بازخوانی یک طرح ملی با تکیه بر توان ایرانی
نائین - کاشان –ری خط لوله افتخار
ذخیره سازی انواع فرآورده های نفتی موضوع جدیدی نیست و این مهم سال های سال است که به گونه ای راهبردی در دستور کار وزارت نفت قرار دارد و به آن اقدام می شود. اما گاه شرایطی خاص بر جامعه حاکم می شود و آن را به موضوع و نگاهی ویژه تبدیل می کند؛ شرایطی مانند کرونا و شیوع گسترده این ویروس مرگبار که متاسفانه جان بسیاری از انسان ها را در سراسر دنیا گرفته است و با اشتهای سیری ناپذیر خود همچنان قربانی می گیرد. با ورود این ویروس منحوس به کشورمان در اسفندماه سال گذشته و تشکیل ستاد مقابله با کرونا، شیوه نامه های بهداشتی تدوین و پیرو آن محدودیت های سختگیرانه ای به دستگاه های دولتی و غیردولتی ابلاغ شد. در این اثنا نیز به واسطه قرار گرفتن در آستانه نوروز، با شکل گیری پویش «در خانه بمانیم» جاده های مواصلاتی عمدتا شمالی کشور نیز با هدف قطع زنجیره کرونا مسدود و سفرهای نوروزی لغو و مصرف بنزین تا حد قابل توجهی کاهشی شد. از سویی دیگر جلوگیری از انباشت فرآورده هایی همچون بنزین تولیدی پالایشگاه های ستاره خلیج فارس و بندرعباس، همچنین هدایت آن به سوی مخازن ذخیره سازی به موضوع مهمی بدل شد، آنقدر که طرح احداث خط لوله نائین- کاشان- ری و مخازن تعبیه شده در مسیر آن در شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده های نفتی ایران کلید خورد و اجرای آن به شرکت ملی مهندسی و ساختمان نفت ایران واگذار شد. آنچه می خوانید شرحی است بر این طرح با اشاره به کم و کیف اجرای آن.
روند تاریخی اجرای طرح نائین– کاشان - ری
خط لوله اینچ نائین– کاشان- ری به عنوان یکی از طرح های مهم و راهبردی در صنعت نفت، در مسیری به طول 420 کیلومتر احداث شده است و آغاز اجرای به سال 1390 باز می گردد. این خط لوله که در مسیر خود، مراکز انتقال نفت «نائین» و «کاشان» را دارد، در ادامه پیمایش به پایانه «ری» در استان تهران منتهی می شود. هدف از اجرای طرح ملی خط لوله نائین– کاشان– ری، دریافت فرآورده های نفتی پالایشگاه های جدید و ارسال آنها به تهران و ازآنجا به مناطق شمالی کشوراست. بندرعباس و ستاره خلیج فارس، پالایشگاه هایی هستند که خط لوله نائین– کاشان- ری فرآورده های آنها از جمله بنزین را دریافت و به تهران ارسال می کنند.
با تغییرات ساختاری در سه مرکز انتقال نفت رفسنجان، یزد و نائین، امکان انتقال فرآورده های نفتی مازاد به جنوب شرق کشور و ذخیره سازی آنها در مرکز انتقال نفت یزد، رفسنجان و کرمان فراهم شد و ثمره آنکه معکوس سازی خط 16اینچ از مرکز انتقال نفت نائین به سمت مرکز انتقال نفت رفسنجان بود، تیرماه 96 به بهره برداری رسید و مرکز انتقال نفت نائین را به مرکز ثقل این پروژه عظیم بدل کرد. در سال 98، خط لوله مزبور تکمیل شد، اما به دلیل تحریم های ظالمانه بین المللی، پمپ های مربوط به این پروژه آماده نشد، اما تا رسیدن پمپ های جدید، این خط نباید معطل و متوقف می ماند. از سوی دیگر، با شیوع بیماری کرونا از اواخر اسفندماه سال گذشته و پاسخ مثبت مردم به پویش در«خانه بمانیم»، سفرهای نوروزی و به تبع آن مصرف بنزین به نحو چشمگیری کاهش یافت. این دو موضوع یعنی آماده نبودن پمپ ها و شیوع ویروس کرونا موجب شد تا برای جلوگیری از انباشت بنزین تولیدی پالایشگاه های بندرعباس و ستاره خلیج فارس، طرحی اجرا شود که هم به کاهش تولید فرآورده های نفتی این پالایشگاه ها به ویژه بنزین نینجامد و هم مشکل ذخیره سازی فرآورده های نفتی راحل کند.
بنا بر دستور مستقیم، علیرضا صادق آبادی، مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش، مقرر شد تا آماده شدن پمپ های جدید و ارسال آن به موقعیت پروژه خط انتقال نائین - کاشان- ری، به منظور جلوگیری از انباشت بنزین تولیدشده در پالایشگاه ستاره خلیج فارس و بندرعباس، از داشته های موجود بهره گرفته شود؛ از این رو خط لوله 14اینچی کمتر از یک کیلومتر به خروجی تأسیسات نائین – کاشان که در انتها به پایانه ری می رسد، متصل شد. با احداث خط لوله نائین– کاشان - ری، چند اتفاق مهم که از آنها می توان به عنوان مزیت های این طرح نام برد، رخ داده است؛ نخست آنکه فرآورده های نفتی دریافتی از پالایشگاه های بندرعباس و ستاره خلیج فارس که اصفهان مقصد اولیه شان است، به اصفهان وارد نمی شوند و مستقیم به تأسیسات ری در استان تهران هدایت می شوند. در توضیح مزیت دوم این طرح همین بس که هیچ خط لوله ای از کاشان عبور نمی کرد و احداث خط لوله نائین– کاشان– ری موجب شد که کاشان در مسیر پمپاژ خط لوله و بهره مندی از فرآورده های نفتی قرار گیرد. جلوگیری از ترافیک جاده ای، به تبع آن مصرف نشدن مقادیر زیادی سوخت (گازوئیل) و کاهش تصادف در مسیر حرکت نفتکش های جاده پیما را می توان به عنوان سومین مزیت خط لوله 420 کیلومتری نائین - کاشان- ری برشمرد.
انتقال فرآورده های نفتی همچون بنزین در طرح احداث خط لوله نائین- کاشان – ری، پیش از آنکه پمپ های جدید مورد نیاز آن تامین شوند، تنها با این هدف که مازاد مصرف فراورده انباشت و به معضل بدل نشود، با استفاده از پمپ های قدیمی انجام می گرفت، اما هم اینک هم هشت پمپ جدید هر یک با ظرفیت دو مگاوات این مهم را انجام می دهند. پمپ هایی که چهار دستگاه آن در مرکز انتقال نائین و چهار دستگاه دیگر آن نیز در مرکز انتقال کاشان نصب و آماده یک رخداد مهم شده اند.
احداث خط لوله نائین- کاشان- ری از آن جهت که راهکار نجات بنزین تولیدی پالایشگاه های بندرعباس و ستاره خلیج فارس در موارد پیش بینی نشده ای همچون کروناست، طرحی مهم در حوزه پالایش و پخش در مرکز ایران به شمار می آید و افتتاح رسمی آن سندی دیگر را در کارنامه صنعت نفت کشور ثبت خواهد کرد.