گفت وگوي «مشعل» با رئيس واحد تدارکات دارويي بهداشت و درمان صنعت نفت

نگران کمبود دارو نیستم

سميه راهپيما - دارو، نقشي کليدي در درمان بيماري ها دارد، به گونه اي که وقتي بيماري به مراکز درماني مراجعه مي کند تا زماني که داروي خود را دريافت نکند، زنجيره درمان را کامل نکرده است، از اين رو واحد تدارکات دارويي به عنوان يکي از بخش هاي مهم در ارائه خدمات درماني به شمار مي رود. اين واحد تمامي فعاليت هاي مربوط به تهيه، خريد و توزيع دارو را در 152 مرکز درمان تحت پوشش بهداشت و درمان صنعت نفت به عهده دارد.  مراقبت هاي دارويي و تلفيق دارويي، يکي از فعاليت هاي مهم در اين واحد محسوب مي شود که همراه با مداخلات دارويي براي بيمار، از مراجعه دوباره بسياري از بيماران جلوگيري کرده و بيماران توانسته اند داروهاي خود را با دستور مصرف صحيح و ضريب اطمينان بالاتر مصرف کنند. براي کسب اطلاع بيشتر، گفت و گويي با حميدرضا محمودي، رئيس واحد تدارکات دارويي بهداشت و درمان صنعت نفت انجام داده ايم که مشروح آن را در ادامه مي خوانيد.

واحد خدمات دارويي بهداشت و درمان صنعت نفت چه وظايفي به عهده دارد؟

واحد امور دارويي که زيرمجموعه مديريت سلامت سازمان بهداشت و درمان صنعت نفت است، علاوه بر وظايف تدارکات دارويي، رويکرد مراقبت هاي دارويي نيز دارد که با مطرح شدن مفاهيم جديد در حاکميت باليني، لزوم بهينه کردن خدمات دارويي بيش از پيش احساس مي شود.

اين واحد از ابتداي شروع فعاليت صنعت نفت در دل درمانگاه ها به صورت داروخانه هاي کوچک شروع به فعاليت کرد و متناسب با رشد تکنولوژي دارويي، فعاليت هاي خود را اعتلا بخشيد. دارو به عنوان يکي از حلقه هاي زنجيره درمان در سه فرايند تهيه، نگهداشت، توزيع و نظارت بر مصرف فعاليت مي کند. عمده طرح هاي دارويي در سه محور سلامت محور، تکريم محور و مالي محور است که در قسمت مالي با مديريت خريد و مديريت  مصرف رو به رو هستيم. در مديريت خريد با پنج شرکت اصلي دارويي کشور (رازي، هجرت، البرز، فردوس و داروپخش) تفاهم نامه همکاري داريم. از دستاوردهاي خوب اين طرح مي توان به قطع ارتباط مالي مناطق با شرکت ها، واقعي شدن هزينه هاي دارويي و غيرممکن شدن صرف بودجه دارو در ديگر سرفصل هاي مالي اشاره کرد.

 رويکرد جديد امور دارويي چيست؟

 رويکرد جديد ما، ايجاد واحد مراقبت هاي دارويي است که در اين واحد، پروتکل هاي دارويي تدوين مي شود، بخصوص در مورد داروهاي هزينه بر مانند آلبومين، پنتوپرازول، مروپنم و داروهاي شيمي درماني،  ضمن آنکه در اين واحد، فعاليت هاي دارويي پايش و تلفيق دارويي نيز براي بيماران بستري انجام مي شود. همچنين در اين واحد عمليات مشاوره دارويي هم صورت مي گيرد. در واقع تمامي سرويس هاي دارويي در سراسر کشور، بايد به سمت و سوي واحد مراقبت هاي دارويي حرکت کنند.

 مديريت مصرف، يکي از ديدگاه هاي سه گانه اي است که به آن اشاره کرديد. لطفا در اين زمينه توضيح دهيد؟

در بحث مديريت مصرف، با بحث پزشکي- اجتماعي روبه رو هستيم، از اين رو بايد الگوهاي مصرف دارويي را تغيير دهيم. اين پروسه بسيار زمان بر و انرژي بر است، اما حتما به نتيجه مي رسد.

