دیدگاه مثبت برخی از نمایندگان و کارشناسان به رویکرد
وزارت نفت در دیپلماسی انرژی یک تیر و دو نشان ایران در توسعه همکاری های گازی
فرصت طلایی گازی ایران
علیرضا ورناصری قندعلی، عضو کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی به توافقات کلی ایران در باب واردات گاز از ترکمنستان اشاره کرده و عنوان می کند: مذاکرات اولیه شامل آمادگی برای تعیین مکانیزم سوآپ گاز طبیعی ترکمنستان از مسیر ایران، ترسیم همکاری مشترک آینده در اکتشاف منابع هیدروکربوری در دریای خزر، استمرار همکاری در بخش نفت و گاز و فرآورده های نفتی و توافق بر افزایش تجارت برق بین دو کشور است.
وی بر ضرورت فعال شدن دیپلماسی گاز در وزارت نفت تاکید کرده و معتقد است: فصل جدیدی از توافقات و روابط اقتصادی فی مابین در توسعه تجارت گاز رقم خورده است که اگر این فعال شدن دیپلماسی در ذیل برنامه های راهبردی جامع قرار گیرد، می تواند مثمرثمر باشد. استراتژی ترکمنستان عمدتا برتنوع سبد صادرات و فروش در مرزهایش متمرکز است، این کشور به علت عدم دسترسی به آب های آزاد دارای محدودیت سرزمینی است که این عضو کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی از آن به عنوان یک فرصت طلایی گازی برای ایران یاد کرده و می افزاید: این یک مزیت برای ایران محسوب می شود که با تعامل کشورهای طرف تقاضا در همسایگی خود، علاوه بر منافع اقتصادی، نقش کشور در بازار تجارت گاز منطقه را نیز تقویت کند. لذا رشد تقاضای گاز جهان با مرکزیت جنوب و شرق آسیا و حوزه خاورمیانه، افزایش نیاز به واردات گاز در کشورهای مجاور ما و امکان انتقال گاز مازاد به بازارهای منطقه از طریق ایران از جمله مسیرهای بهره مندی از این فرصت طلایی بوده که البته تحقق آن منوط به اتخاذ برنامه های راهبردی است. ورناصری قندعلی در ادامه اظهارات خود به جنبه های دیگری از مزیت واردات گاز از ترکمنستان اشاره کرده و عنوان می کند: تجارت گاز باکشورهای منطقه موجب بهبود شاخص امنیت ملی کشور، افزایش قدرت سیاسی و چانه زنی در سطوح منطقه ای- جهانی می شود، توافق برای اجرای سوآپ گازی از مسیر ایران باتوجه به موقعیت استراتژیک و ژئوپلیتیک ایران، موضوع ترانزیت بین دو کشور را محوریت می بخشد. اکنون حوزه های مختلف همکاری با نگاه مثبت طرفین برای جذب سرمایه گذاری و مشارکت اجرایی در دوطرف وجود دارد، ایران باید با استفاده ازاین فرصت درحوزه تجارت گاز به هاب گازی منطقه ازطریق واردات و صادرات حداکثری گاز بدل شود. وی با بیان اینکه این دست از تعاملات صرفا نباید بر پاشنه تهاتر بچرخد، می گوید: تنوع سازی کارشناسانه تعاملات تجاری در این حوزه باتوجه به ظرفیت های مشترک موجود می تواند مفیدتر باشد، موضوعی که نیازمند پیگیری وزارت نفت است. باید با اتخاذ دیپلماسی فعال در این حوزه، از فرصت استفاده کرد و بازارهای دیگری را نیز بدست آورد. وابستگی شدید کشورهای مصرف کننده گاز به این سوخت و تضمین درآمدهای ارزی حاصل از صادرات گاز حتی در تحریم ها از امتیازات توسعه تجارت گاز است، همچنین ساختار خاص بازار گاز، صادرات گاز را به عنوان یکی از ابزارهای ایجاد وابستگی درکشورهای طرف معامله مطرح ساخته است، بر این اساس تجارت گاز علاوه بر مزایای اقتصادی برای کشورها، وابستگی سیاسی- امنیتی نیز به صورت متقابل ایجاد می کند. عضو کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی معتقد است: یک بازار شبه انحصاری-برخلاف نفت خام- در این حوزه وجود دارد که ضرورت بهره وری از این بازار را بیش از پیش نمایان می کند. بویژه باتوجه به اینکه درآمدهای حاصل از صادرات گاز سهم 80 درصدی از بودجه ترکمنستان را به خود اختصاص داده است، این مهم دارای اهمیت بیشتری است. ورناصری قندعلی در ادامه به اقدامات غیرمتعارف پیشین ترکمنستان که مطرح شدن خط انتقال دامغان-نکا را به همراه داشت، نیز اشاره کرده و می گوید: بعد از اقدامات غیرمتعارف که از سوی ترکمنستان در سنوات گذشته رخ داد، مسئولین وزارت نفت خط انتقال دامغان-نکا را برای برون از چالش پیش آمده در دستورکار قرار دادند اما این اقدام مشکل گازرسانی را به صورت پایدار در مناطق هدف رفع نکرد، چنانچه اگر الگوی توزیع و مصرف بهینه می شد می توانستیم گام های موثرتری در این مسیر برداریم. اما در سال های گذشته وضعیت و جایگاه ایران در بازار گاز منطقه تزلزل و تغییریافت، بسیاری از فرصت های تجارت گاز ایران با عراق، کویت، افغانستان، پاکستان، ترکیه، عمان، ترکمنستان، هند و حتی اروپا از بین رفت و بنابراین شیوه پرداخت به صورت صادارت کالا و خدمات هم تضعیف شد. وی معتقد است: علیرغم تمام ابعاد خسارات گذشته، اکنون شرایط دو کشور پس از گذشت یک دهه تغییرکرده است. از سویی ترکمنستان بدنبال توسعه تجاری گاز طبیعی خود است و از طرفی احیای رابطه برد-برد کشورمان با ترکمنستان به دلیل نیاز جدی ایران در تأمین گاز مناطق شمالی، ضرورت رویکردهای جدید در توافقات ایران و ترکمنستان برای تسویه مالی و اتمام مناقشات بین دو کشور را دو چندان می سازد.