نمایندگان مجلس درباره سوآپ گازی چه گفتند؟
رهایی از بند تحریم
حسین حسین زاده، عضو هیئت رئیسه کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی رهایی از بند تحریم را نقطه قوت قرارداد سوآپ گازی سه جانبه عنوان کرد و گفت: دستیابی به سهم بالای بازار صادرات گاز نه تنها از منظر ایجاد درآمد پایدار حائز اهمیت است بلکه به عنوان یک عامل بازدارنده و ابزار قدرت نیز قلمداد می شود. برنامه ریزی ها و رویکرد کلی باید به سمت تعاملات سازنده و توسعه دادن بازارهای صادراتی باشد و در این مسیر تحریم ناپذیری بازار انرژی ایران برای همگان محتمل خواهد بود. عضو هیئت رئیسه کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی، قرارداد سه جانبه سوآپ گازی را فتح البابی برای ایجاد فرصت های جدید صادراتی عنوان کرد و ضمن امیدواری نسبت به رویکرد دولت سیزدهم در افزایش سطح تعاملات انرژی با کشورهای همسایه یادآور شد: امیدواریم با تداوم این سطح از تبادلات در منطقه شاهد احیای مجدد روابط میان ایران و ترکمنستان باشیم، ضمن اینکه ایجاد پیوندهای راهبردی با کشورهای منطقه افزایش قدرت سیاسی را نیز به دنبال خواهد داشت. او در ادامه اظهارات خود گذری هم به ناترازی گاز در تولید و مصرف کشور زد و با بیان اینکه در صورت عدم راهکارهای صحیح و منطقی قطعا با چالش های عدیده ای در سال های آتی روبه رو خواهیم شد، اظهار کرد: با تداوم روند موجود قطعا به واردات کننده گاز تبدیل خواهیم شد. اینگونه به نظر می رسد، بهره مندی از ابزارهای گوناگون دیپلماسی و انعقاد قراردادهایی با پشتوانه اجرایی، ضرورتی اجتناب ناپذیر است که قدرت مانور ایران را در منطقه افزایش خواهد داد.
هاب انرژی؛ راه برون رفت از تنگنا
عبدالعلی رحیمی مظفری، عضو هیئت رئیسه کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی از منظر دیگری ماجرای قرارداد سوآپ گازی میان ایران و ترکمنستان و آذربایجان را مورد ارزیابی و واکاوی قرارداد. او با این دیدگاه که این قرارداد بستر لازم برای حضور ایران در هاب انرژی منطقه را فراهم خواهد ساخت، گفت: وقتی منافع کشوری در گرو تبدیل شدن آن به کریدور انرژی منطقه باشد، قطعا تحکیم روابط برای تحقق چنین مسیری الزامی است. در سال های اخیر فرصت های بی شماری از قبل دیدگاه عدم توجه به کشورهای منطقه از دستمان خارج شد. می توانستیم با تدابیر هوشمندانه تری راه های هموار را مرتفع سازیم و مسیر رو به پیشرفتی را در عرصه انرژی کشور رقم بزنیم که خوب متاسفانه اینگونه نشد. اما جای بسی امیدواری است که این قرارداد اخیر فرصت های جدیدی را پیش رویمان باز کرد. عضو هیئت رئیسه کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی، دیپلماسی انفعالی را تنها عامل ضعف دولت گذشته عنوان کرد و یادآور شد: اگر خودمان را در مقابل حریف ضعیف در نظر بگیریم قطعا جز شکست چیز دیگری نصیبمان نخواهد شد. رحیمی مظفری تصریح کرد: موفقیت در عرصه سیاسی و اقتصادی منوط به تحکیم روابط با کشورهای همسایه است مادامی که بتوانیم جایگاهمان را در بین کشورهای منطقه تقویت کنیم و از یک مصرف کننده و یا تولیدکننده صرف خارج شده و به عرصه رقابت با کشورهای دیگر بکشانیم، قطع به یقین دستمان در مقابل قدرت های اول منطقه باز خواهد بود و دیگر تحریم ها مانعی جدی برای منافع کشور نخواهد بود. او افزود: سیاست هایی که دشمن علیه ما اعمال می کند، تماما در جهت توقف کردن ماست اما این دست از قراردادها نقشه های دشمن را نقش بر آب کرده و اجازه عرض اندامی به آنها را در منطقه نخواهد داد. توافق 25 ساله با کشور چین، عضویت ایران در پیمان شانگهای و توافق اخیر سوآپ گازی تماما قدرت دیپلماسی و چانه زنی ما را در منطقه افزایش خواهد داد و این در حالی است که نقش وزارت امور خارجه برای پیشبرد اهداف حائز اهمیت است.
