گامی تازه در مسیر مهار دی اکسیـد کربن

به گزارش پايگاه خبري کوارتز، استراليا از معدود کشورهاي ثروتمندي است که آلودگي گازهاي گلخانه اي در آن همچنان رکورد شکني مي کند. حدود نيمي از افزايش توليد گازهاي گلخانه اي در استراليا در سال 2018 ميلادي به تنهايي از يک منبع ناشي مي شده است: پروژه گازي گورگون در ايالت استرالياي غربي.

 اين پروژه که در سال 2016 ميلادي از سوي شرکت شورون آمريکا با هزينه احتمالي 88 ميليارد دلار ساخته شده، سالانه 25 ميليون تن گاز طبيعي و 10 ميليون تن دي اکسيد کربن توليد مي کند.

 اين مسئله به اين دليل است که ميدان گازي گورگون تنها شامل گاز طبيعي نيست و دي اکسيد کربن نيز در بر دارد (مسئله اي که در بسياري از ميدان هاي گازي اطراف دنيا وجود دارد). شرکت شورون پيش از آن که بتواند گاز طبيعي را براي صادرات به ال ان جي تبديل کند، بايد دي اکسيد کربن را جدا کند.

شرکت شورون پروژه اي منحصر به فرد را در استراليا آغاز کرده است که در آن، دي اکسيد کربن زير زمين دفن مي شود. بيشتر گاز دي اکسيدکربن جدا شده در گاز طبيعي در اين فرايند در جو زمين رها مي شود. اما دولت استراليا مجوز استخراج گاز را به اين شرط به شورون اعطا کرد که اين شرکت بخشي از گاز دي اکسيد کربن را زير زمين دفن کند. در ماه اوت سال جاري ميلادي و پس از دو سال تأخير از موعد مشخص شده براي آغاز اين پروژه، شرکت شورون اعلام کرد تزريق دي اکسيد کربن فشرده را در يک مخزن آهکي در زير يک منطقه حفاظت شده در نزديکي جزيره بارو، آغاز کرده است. (جزيره بارو جزيره اي به وسعت 202 کيلومتر مربع در 50 کيلومتري شمال غرب ساحل پيبارا در ايالت استرالياي غربي و دومين جزيره بزرگ اين ايالت است). شرکت شورون اعلام کرد پس از آن که آزمايش هاي اوليه تکميل شوند، سالانه حدود چهار ميليون تن دي اکسيد کربن را دفن مي کند و با اين کار، آلودگي کربني پروژه گورگون را حدود 40 درصد کاهش مي دهد. براي درک بهتر تأثير اين اقدام در کاهش گازهاي گلخانه اي، بايد اشاره شود که به گفته بيل هير، مدير عامل مؤسسه کلايمت آنلتيکس، همه پنل هاي خورشيدي نصب شده بر بام ها در قاره آفتابي استراليا در مجموع 6 ميليون تن دي اکسيد کربن را کاهش مي دهد. فناوري اصلي مورد استفاده در اين پروژه، فناوري مهار و ذخيره سازي کربن (سي سي اس) ناميده مي شود و پنل بين المللي سازمان ملل درباره محيط زيست، اين فناوري را براي کاهش آلودگي هاي جهاني، حياتي مي دانند. اگرچه اين فناوري در بيش از 50 سال گذشته به صورت تجاري مورد بهره برداري قرار گرفته است، امروز تنها 20 پروژه بزرگ مهار و ذخيره سازي کربن در جهان فعال هستند. دليل اين مسئله اين است که هميشه فرآيند اين کار موجب درآمد زايي نمي شود. بيشتر تأسيسات مهار و ذخيره سازي کربن، گاز دي اکسيد کربن مهار شده را به ميدان هاي نفتي تزريق مي کنند که در آنها، اين گاز نفت را تجزيه مي کند و در نهايت، حجم قابل برداشت را افزايش مي دهد. در نروژ، شرکت ايکنور (که در گذشته استات اويل نام داشت) دي اکسيد کربن را در آبخوان هاي نمکي دفن مي کند، زيرا آزاد کردن اين گاز در نروژ مستلزم پرداخت جريمه اي هنگفت است. اين مسئله چيزي است که باعث مي شود پروژه گورگون متفاوت باشد. گاز کربن دفن شده، نه براي افزايش نرخ برداشت نفت استفاده مي شود و نه براي پرهيز از جريمه هاي توليد کربن دفن مي شود. اين مسئله تنها به اين دليل اتفاق مي افتد که دولت استراليا از شرکت شورون خواسته است که اين کار را انجام دهد. زماني که اين پروژه به حداکثر ظرفيت خود برسد، به بزرگترين تأسيسات مهار و ذخيره سازي کربن در جهان تبديل مي شود که اين گاز گلخانه اي را در مخازن زير زميني دفن، دور از نظر و دور از ذهن، مي کند.

