ماه رمضان فرصتی برای بندگی
ماه رمضان، ماهی است که در آن عطر بندگی به مشام انسان می رسد و فاصله انسان با معبود کمتر می شود؛ به همین دلیل است که در این ماه زمان بیشتری از شبانه روز را صرف ارتباط و اتصال به درگاهی الهی می کنیم. ماه رمضان نسبت به ماه های دیگر فضیلت و کرامت های بسیاری دارد. رسول خدا (ص) برای رسیدن ماه رمضان بی تاب بودند و با فرا رسیدن آن، تمام شب ها را به شب زنده داری و عبادت سپری می کردند. در ماه رمضان اعمال مستحبی وجود دارد که دارای فضیلت های بسیاری است و افراد روزه دار می توانند با انجام آن ها، ثواب روزه خود را چند برابر کنند.
ماه مبارک رمضان به ماه نزول قرآن و برکات آسمانی مشهور است و یکی از بهترین ماه ها برای ارتباط با خداوند است. در مورد اعمال و ادعیه ای که برای این ماه توصیه شده، روایت های زیادی وجود دارد، اما می توان گفت برخی اعمال ماه رمضان مشترک با ماه های دیگر و برخی دیگر مختص روزها و شب های این ماه پرفضیلت است که در ادامه برخی از این اعمال را مرور می کنیم.
خواندن دعاهای توصیه شده
خواندن ادعیه مخصوص ماه مبارک رمضان که در هر روز و برای تعقیبات نماز وارد شد. مثل دعای یا علی یا عظیم و دعای اللهم ادخل علی ، دعای افتتاح، دعای سحر و دعای افطار و ...
دعا و استغفار همیشگی است
انجام دعا و استغفار جزو مواردی است که همیشگی است، اما در ماه رمضان بسیار توصیه شده است. روایت شده که امام زین العابدین(ع) در این ماه جز به دعا و تسبیح و استغفار و تکبیر لب نمی گشود، زیرا طبق فرموده پیامبر(ص): «دعای روزه دار رد نمی شود».
سحرگاهان را دریابیم
سحر از لحظات پر معنویت ایام رمضان است که ادعیه و اعمال مخصوص دارد. در حدیثی آمده است: حق تعالی و ملائکه صلوات می فرستند بر آن ها که استغفار می کنند در سحرها و سحری می خورند، همچنین خواندن نماز شب و نافله، دعا و استغفار و در سحرگاه توصیه شده است.
اهمیت غسل برای فرد روزه دار
غسل کردن در این ماه برای فرد روزه دار ثواب بسیار دارد. همچنین خواندن نمازهای مخصوص ماه مبارک رمضان توصیه شده است.
افطار؛ زمان بخشیده شدن است
افطار از لحظات بسیار معنوی در ایام رمضان است. روایت شده که خداوند در این زمان هزار هزار انسان را در هر روز از ماه رمضان از آتش جهنم نجات می دهد. یکی از اعمال پسندیده و خوب ماه رمضان افطاری دادن به روزه داران است که طبق روایت از امام صادق (ع) آمده است که افطاری دادن در ماه رمضان اجر کسی را دارد که ۳۰ بنده مؤمن را آزاد کرده باشد.
فرصت اعتکاف در ماه رمضان
اعتکاف در یک دهه از ماه مبارک رمضان برابر با ثواب دو حج و دو عمره است. در ایام و لیالی مقدسهای، طبق روایات رسیده از ائمه معصومین (علیهم السلام) مستحب است که هر مسلمانی در صورت امکان دهه آخر ماه مبارک رمضان را در مسجد معتکف شود، که پیامبر اکرم (ص) در تمامی عمرش چنین میکرد.
خلوص نیت در اولویت است
پیغمبر خدا می فرمایند: « فأسال الله ربکم بالنیّات صادقه » انسان نیت خودش را خالص کند در ماه رمضان و این روزه و عبادتها و دستوراتی را که می خواهد انجام دهد برای خدای متعال. روزه انسان را به اخلاص می رساند. اگر انسان خدا را در نظر بگیرد، مجلس او نورانیت دارد. صفای دل و طهارت قلب است. « فأسال الله هربکم بالنیات صادقه و قلوب طاهره »قلب را انسان باید طاهر کند، از غیر خدا پاک کند.
