آثار قرارداد سوآپ گاز از دیدگاه کارشناسان
توسعه مناسبات منطقه ای
مسعود سامی وند، مدیرعامل پیشین شرکت ذخیره سازی گاز طبیعی در گفت وگو با مشعل معتقد است که مزایای متعددی را می توان برای این توافق سه جانبه برشمرد، اما به زعم بنده توسعه مناسبات و وابستگی های منطقه ای که بر اثر این قرارداد میان کشورها حاصل می شود، می تواند نویدبخش تحولات بزرگ تری در عرصه تجارت انرژی در آینده باشد. او عنوان کرد: سوآپ گازی حق کشور ما بود که متاسفانه در دولت گذشته بر اثر بی توجهی و نبود احساس مسئولیت نسبت به این موضوع، باعث شد بسیاری از فرصت ها از دستمان خارج شود.
مدیرعامل پیشین شرکت ذخیره سازی گاز طبیعی این توافق سه جانبه را اقدام خوب و مبارکی دانست که ماحصل آن در آینده برای همگان روشن خواهد شد. وی افزود: البته باید از دولتمردان نهایت تشکر و قدردانی را داشت که از هیچ کوششی برای سربلندی ایران عزیز دریغ ندارند، اما این دست از قراردادها چون دارای سود و صرفه اقتصادی فراوانی است، باید پیش تر مورد توجه قرار می گرفت تا نه تنها در سایه این تعاملات ارتباط و دوستی ها بیشتر می شد بلکه امروز دستمان برای پیشبرد اهداف کشور در بسیاری از مذاکرات منطقه ای و بین المللی بازتر بود.
سامی وند یادآوری کرد: کم کاری دولت اسبق در مورد موضوع سوآپ و نحوه رویارویی آنها در مورد ترکمنستان نمونه بارزی از بی توجهی است. اگر کمی دلسوزی و سیاست به خرج می دادیم، می توانستیم از ظرفیت های این کشور در سال های گذشته به نحو مطلوبی استفاده کنیم و هم اکنون شرایط به گونه ای دیگر بود.
مدیرعامل پیشین شرکت ذخیره سازی گاز طبیعی تصریح کرد: ذخیره سازی گاز طبیعی هم از آن دست مواردی بود که در دولت گذشته نادیده انگاشته شد.
ما در موضوع ذخیره سازی از رتبه 37 جهان به رتبه پنجم دست پیدا اما شرکت ذخیره سازی منحل و فعالیت ها متوقف شد اما خوشبختانه وزیر جدید نفت توجه ویژه ای به امر ذخیره سازی گاز طبیعی دارد. این ذخیره سازی برای کشور ما امری مهم و حیاتی است که نباید از آن غافل ماند چراکه این مسئله باعث می شود ما همیشه یک ضریب اطمینانی برای خودمان ایجاد کنیم تا در مواقع ضروری از بروز بحران جلوگیری کرده و بتوانیم نیازهایمان را جامه عمل بپوشانیم.
در حال حاضر زیرساخت های لازم برای تولید بیشتر باید فراهم شود. نیازمندی کشورها به سوخت های فسیلی هم اکنون در مسیر کاهشی است و اقبال آنان به سوخت هایی از قبیل گاز بیشتر شده است؛ بنابراین باید شرایطی را برای افزایش تولید گاز فراهم کنیم تا در آینده با بحران و کمبود گاز مواجه نشویم.
تنش زدایی و همگرایی در منطقه
سلبعلی کریمی، مدیرعامل پیشین شرکت نفت مناطق مرکزی ایران نیز درباره توافق سه جانبه سوآپ گازی، تنش زدایی و همگرایی در منطقه برای دور زدن تحریم های ظالمانه آمریکا و کشورهای غربی را جانمایه استراتژی های سیاسی و اقتصادی دولتمردان برشمرد. او از عناوینی چون منافع ملی، تنش زدایی و خنثی کردن تحریم های ظالمانه به عنوان اولویت های اصلی در روابط دیپلماتیک و منطقه ای یاد کرد و با بیان اینکه شکل گیری همگرایی های منطقه ای از مولفه های کلیدی در دسترس مقابله با هژمونی آمریکا و سایر کشورهای تمامیت خواه و سلطه طلب است، گفت: حوزه انرژی و دیپلماسی نفت و سیاست خارجی پیوستگی خاصی با یکدیگر دارند و جدا از هم نیستند. کشورهایی می توانند در سطح بین الملل موفق باشند که بتوانند ارتباطات قوی منطقه ای بالاخص با همسایگان داشته باشند. این سیاست در دولت جدید پررنگ تر و با اهمیت تر نمایان شده است. دستاورد اصلی این قبیل از قراردادها جدای از منافع اقتصادی تعامل و همگرایی منطقه ای و تنش زدایی است که این مسئله در میان کشورهای عضو اکو ملموس تر و عینی تر است چون این کشورها یک قرابت و نزدیکی تاریخی و فرهنگی قابل توجهی دارند. مدیرعامل پیشین شرکت نفت مناطق مرکزی ایران عنوان کرد: امروز روز تعارض و جدایی نیست بلکه تعامل و توافق باید در راس همه امور باشد. تبادلات منطقه ای را می توان جایگزین مشکلات کرد. آینده گاز در سبد انرژی جهان به وضوح قابل مشاهده است؛ از این رو تدابیر هوشمندانه برای تصاحب بازارهای منطقه ای ضرورتی اجتناب ناپذیر است. این توافق می تواند فصل جدیدی برای توسعه سطح تبادلات بیشتر در آینده باشد که ما بسیار به آن امیدواریم. کریمی تصریح کرد: سوآپ گازی چراغ سبزی است که از سوی دولتمردان سیزدهم روشن شد و حال باید این دستاورد مثبت و سازنده را تعمیق بخشید. فرصت ها درگذرند و زمان کوتاه، بنابراین باید با دوراندیشی و نگاه به جلو گام برداشت تا بتوان شاهد پیشرفت های روزافزون در عرصه تجارت انرژی کشور بود.
