نقطه ای که برآن ایستاده ایم
روند صعودی شاخص های گفته شده در دولت دوازدهم هم تداوم یافت و اقدام های مهمی در حوزه های مختلف از جمله صنعت پتروشیمی، گازرسانی به روستا، میدان های مشترک نفتی و گازی و مهم تر از این موارد، ایجاد زیرساخت های مورد نیاز برای صادرات نفت خام و میعانات گازی از عمان فراهم شد که البته ناگفته نماند در برخی شاخص ها هم با توجه به اعمال تحریم ها روندی نزولی طی شد. مروری بر این اقدام ها خواهیم داشت:
ادامه توسعه جدي ميدان هاي مشترك گازي و نفتي
ظرفیت برداشت از میدان های غرب کارون با افزایش ۶ برابری از ۷۰ هزار بشکه در روز در سال ۹۲ به ۴۲۰ هزار بشکه افزایش یافته است.
برداشت گاز از میدان پارس جنوبی نیز ۲.۵ برابر شده است و هم اکنون روزانه ۷۰۰ هزار مترمکعب گاز از این میدان تولید می شود.
قرارداد توسعه میدان گازی فرزاد «ب» به ارزش یک میلیارد و ۷۸۰ میلیون دلار میان شرکت ملی نفت ایران به عنوان کارفرما و گروه پتروپارس به عنوان پیمانکار امضا شد.
توسعه میدان مشترک آذر به عنوان یکی از پیچیده ترین میدان های نفتی کشور از سوی کنسرسیوم ایرانی تکمیل شد و این میدان که پیشرفت طرح توسعه آن در سال ۹۲ حدود ۶ درصد بود، با ظرفیت تولید روزانه ۶۵ هزار بشکه نفت، 11 اسفند سال ۹۹ به بهره برداری رسمی رسید.
عقد قراردادهای جدید نفتی با هدف توسعه میدان های مشترک و نیز افزایش ضریب بازیافت از مخازن نفت
فازهای ۱۷، ۱۸، ۱۹، ۲۰ و ۲۱ پارس جنوبی فروردین سال ۹۶ به بهره برداری رسید و با اضافه شدن بالغ بر ۱۵۰ میلیون مترمکعب گاز به تولید روزانه گاز این میدان، رؤیای برابری با قطر در برداشت روزانه گاز از بزرگترین میدان مشترک گازی جهان تحقق یافت.
قرارداد طرح توسعه فاز ۱۱ پارس جنوبی با اعمال تحریم ها روند متفاوتی یافت و پتروپارس عهده دار این توسعه شد. به این ترتیب، عملیات طرح توسعه فاز ۱۱ پارس جنوبی با آغاز بارگیری جکت سرچاهی سکوی ۱۱B این فاز به طور رسمی آغاز شد و طلسم توسعه این فاز شکست. اول خرداد ۹۹ هم عملیات نصب این جکت در موقعیت مخزنی بلوک B آغاز شد.
همزمان با سالروز ملی شدن صنعت نفت در سال ۹۵ مرحله آزمایشی راه اندازی و تولید در لایه نفتی مشترک پارس جنوبی آغاز شد. پیش تر در بهمن سال ۹۵ نخستین کشتی فراورشی خاورمیانه در مسیر تولید و توسعه لایه نفتی پارس جنوبی، وارد آب های سرزمینی ایران شده بود. فروردین سال ۹۶ طرح توسعه لایه نفتی پارس جنوبی با ظرفیت تولید ۳۵ هزار بشکه نفت در روز افتتاح شد.
سال ۹۸ قرارداد توسعه میدان مشترک گازی بلال با شرکت ایرانی پتروپارس امضا و تکلیف توسعه این میدان فراساحلی مشخص شد.
قرارداد توسعه میدان گازی فرزاد «ب» اردیبهشت سال ۱۴۰۰ میان شرکت ملی نفت ایران به عنوان کارفرما و گروه پتروپارس به عنوان پیمانکار به امضا رسید.
احداث پایانه نفتی دریای عمان
طرح انتقال نفت خام گوره به جاسک، طرحی ملی و راهبردی است که با حمایت دولت و راهبری شرکت ملی نفت ایران و با هدف ایجاد ظرفیت انتقال یک میلیون بشکه نفت خام در روز، ذخیره سازی و صادرات آن از طریق پایانه جدید جاسک، تضمین استمرار صادرات نفت خام، تمرکززدایی از پایانه های صادراتی و متنوع سازی آن و توسعه پایدار و اشتغالزایی در سواحل مکران اجرا می شود. ارسال نفت از دریای عمان آغاز شد و فاز اول آن در دولت دوازدهم افتتاح می شود.
