کارنامه صنعت نفت در 8 سال
کجا بودیم و به کجا رسیدیم؟
مشعل به خاطر آوردن هشت سال قبل از روی کار آمدن دولت یازدهم چندان سخت نیست؛ همانگونه که این سال ها را هشت سال بعد در ذهنمان حک شده خواهیم یافت. حالا با پایان یافتن دولت های یازدهم و دوازدهم، فرصت مناسبی برای ارزیابی و محک زدن عملکرد بخش های مختلف از جمله صنعت نفت است که می توان براساس آمار و ارقام به ارزیابی دقیق فعالیت های صنعت نفت براساس وعده های ارائه شده، پرداخت.
پیش از ورود به گزارش اصلی، تصویری خلاصه و جامع از شرايط مرداد 1392 را پیش رویتان قرار می دهیم. حتما به خاطر دارید، ایامی که بیژن زنگنه سکان وزارت نفت را در اختیار گرفت، توسعه پارس جنوبي با انبوهي از طرح ها و توزيع نامتوازن منابع و تمرکز مديريتي، (بدون توجه به تولید گاز) مواجه بود. در تولید از میدان های مشترك غرب کارون، طرح ها با سرعت بسیار اندك پیشرفت کرده و در طرف عراقي، میزان برداشت بسیار بیشتر از ما بود. قراردادها با شرکت هاي چیني در وضعیت نامناسبي قرار داشت و توسعه بسیار کند بود. در ديگر میدان هاي غرب کشور و لايه نفتي پارس نیز تصمیمی روشن که منجر به اتمام طرح ها و دستیابی به تولید شود، اتخاذ نشده بود.
به علت اعمال تحریم ها، صادرات نفت خام و میعانات گازي به پایین ترین میزان خود در دهه های قبل رسیده بود. میزان میعانات روي آب شور اعداد بسیار غیرمتعارف و بالايي بود و هزينه هاي سنگیني را براي کرایه به شرکت ملي نفت ايران تحمیل می کرد. تنوع خريداران نفت و میعانات ايران به چند کشور محدود شده بود.
در اوپك با موافقت ايران، نظام سهمیه بندي ملغا و از نظر ديپلماسي انرژي، شرايط براي تحريم نفت ايران و جايگزيني آن در بازارها با تولیدات ديگر کشورهاي رقیب فراهم شده بود. در بخش روستاها و شهرهاي کوچك، تقاضاي زیادی براي گازرساني به آنها وجود داشت.
با توجه به واگذاري هاي غيراصولی تمامی پتروشيمی ها، ماموريت ها و وظايف جديد شركت ملی صنايع پتروشيمی تبيين نشده بود. وضعيت توزيع و تبادل خوراك بين مجتمع های مختلف پتروشيمی روشن نشده بود. در خصوصي سازي و تقسيم واحدها، توجهي به ميزان سودآوري و تنظيم سبد مالكان مختلف از اين لحاظ انجام نشده و ارزشگذاري واحدها بدرستي صورت نگرفته بود. وضعيت توليد و توزيع بنزين نیز در شرايط نامناسبي قرار داشت. در طرح ستاره خليح فارس، عليرغم هزينه زياد انجام شده، واحدهاي فرايندي، از پيشرفت كمي برخوردار بود. پس از گذشت چهار سال چه سرنوشتی یافت و به چه نقطه ای رسیدیم؟
افزایش تولید و صادرات نفت
با بهره گیری از فرصت لغو تحریم ها، با تلاش شبانه روزی کارکنان شرکت ملی نفت ایران، تولید نفت خام که راهبردی ترین کالای تولیدی کشور محسوب می شود، با بيش از يك ميليون و 200 هزار بشكه در روز افزايش، از حدود 2.7 میلیون بشکه در روز طی پنج ماهه اول سال 1392 به روزانه حدود 9/ 3 ميليون بشكه در فروردين 1395 رسيده و 1.44 برابر شد.
افزايش بيش از دو برابري ميزان صادرات نفت خام و ميعانات گازي
از 2/ 1 میلیون بشکه در روز در 5 ماهه نخست سال 92 به روزانه حدود 86 / 2 میلیون بشکه در چهار ماه پاياني سال 1395 رسیده بود.
-صادرات نفت خام در 5 ماهه نخست سال 1392، 970 هزار بشکه در روز بوده كه در 10 ماهه نخست سال 1394 پیش از برداشته شدن تحریم ها( به 08 / 1 میلیون بشکه در روز رسيده بود و در پايان سال 1395 به حدود 2/ 2 ميليون بشكه در روز افزايش پيدا كرد.
تولید گاز از ميدان مشترك پارس جنوبی
افزايش دو برابري ظرفیت توليد گاز از ميدان مشترك پارس جنوبي در دولت یازدهم (از 280 میلیون مترمکعب در روز در سال 1392، در اسفند 1395 به حداقل 575 میلیون متر مکعب در روز رسید.)
- در دولت یازدهم 11 فاز پارس جنوبي تکمیل و راه اندازی شده و به مدار آمده است. به نحوی که در مجموع، ظرفيت توليد میدان پارس جنوبی به حداقل 575 میلیون مترمکعب در روز رسیده که موجب شده ميزان برداشت روزانه ایران و قطر برابر شود.
یادآور می شود، از زمان شروع فعالیت های توسعه ای در پارس جنوبی در سال 1376 تا نیمه سال 1384، 5 فاز پارس جنوبی به مدار آمد و از آن زمان تا میانه سال 1392، 5 فاز دیگر و در مجموع 10 فاز از این میدان به مدار تولید وارد شده بود.
اوپک و بازار جهانی نفت
افزايش سریع تولید و صادرات نفت کشور به میزان حدود یک میلیون بشکه در روز پس از برجام، به نحوی که این سرعت بازگشت به بازار، اعجاب همه ناظران جهانی را برانگیخت. این افزایش صادرات به نحوی بود که نه تنها به سقوط قیمت های نفت منجر نشد؛ بلکه با دیپلماسی موفق نفتی جمهوری اسلامی، برای بازپس گرفتن سهم خود در بازارهای نفت، در نهایت منجر به پذیرش واقعیت انکارناپذیر نقش ایران در بازار نفت و موفقیت تاریخی و بزرگ ایران در اوپک و روند افزایشی قیمت های نفت شد.
افزایش تولید نفت از میدان های مشترک: افزايش بيش از 4 برابري توليد نفت خام از ميدان های مشترك غرب كارون (از 70 هزار بشکه در روز در میانه سال 1392 به 280 هزار بشکه در روز در اسفند 1395 ).
-راه اندازي تاسيسات شناور فراورش توليد نفت در خليج فارس و آغاز توليد بيش از 25 هزاربشكه در روز از لايه نفتي ميدان پارس جنوبي از آغاز سال 1396.
-آغاز توليد از میدان نفتي مشترك آذر به ميزان 25 هزاربشكه در روز.