سوآپ؛ راهبردی کارآمد
علیرضا ورناصری قندعلی، عضو کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی از قراردادهای سوآپ به عنوان راهبردی کارآمد برای دستیابی به اهداف کشور در عرصه انرژی یاد کرد و آن را یک گام رو به جلو برای تغییر معادلات بازار گاز منطقه ای به نفع ایران دانست. او در توضیح مطلب فوق افزود: قراردادهای سوآپ علاوه بر تاثیر در مناسبات انرژی، سبب افزایش تعاملات منطقه ای هم می شوند. به این منظور می توان از آن به عنوان راهبردی کارآمد جهت تحقق سیاست ایران در توسعه همکاری با دیگر کشورها در حوزه انرژی یاد کرد. دولت سیزدهم با فعال کردن دیپلماسی انرژی ضمن رفع موانع همکاری های گازی ایران و ترکمنستان بعد از قریب به 5 سال، افزایش پایداری انتقال گاز در مناطق شمال و شمال شرق کشور نیز در سایه این قرارداد محقق خواهد شد. البته معتقدم این سوآپ گازی، صرفا انتقال چند میلیارد مترمکعب گاز نیست بلکه این قرارداد یک گام رو به جلو برای تغییر معادلات بازار گاز منطقه به نفع ایران است. عضو کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه ابعاد مختلف اقتصادی، امنیتی، ژئوپولیتیک و فرهنگیِ قراردادهای سوآپ برای همکاری های بین المللی کشورمان به ویژه در حوزه انرژی و تجارت جهانی گاز متمایز است، گفت: این قرارداد سه جانبه سوآپ گاز در مسیر همکاری با کشورها جهت ارتقای دیپلماسی انرژی صورت گرفت. برخلاف نفت، صادرات گاز از حسن همجواری همسایگان بسیار متاثر است؛ از این رو موقعیت جغرافیایی ایران و امکان ترانزیت گاز از کشور در قالب قراردادهای سوآپ، از ظرفیت های بی بدیل ما جهت تبدیل شدن به هاب انرژی منطقه است. نکته ای که به اعتقاد من جزو شاخص های استراتژیک این قرارداد به شمار می آید این است که انعقاد سوآپ در اوج تحریم های ظالمانه نظام سلطه، علاوه بر شکست سیاست انزوای ایران، دلیلی است بر اهمیت ایران در مبادلات انرژی منطقه، باید بگویم این سوآپ در تحکیم روابط منطقه ای از اهمیت اقتصادی و ژئوپولیتیک برخوردار است و باید در نظر داشت این مهم که گاز در حال تبدیل شدن به سوخت نخست دنیا تا سال ۲۰۵۰ میلادی است، نقش راهبردی ایران در تامین امنیت انرژی در منطقه را بسیار حیاتی می سازد. ورناصری یادآور شد: این قرارداد علاوه بر اهمیت اقتصادی و سایر مواردی که مطرح کردم، به پایداری شبکه گازی در شمال و شمال شرق کشورمان کمک می کند، ایران ضمن انتقال گاز از ترکمنستان به آذربایجان، بخشی از گاز مصرفی مورد نیاز ۵ استان شمالی کشور را به عنوان حق انتقال، برداشت خواهد کرد که این امر جهت پایداری شبکه گاز ایران مفید است. او در ادامه اظهارات خود خاطرنشان کرد: گاز به عنوان انرژی آینده به یکی از مهم ترین کالاهای استراتژیک جهان تبدیل شده است، تحریم پذیری تجارت گاز نسبت به صادرات نفت کمتر است، آورده های سیاسی - امنیتی تجارت گاز به سرعت در حال افزایش است. دارندگان این منبع انرژی از این پتانسیل برای تأثیرگذاری بر معادلات جهانی به نفع خود استفاده می کنند. اسناد بالادستی کشورمان بر صادرات گاز تاکید صریح دارند، مثلا در بند 13سیاست های کلی اقتصاد مقاومتی اشاره شده، یکی از استراتژیهایی که به منظور مقابله با ضربه