان برای قطع وابستگی به گاز وارداتی، حایز اهمیت است؛ از منظری دیگر اهمیت ذخیره سازی در این مسیر نمایان می شود که به جای افزایش تعداد چاه ها و تاسیسات سطح الارضی در زمستان، با ذخیره سازی گاز در فصل تابستان و برداشت میزان مورد نیاز در زمستان، روند تقریباً ثابتی در تولید سالانه حاکم خواهد شد.
اهداف طرح فاز دوم ذخیره سازی گاز شوریجه D که (پنجشنبه، ۱۱ فروردین ماه) با فرمان سیدابراهیم رئیسی، رئیس جمهوری و با حضور جواد اوجی، وزیر نفت آغاز شد، افزایش ظرفیت تزریق گاز از ۱۰ (در فاز اول) به ۲۰ میلیون مترمکعب در روز (در فاز دوم)، افزایش ظرفیت برداشت گاز از ۲۰ (در فاز اول) به ۴۰ میلیون مترمکعب در روز (در فاز دوم)، تقویت شبکه گازرسانی شمال و شمال شرق کشور و افزایش پایداری آن و استفاده از مزیت اقتصادی حاصل از ذخیره سازی گاز ترکمنستان در فصول گرم با قیمت پایین و افزایش امنیت عرضه انرژی از طریق توسعه ظرفیت پشتیبان ذخیره سازی تعریف شده است.کارفرمای فاز دوم طرح ذخیره سازی گاز طبیعی در مخزن شوریجه، شرکت مهندسی و توسعه گاز ایران و پیمانکار آن گروه مپناست که شرکت مهندسی و توسعه گاز ایران اول دی ماه طی قراردادی طرح توسعه ذخیره سازی گاز در میدان خانگیران (مخزن شوریجه D) را به گروه مپنا واگذار کرد.افزون بر آن، این طرح با رویکرد توسعه مبتنی بر دانش بنیان، طراحی و ساخت کمپرسور ۳۴۰ بار را برای نخستین بار در کشور (پیش از این کمپرسورهای ۱۰۰ بار در کشور تولید شده است) و همچنین بومی سازی و انتقال فناوری توربوکمپرسورهای مورد استفاده در این پروژه را در دستور کار دارد.
با مخزن شوريجهD بیشتر آشنا شویم
مخزن شوریجه در شمال شرق کشور واقع در استان خراسان رضوی در فاصله 5کیلومتری پالایشگاه شهید هاشمی نژاد (160 کیلومتری جاده مشهد- سرخس) به عنوان گزینه ای مناسب برای تبدیل به مخزن ذخیره سازی گاز مورد توجه و مطالعه قرار گرفته است. گاز مورد نیاز برای تزریق در این مخزن زیرزمینی، از گاز خروجی پالایشگاه شهید هاشمی نژاد، گاز دریافتی از خط لوله سراسری (IGAT) و از گاز وارداتی از کشور ترکمنستان، از طریق خط لوله انتقال از سرخس- مشهد برداشت می شود و پس از فشارافزایی در تاسیساتی که در جوار پالایشگاه شهید هاشمی نژاد احداث شده، برای تزریق به مخزن در خروجی واحد، مورد استفاده قرار می گیرد. ميدان خانگيران با حفر چاه-1 در اوایل سال 1968 ميلادي (اواخر سال 1346 شمسي) کشف شد. حفاری چاه های توصيفي بعدي، وجود حجم متنابهی گاز شيرين و ترش را در سه سازند بهره ده ميدان خانگيران مشخص کرد. توليد گاز از ميدان خانگيران، برای اولين بار در تابستان 1353 و از شوريجه-B که حاوي گاز شيرين بود، شروع و سپس در زمستان 1362 بهره برداری گاز ترش از مخزن مزدوران آغاز شد كه پس از شيرين سازي به مصارف صنعتی و خانگي می رسد.افزايش مصرف گاز باعث شد كه سازند شوريجه-D نيز از زمستان سال 1366 به توليد آورده شود. متوسط نسبت مايعات گازي به واحد گاز توليدي در طول تاریخچه، برابر با 56.4 مترمكعب بر ميليون مترمكعب گزارش شده است. در بررسی تاریخچه فشار چاه ها، اختلاف فشار قابل توجهی بین چاه ها وجود دارد که این موضوع، بیانگر ارتباط سطحی محدود به علت تراوایی کم سنگ مخزن است.