سوآپ؛ معامله برد-برد
سعید پاک سرشت، مدیر پیشین پژوهش و فناوری شرکت ملی گاز ایران نیز ورود به معاهدات بین المللی و منطقه ای را یک امتیاز مهم و برجسته دانست و عنوان کرد: قطع به یقین ورود به چنین معاهداتی مسیر را برای قراردادهای بزرگ تر و مهم تر هموار خواهد کرد و یک معامله برد-برد محسوب خواهد شد.
او افزود: ترکمنستان کشوری است با ذخایر غنی نفت و گاز و سالیان متمادی است که در پی یافتن روش های مختلف برای رساندن گاز خود به دیگر کشورهاست؛ بنابراین قراردادهای سوآپ از این حیث برای ترکمنستان دارای مزیت های بی شماری است و برای ما هم به عنوان یک کشور واسط که بتوانیم این نقش را به درستی ایفا کنیم، حائز اهمیت است. مدیر پیشین پژوهش و فناوری شرکت ملی گاز ایران اظهار کرد: هرچند ما باید پیش از اینها از فرصت های سوآپ به خصوص در بخش گاز بهره مند می شدیم تا علاوه بر تامین بخشی از کمبود گاز مناطق شمال شرق کشور در فصول سرد سال هرچند به میزان کم، از امتیازات تبادلات منطقه ای و تحکیم روابط سیاسی با کشورهای همسایه برخوردار باشیم. پاک سرشت یادآوری کرد: ترکمنستان دسترسی به آب های آزاد برای ورود به بازارهای صادراتی را در سر می پروراند و در این میان ایران گزینه مهمی محسوب می شود، چون به راحتی می تواند به آب های جنوبی دسترسی پیدا کرده و گاز خود را صادر کند و در صورت تحقق این امر در آینده ما نیز از آن منتفع خواهیم شد. قطعا توافق سوآپ گازی پایان ماجرا نخواهد بود. اگر این قرارداد به مرور زمان به صورت هوشمندانه مدیریت شود، دستاوردهای باارزشی در آینده نصیب کشور خواهد کرد. برقراری این کانال ارتباطی ما با ترکمنستان در شرایطی که ایران با تحریم های خصمانه روبه رو است، می تواند نقطه عطفی برای پایان بسیاری از تنش ها در منطقه و باز شدن مسیرهای ارتباطی باشد. او ادامه داد: در حال حاضر نگهداشتن بازار ترکیه و تمایل این کشور برای تمدید قرارداد گازی برای ما مهم و حیاتی است. این کشور به مانند ترکمنستان برای ما دارای مزیت های قابل توجهی است. باید سعی کرد شرایط را برای حضور دوباره در این بازار محیا کنیم.مدیر پیشین پژوهش و فناوری شرکت ملی گاز ایران در ادامه به احداث واحدهای مینی ال ان جی اشاره و یادآوری کرد: داشتن راهبرد بلندمدت برای تبدیل شدن به هاب انرژی منطقه ضروری است. این قرارداد می تواند مسیر ایران برای دستیابی به کریدور انرژی منطقه ای را هموار کند. با سوآپ گاز ترکمن ها و ورود آن به عمان می توان واحدهای کوچک ال ان جی احداث کرد و از این فرصت نیز به نحو بهینه بهره مند شد. ما به عنوان یک کشور دارای ذخایر غنی گازی باید نقشمان را در منطقه به درستی ایفا و از توانمان به بهترین شکل ممکن استفاده کنیم در این میان ابزار دیپلماسی انرژی به عنوان یکی از مهم ترین شاخه های ارتباطی بین کشورها راهگشاست که متاسفانه ما تاکنون چندان از آن استفاده نکردیم اما خوشبختانه اقبال دولت سیزدهم به این نوع از دیپلماسی آنگونه که تا به امروز نشان داده است، بسیار زیاد بوده و دورنما و چشم انداز روشنی را می توان برای آینده متصور شد.