پذیری از درآمدهای حاصل از صادرات نفت باید پیگیری شود، افزایش صادرات گاز و برق است. لزوم تمرکز بر صادرات گاز به منظور کسب امنیت و درآمد پایدار از مهم ترین اولویت های کشور جهت توسعه اقتصادی است، در این خصوص ما نیاز به راهبردهای جدید در حوزه تجارت انرژی داریم. تقریبا 18 درصد ذخایر متعارف گاز جهان در کشور ماست؛ از این رو ایران استعداد نقش آفرینی در این بازار را دارد، دولت سیزدهم باید با تحکیم رویکرد گسترش مراودات تجاری با همسایگان و توسعه میدان های مشترک نفتی و گازی با حداکثر برداشت، منطبق با اسناد بالادستی ایران از جمله سیاست های ابلاغی مقام معظم رهبری (مدظله العالی) در بخش نفت و گاز، با به روزرسانی فناوری و توسعه سرمایه گذاری و همکاری شرکت های خارجی، بازپس گیری سهم ایران از صادرات گاز را محقق سازد.
امید به چشم انداز روشن بازار گاز
جعفر قادری، یکی دیگر از نمایندگان مجلس شورای اسلامی و عضو کمیسیون برنامه و بودجه عنوان کرد: به زعم بنده شاید بتوان گفت مهم ترین و در عین حال تاثیرگذارترین فایده قرارداد سوآپ گازی سه جانبه، افزون بر افزایش سطح روابط دیپلماتیک در منطقه، امنیت شبکه پایدار گاز مناطق شمالی را به همراه خواهد داشت. ما در فصول سرد سال به شدت نسبت به تامین گاز مورد نیاز این مناطق با چالش جدی مواجه بودیم که خوب این توافقات می تواند خیال ما را از این بابت راحت کند. اما نباید از این نکته نیز غافل ماند، عزم دولت سیزدهم برای افزایش سطح روابط و تعاملات منطقه ای که حالا در عرصه انرژی رقم خورده، در جای خود قابل توجه است و می توان به آینده روبه جلو و چشم انداز روشن بازار صادراتی گاز امیدوار بود. او با این استدلال که نگاه و دیدگاه انفعالی دولت گذشته نسبت به روابط ایران با کشورهای همجوار که نتیجه ای جز فرورفتن در لاک انزوا را در پی نداشت، اظهار کرد: مدیران نفتی دولت گذشته بر این اعتقاد بودند که عدم ورود ایران به ترانزیت منطقه می تواند شرایط اجباری برای خرید گاز ایران از سوی کشورهایی مانند آذربایجان را فراهم کند. دیدگاه اشتباهی که متاسفانه تبعات جبران ناپذیری را نیز به همراه داشت. ما هم اکنون در شرایط تحریمی به سر می بریم و طبیعتا در یک چنین شرایطی اقبال کشورها برای ارتباط با ایران بسیار محدود و اندک خواهد بود؛ بنابراین می طلبد تا با گام هایی حساب شده و اصولی قدم برداریم. با لج ولجبازی نمی توان کارها را به سامان رساند که نمونه بارز آن را در قرارداد با ترکمنستان شاهد بودیم چراکه با این رویکرد منفعلانه ای که دولت در پیش گرفته بود، عملا راه به جایی نبرده و فقط خسارات چند میلیاردی را عاید کشور کرد. عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه قرارداد سواپ گازی سه جانبه دست برتر ایران در مذاکرات و مناسبات آتی را نشان خواهد داد، تصریح کرد: توسعه ظرفیت های صادراتی به ویژه در عرصه انرژی به طور قطع کاهش فشارهای کشورهای غربی و آمریکا را نشان خواهد داد که امیدواریم در سایه این دست از تعاملات منطقه ای بتوانیم روابط خود را با دیگر کشورها اعم از ترکمنستان و پاکستان را نیز احیا کنیم و یک آینده نگری جامع و کامل برای حضور در بازارهای این کشورها هم داشته باشیم.