تزریق گاز به مخزن شوریجه-D از اردیبهشت سال 1393در 5 حلقه چاه تزریقی آغاز شده است. دبی گاز تزریقی در آغاز تزریق به میدان، حدود3.6 میلیون مترمکعب در روز بود و این نرخ تزریق با اختصاص تعداد چاه های بیشتر به امر تزریق اختصاص خواهد یافت. فشار گاز تزریقی به میدان، مطابق آنچه در مطالعات به دست آمده، معادل 310 بار است. طرح ذخیره سازی گاز در ميدان شوريجه به عنوان دومين طرح و بزرگترين طرح ذخیره سازی در کشور با توجه به موقعیت راهبردي شرکت بهره برداری نفت و گاز شرق در تامين گاز شش استان شرقي و شمالي کشور و همچنين ضرورت ذخیره سازی گاز به عنوان يک منبع قابل اطمينان براي قطع وابستگي به گاز وارداتي تعريف شد و مراحل اجرايي آن به پايان رسيد که مشتمل بر تاسيسات 15 راهه با فشار بالا (کلاس 2500)، پست های برق فشار متوسط و ضعيف، سیستم های کنترل و قطع اضطراري، مشعل سوز، لوازم برق و ابزاردقيق، پکیج های تزريق مواد شيميايي، سیستم های ايمني و اطفای حريق، خطوط لوله تزريق و بازتوليد گاز است.عمليات اجرايي بخش سيويل شامل عمليات خاکي به ميزان 300 هزار مترمکعب و بتن ریزی به ميزان 550 مترمکعب و احداث سازه های مورد نياز به ميزان 280 تن است. در بخش عمليات مکانيکي، جوشکاري، تست های مخرب و غيرمخرب به ميزان 40 هزار اينچ قطر با ضخامت ها و قطرهاي مختلف انجام شده، در بخش برق و ابزاردقيق، عمليات کابل اندازي به ميزان 25 هزار متر و 960 عدد لوپ چک گرم و سرد اجرا و در بخش خط لوله نيز 7 هزار متر خط لوله 16 اينچ و 12 اينچ انجام شده است.طرح ذخیره سازی شوریجه D در فاز اول شامل مرکز جمع آوری، مرکز تفکيک 12 حلقه چاه، تاسيسات فشارافزايي و تزريق است. بخش فشارافزايي آن در اختيار ذخیره سازی شرکت ملي گاز ايران قرار گرفته و بخش بالادستي شامل چاه ها، خطوط انتقال، خطوط جمع آوری و خطوط تزريق به عهده شرکت نفت مناطق مرکزي ايران است.اين پروژه نیز با اعتبار حدود 19 ميليون يورو و حدود 200 ميليارد ريال از محل منابع داخلي تامين شد و به بهره برداری رسيد. اين طرح به منظور اجراي اهداف استراتژيک، رفع نيازمندي به گاز کشورهاي ديگر بخصوص در فصول سرد سال و افزايش قابليت اطمينان گازرساني به استان های شرقي و شمالي کشور و همچنين افزايش بهره وری از مخازن گازي در حال تخليه با احداث تاسيسات سرچاهي و خطوط لوله جرياني مربوطه در برنامه قرار گرفت. هدف اصلي اين طرح، تزريق روزانه 10 ميليون مترمکعب گاز و برداشت 20 ميليون مترمکعب در ماه های سرد سال از مخزن شوريجه D است. در این خصوص، این برنامه ریزی هدف گذاری شده که هشت ماه تزريق گاز و چهار ماه سرد سال که اوج مصرف است، بازتولید صورت گیرد تا بتوانيم از توان اين مخزن به صورت بهينه استفاده کنيم. ظرفيت تزريق فاز دوم شوريجه، به 20 ميليون مترمکعب در روز و بازتوليد آن به روزانه 40 ميليون مترمکعب می رسد که با توجه به سیاست های ابلاغي وزارت نفت، به شرکت ملي گاز ايران واگذار شده و در حال پيگيري از سوي آن شرکت است که مدت زمان اجرایی قرارداد، سه سال مهندسی، خرید و اجرا و 20 سال بهره برداری تعریف شده است و حفر 28 حلقه چاه، احداث مرکز جمع آوری، منطقه تفکیک، سه ردیف توربوکمپرسور و دو ردیف واحد نم زدایی گاز در دستور کار قرار دارد. مبلغ سرمایه گذاری (CAPEX) در این فاز از طرح 611 میلیون یورو (معادل 700 میلیون دلار) و ارزش قراردادی آن 2.2 میلیارد دلار است که محل بازپرداخت به صورت درصدی از میزان تزریق و برداشت گاز خواهد بود.
گشایش 2 کارخانه در مجتمع گوگردی سردار سلیمانی
این دو کارخانه به منظور کاهش خام فروشی گوگرد و توسعه زنجیره آن در کشور با استفاده از ظرفیت بخش خصوصی و از محل گوگرد تولیدی پالایشگاه خانگیران ایجاد شده است. این مجتمع چهار کارخانه دارد که از این تعداد دو کارخانه به بهره برداری رسیده است و دو کارخانه دیگر مربوط به «شرکت تدبیرگران، آتیه سازان ملل» و «شرکت سپنتا انرژی توس» گشایش یافت.بر این اساس، سرمایه گذاری انجام شده برای آنها ۳۰۰ میلیارد تومان و ۲.۵ میلیون یوروست.محصولات و ارزش افزوده آن نیز گوگرد دانه بندی شده با ایجاد ارزش افزوده ۱۵ دلار به ازای هر تن، کود بنتونیتی با ایجاد ارزش افزوده سه برابری نسبت به گوگرد کلوخه، گوگرد میکرونیزه با ایجاد ارزش افزوده هشت برابری نسبت به گوگرد کلوخه و کود اوره با پوشش گوگردی که هنوز در این مجتمع تولید نشده، است.
توسعه مبتنی بر دانش بنیان آن نیز شامل جایگزینی تجهیزات وارداتی از شرکت های اروپایی با حمایت و خرید از شرکت های دانش بنیان داخلی می شود.