ادامه اجرای جهش دوم صنعت پتروشیمی
در دولت یازدهم و دوازدهم ۳۲ طرح پتروشیمی با ظرفیت ۳۴ میلیون تن به بهره برداری رسید و ظرفیت پتروشیمی از ۵۶ میلیون تن به بیش از ۹۰ میلیون تن رسیده است. مجموع سرمایه گذاری در صنعت پتروشیمی در هشت سال گذشته بیش از ۲۵ میلیارد دلار بوده است.
اکتشاف های جدید
«نام آوران» و «ارم»، دو دستاورد بزرگ اکتشافی نفت و گاز ایران است که خبر کشف آنها در سال ۱۳۹۸ اعلام شد. عملیات اکتشاف نخستین میدان در سال ۹۵ و دیگری در سال ۹۷ آغاز شد. این دستاوردهای اکتشافی سبب شد جایگاه نخست اکتشاف در سال ۲۰۱۹ در بین شرکت های بزرگ نفتی دنیا اعم از شرکت های نفت ملی و بین المللی به ایران اختصاص یابد.
طبق اعلام مدیریت اکتشاف شرکت ملی نفت ایران، ۱۹ میدان مشتمل بر ۴۸ افق مخزنی جدید طی هشت سال اخیر در کشور شناسایی شده است.
اجرای طرح No Flare
احداث پالایشگاه گاز بیدبلند خلیج فارس در بهبهان با سرمایه گذاری ۳ میلیارد دلاری که ۵۶ میلیون مترمکعب ورودی آن است و ۳.۴ میلیون تن خوراک برای پتروشیمی ها تأمین می کند، این پروژه سال گذشته گشایش یافت.
طرح های جمع آوری گازهای مشعل در شرق کارون: گازهای این پروژه به پالایشگاه گاز بیدبلند خلیج فارس و پالایشگاه گاز مارون می رود که در حال اجراست. به دنبال اجرای این طرح با سرمایه گذاری نزدیک ۲ میلیارد دلار ۱۷.۵ میلیون مترمکعب گاز در شرق کارون جمع آوری می شود.
ان جی ال ۳۲۰۰ در غرب کارون - در حال اجراست که سرمایه مورد نیاز برای تأسیس آن ۱.۴ میلیارد دلار است. فاز نخست آن امسال به بهره برداری می رسد و ۱.۸ میلیون تن خوراک واحدهای پتروشیمی بندرامام را تأمین و ۹.۶ میلیون مترمکعب گاز به شبکه سراسری تزریق می کند.
ان جی ال ۳۱۰۰ در منطقه دهلران، دیگر طرح جمع آوری گازهای مشعل و رقم سرمایه گذاری آن ۸۹۰ میلیون دلار است که از سوی صندوق بازنشستگی صنعت نفت تأمین می شود و درصد پیشرفت آن ۵۰ درصد است. این طرح سال ۱۴۰۱ به بهره برداری می رسد.
جمع آوری گازهای مشعل در منطقه پارس جنوبی، ان جی ال خارگ و جمع آوری گازهای منطقه خارک به عنوان دیگر طرح ها به شمار می رود.همه قراردادهای جمع آوری گازهای مشعل تعیین تکلیف شده و در حال اجرا و فعال بوده و قرار است حداکثر تا سال ۱۴۰۱ تکمیل شود.
پوشش 95 درصدی گازرسانی روستایی
تعداد روستاهای بهره مند از نعمت گاز در دولت های یازدهم و دوازدهم حدود ۲.۵ برابر شده و از ۱۴ هزار روستا به ۳۵ هزار روستا رسیده است. هم اکنون بیش از ۹۵ درصد جمعیت کشور زیر پوشش شبکه های گازرسانی قرار دارند. استان های سیستان و بلوچستان و هرمزگان به دلایل مختلف از میانگین عقب هستند. در این سال ها ۴۳ هزار میلیارد تومان برای گازرسانی روستایی و شهری هزینه شده و ۴۰ هزار میلیارد تومان اضافه هم برای خطوط انتقال خرج شده است. حدود ۴.۵ میلیون نفر در کشور از نعمت گاز طبیعی استفاده نمی کنند. تاکنون به بیش از ۲۰ هزار روستا با بیش از یک میلیون و ۷۷۰ هزار خانوار و ۱۹۴ شهر با نزدیک ۶۵۰ هزار خانوار گازرسانی شده است. هم اکنون ۹۸.۴ درصد جمعیت شهری و ۸۴.۶ جمعیت روستایی و در مجموع بیش از ۹۵ درصد کل جمعیت کل کشور از نعمت گاز طبیعی بهره مند هستند، این در حالی است که سال ۹۲ جمعیت شهری ۹۵ درصد و جمعیت روستایی ۵۴ درصد و در مجموع ۸۵ درصد زیر پوشش شبکه گازرسانی قرار داشتند.