سهیم شدن در ثوابی بزرگ با افطاری دادن
یکی دیگر از دستوراتی که بسیار در روایات ما هم تأکید شده، همان مسئله افطاری دادن است. امام صادق(ع) می فرمایند: کسی که مؤمنی را افطاری دهد، کفاره یک سال گناه او شمرده می شود و کسی که دو مؤمن را افطاری دهد، بر خداوند است که او را وارد بهشت سازد. (وسائل الشیعه) امام موسی بن جعفر(ع) فرمود: افطاری دادن به برادر روزه دار از روزه ات بافضیلت تر است. بی تردید هرگز افطاری دادن جای روزه واجب را نمی گیرد، اما در ارزیابی ثواب، گاهی ثواب افطاری بیشتر است.
راهکارهای درک بهتر ماه مبارک رمضان
برای استفاده بهتر از فرصت معنوی ماه مبارک رمضان، برای اینکه مشمول لطف خدا شویم، توفیق عبادت و بندگی و ترک معصیت پیدا کنیم، در این ماه مبارک قدمی در معنویت برداریم، خودسازی و تهذیب نفس کنیم، برای اینکه بتوانیم به حسن عاقبت دست یابیم و حوائج ما مستجاب و گرفتاری ها رفع شود، برچند راهکار تاکید شده است. این راهکارها شامل پرهیز از غذای حرام و شبهه ناک، رسیدگی و خدمت به دیگران و اجتناب از گناه می شود.
توصیه شده که مراقب باشید لااقل در ماه مبارک رمضان غذای حرام و شبهه ناک نخورید. خداوند به کسی که در شکم او غذای حرام وجود دارد، نظر لطف نمی کند. عبادات چنین کسی ممکن است از نظر ظاهری صحیح باشد، ولی مورد قبول و پذیرش خداوند سبحان واقع نمی شود. حتی اگر نمی توانید درآمد خود را برای همیشه حلال و پاک کنید، اگر توفیق پرداخت خمس و زکات ندارید، لااقل برای این یک ماه، مبلغی از حلال جدا کنید و مصرف خوراک خود و خانواده را از محل حلال قرار دهید.
قبل از ماه مبارک رمضان، دارایی خود را حلال کنید تا بتوانید توبه کنید و پاک و پاکیزه و با آمادگی به استقبال این ماه شریف بروید و بتوانید از برکات آن استفاده لازم را ببرید. کسب حلال به خصوص در زمان حاضر بسیار مشکل است، اما امر لازمی است و نمی شود مال حرام در زندگی کسی باشد و رستگار و عاقبت به خیر شود.
همچنین توصیه شده به هر اندازه که می توانند، به مستمندان رسیدگی کنند. از ما انتظار نمی رود که مثل اهل بیت از افطار خود بگذریم و به دیگران ببخشیم، ولی وظیفه داریم که تشریفات و تجمّلات را حذف کنیم و به جای آن از نیازمندان و افراد آبرومند دستگیری کنیم. اگر به دستور قرآن کریم عمل و رسیدگی به نیازمندان جایگزین تجمل گرایی شود، فقر از جامعه رخت برمی بندد. لازم است لااقل در این یک ماه به فکر دیگران باشید و از مستمندان دستگیری کنید. در این یک ماه، مبلغی که همیشه صرف تشریفات می کنید، به فقرا ببخشید. اگر کسی بتواند شکم یک نفر گرسنه را سیر کند، خداوند وعده داده است او را عاقبت به خیر می کند. چنین کسی ذلت بعد از عزت پیدا نمی کند و خود او و فرزندانش از انحراف فکری که امروزه بسیاری از جوانان را مبتلا کرده و نزدیک است دین و مذهب آنان را بگیرد، مصون می مانند.
در کنار آن بسیار توصیه شده که در ماه مبارک رمضان، چشم و گوش و زبان را کنترل کنیم. از نگاه های آلوده بپرهیزیم. غیبت نکنیم، تهمت نزنیم، شایعه پراکنی نکنیم، دروغ نگوییم و به کسی توهین نکنیم.