پروژه گورگون

پروژه گازي گورگون يک پروژه گاز طبيعي در استرالياي غربي است که شامل توسعه ميدان هاي گازي گورگون، زيرساخت هاي تجميع گاز زير دريايي و تأسيسات ال ان جي در جزيره بارو است. اين پروژه همچنين شامل گزينه هاي مصرف گاز داخلي است. ساخت آن در سال 2017 ميلادي تکميل شد. شرکت هاي شورون، شل، اکسون موبيل و چند شرکت ديگر، از سهام داران عمده اين پروژه هستند. اين پروژه به ايجاد 6 هزار شغل در اوج مرحله ساخت خود در منطقه استرالياي غربي کمک و در طول حيات آن، 350 شغل مستقيم و غير مستقيم ايجاد کرده است. اين پروژه توليد ناخالص داخلي استراليا را 64 ميليارد دلار استراليا افزايش مي دهد. طرح اوليه پروژه گازي گورگون به دليل تأثيرهاي احتمالي بر محيط زيست جزيره بارو، انتقاد گروه هاي طرفدار محيط زيست را بر انگيخت. اين جزيره، يک منطقه حفاظت شده مهم است و زيستگاه يک نوع لاک پشت در معرض خطر و چند گونه جانوري ديگر است که در قلمرو اصلي استراليا يافت نمي شوند. يکي ديگر از دغدغه ها، کمبود فرايندهاي قرنطينه در جزيره فارو براي حفاظت در برابر گسترش گونه هاي غير بومي و همچنين رسوب گذاري (ترسيب) زمين شناختي دي اکسيد کربن بود. در سال 2011 ميلادي گزارش شده بود که حيوان هاي بومي روزانه در جريان ساخت پروژه گورگون کشته مي شده اند و تلفات شناخته شده حيوانات تا آن زمان، 1550 مورد بوده است.

جداسازي کربن دي اکسيد و ذخيره آن

جداسازي و ذخيره سازي کربن فرايند جداکردن گاز دي اکسيد کربن (CO2) از منابع اصلي رهاسازي اين گاز در اتمسفر مانند نيروگاه هاي سوخت فسيلي، حمل و نقل آن به يک سايت ذخيره سازي و در نهايت ذخيره آن در يک مخزن طبيعي زير زميني است. اين فناوري مي تواند تا 90 درصد دي اکسيد کربني را که بر اثر استفاده از سوخت هاي فسيلي در نيروگاه هاي برق و روندهاي صنعتي توليد مي شود، جذب کرده و مانع از ورود آن به جو (هواکره) شود. ميزان گاز دي اکسيد کرين در اتمسفر مهمترين دغدغه در مسئله تغييرات اقليمي و گرم شدن زمين است. هدف اين فرايند جلوگيري از انتشار عمده دي اکسيد کربن حاصل از سوخت هاي فسيلي به اتمسفر، کاهش توليد گازهاي گلخانه اي و گرم شدن کره زمين به واسطه سوخت هاي فسيلي است. اگرچه تزريق CO2 به مخازن زيرزميني در چند دهه اخير براي مقاصد مختلف، از جمله افزايش بازيافت نفت، مورد استفاده قرار گرفته است، ذخيره سازي طولاني مدت CO2 در انباشتگاه کربن يک پديده نسبتاً جديد و همچنان در حال بررسي است.

 به تازگي يکي از کارخانه هاي مهم و آلاينده کانادا که با سوزاندن زغال سنگ، برق توليد مي کند، به نخستين تأسيسات جذب و ذخيره سازي کربن جهان متصل شده است. اين پروژه که با بودجه 1٫2 ميليارد دلاري راه اندازي شده است سالانه مانع انتشار يک ميليون تن دي اکسيد کربن به اتمسفر زمين مي شود. اين رقم معادل کاهش گازهاي گلخانه اي است که 200 هزار خودرو در سال توليد و روانه اتمسفر مي کنند. ابتکارعملي که در اين کارخانه صورت گرفته، حدود 90 درصد از دي اکسيد کربن توليد شده در آن را جذب و از طريق سيستم هاي مخصوص پمپاژ به مخازني در اعماق زمين منتقل مي کند. گازي که وارد اين مخازن مي شود تا هزاران سال در آنجا باقي مي ماند و هيچگاه راهي براي فرار به اتمسفر زمين پيدا نمي کند. 10 درصد باقي مانده نيز براي استخراج نفت از اعماق زمين به وسيله خط لوله انتقالي به طول 66 کيلومتر به چاه نفتي منتقل مي شود.

مترجم: يحيي احمدي