دستیابی به ظرفیت پالایشی ۲.۳ میلیون بشکه و رتبه نخست صادرات فراورده در خاورمیانه
صنعت پالایش کشور در دور پیشین تحریم ها، واردکننده بنزین بود و همین موضوع این صنعت را به عنوان یکی از اهداف تحریم تبدیل کرده بود؛ اما با تمرکز بر طرح های توسعه پالایشگاهی، بویژه تکمیل و بهره برداری از چهار فاز پالایشی در پالایشگاه ستاره خلیج فارس، صنعت پالایش کشور نه تنها در تولید فراورده های نفتی خودکفا شد؛ بلکه این خودکفایی به پلی برای افزایش صادرات فراورده نفتی در کشور تبدیل شد، به نحوی که ظرفیت پالایشی کشور در پایان سال ۹۹ به ۲ میلیون و ۳۰۰ هزار بشکه در روز رسید. امروز ایران با رشد چهار برابری صادرات فراورده، رتبه نخست صادرات فراورده های نفتی در خاورمیانه را دارد و رشد بیش از ۱۶ درصدی در ظرفیت پالایشی ایران در طول هشت سال گذشته ثبت شده است.
رشد کیفی فراورده های تولیدی و ثبت بالاترین آمار روزهای هوای پاک
صنعت نفت در بخش پالایش توانست افزون بر افزایش قابل توجه کمیت فراورده های تولیدی، کیفیت فراورده های نفتی را نیز افزایش دهد و به سمت تولید فراورده های با ارزش افزوده بالاتر گام بردارد.
ساخت داخل
ممنوعیت خرید درباره ۷۰ قلم کالای صنعت نفت دارای مشابه داخلی بود که در عمل نشان داد چقدر در این زمینه تصمصم جدی وجود داشته است. تجهیزات سرچاهی، پمپ های سرچاهی SRP، مته های حفاری، لوله های حفاری، لوله های مغزی CRA و... از خانواده اقلامی بودند که ساخت آن در این سال ها به سازندگان داخلی سپرده شده و سازندگان در پروژه های مهم همچون طرح ملی انتقال نفت خام از گوره به جاسک و طرح های نگهداشت و افزایش تولید نفت و...نقش آفرین شدند و شاهد افزايش سهم داخل از پروژه هاي صنعت نفت و بهبود روند بهره برداري از ظرفيت هاي داخلي در صنعت نفت بودیم.
نفت و دانشگاه
از مهم ترین اقدام های وزارت نفت دولت تدبیر و امید را باید پیوند با دانشگاه ها دانست. امضای ۹ قرارداد با دانشگاه ها برای مطالعات ازدیاد برداشت ۹ میدان نفتی در سال ۹۳، امضای ۱۲ قرارداد به منظور ایجاد انستیتوهای تحقیقاتی در پایین دست صنعت نفت در سال ۹۵، امضای پنج قرارداد پژوهشی در حوزه اکتشاف عملیاتی در سال ۹۶ و امضای ۱۳ قرارداد پژوهشی در حوزه ازدیاد برداشت در سال ۱۳۹۹ از اقدام های مهم وزارت زنگنه در این بخش بوده است.
وعده مسؤولیت اجتماعی نفت
شرکت ملی نفت ایران از طریق مدیریت نظارت بر عمران مناطق نفت خیز و شرکت های تابع خود، در ایفای مسؤولیت های اجتماعی نیز اقدام های گسترده ای اعم از نوسازی مدارس، افزایش سرانه فضاهای آموزشی، ورزشی و درمانی، راهسازی، توانمندسازی نیروهای بومی، آبرسانی و اجرای پروژه های دفع فاضلاب شهری و توسعه منابع طبیعی انجام داده و پیرو تأکید وزارت نفت، این مهم همچنان با اولویت دنبال می شود.
دانش بنیان ها
رویکرد متفاوت زنگنه در توجه به شرکت های دانش بنیان و استارت آپ ها باعث تولد پارک نوآوری و فناوری صنعت نفت شد که با حمایت وزارت نفت و با هدف توسعه فناوری ها و گسترش همکاری های سازنده، میان نقش آفرینان زیست بوم نوآوری و فناوری مرتبط با این صنعت ایجاد شده، در سال 1400 به بهره برداری رسید.