 با تقويت کميته هاي بررسي نسخ در سطح سازمان و دادن بازخورد مناسب به پزشکان يا روساي بخش هاي بيمارستاني براي تجويز منطقي داروها، اهميت به آموزش هاي مداوم (CME) به پزشکان، همچنين Unit Dose شدن داروهاي تحويلي به بيماران بستري در بخش ها، جمع آوري استوک دارويي بخش ها و بارکددار کردن وسايل و تجهيزات مصرفي اتاق عمل و بخش آنژيوگرافي مي توان تا حد زيادي مصرف دارو را مديريت کرد که البته عمده فعاليت هاي فوق در حال حاضر در بهداشت و درمان تهران انجام مي شود.

 مهم ترين بخش فعاليت هاي امور دارويي چيست؟

يکي از بخش هاي مهم فعاليت هاي امور دارويي، تدوين و به روزرساني فارماکوپه دارويي (دستورات دارويي) شرکت ملي نفت متناسب با منافع درماني براي بيمار و رعايت اصل صرفه جويي اقتصادي براي سيستم است. اين طراحي از دل پروتکل هاي درماني بيرون مي آيد. تمام داروهاي ايراني در فارماکوپه وجود دارد و در کنار آن داروهاي خارجي که معادل ايراني آن وجود ندارد نيز پس از تاييد کميسيون پزشکي، در دسترس بيماران قرار مي گيرد.

 چند مرکز دارويي در سراسر کشور داريد؟

بهداشت و درمان صنعت نفت 283 هزار نفر شاغل و 213 هزار نفر  بازنشسته دارد و در کل به جمعيت 496 هزار نفر خدمات ارائه مي کند. پراکندگي جغرافيايي مراکز دارويي 152 واحد در 14 منطقه کشور است که با نيروي انساني 66 دکتر داروساز و 258 تکنيسين دارويي فعاليت مي کند، ضمن آنکه دو مرکز دارويي اصلي در تهران و اهواز، نظارت بر فعاليت هاي دارويي در دو منطقه شمال و جنوب کشور را اعمال مي کند. کل حجم خريد دارو در سطح کشور در سال 97، حدود 130 ميليارد تومان بوده که احتمالا با رشد 25 درصدي در سال 98 روبه رو هستيم.

 برخي از داروخانه هاي بهداشت و درمان صنعت نفت از اين نظر که برخي بيماران، بي رويه دارو دريافت مي کنند، ناراضي هستند؟ آيا براي جلوگيري از اين روند برنامه اي داريد؟

زماني که بيمار به پزشک مراجعه مي کند، در سيستم امور دارويي که تحت وب يکپارچه است، اين مراجعه و نوع و دوز داروي بيمار و همچنين مدت زمان مصرف ثبت مي شود. اگر بيمار در مدت زمان کوتاهي بعد از دريافت دارو، دوباره مراجعه کند، از آنجا که مشخص است چه دارويي دريافت کرده، نمي تواند داروي اضافي بگيرد. بنابراين نگراني از افزايش گرفتن دارو نداريم. سرانه هاي مصرف ما، سالانه حدود 210 هزار تومان است که با سرانه مصرف در نظر گرفته شده از سوي وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکي کشور همخواني دارد.

اکنون بيشترين نگراني ما بيماري حمل کيسه داروست که به عنوان يک عامل روانشناختي در برخي خانواده ها مشاهده مي شود و بايد اين ديدگاه را از بين ببريم.

 براي اينکه بهداشت و درمان صنعت نفت با کمبود دارو روبه رو نشود، چه برنامه هايي در دستور کار داريد؟

براي جلوگيري از دغدغه کمبود دارو در بهداشت و درمان صنعت نفت، جلسه هايي با معاونت غذا و داروي وزارت بهداشت و درمان کشور برگزار کرده ايم که يکسري راهکار به ما داده اند تا دچار کمبود نشويم. در عين حال ما جلوتر از ديدگاه کمبود دارويي حرکت کرده ايم و در تمام انبارهاي دارويي به ميزان کافي ذخيره دارويي داريم و مي توان گفت که نگراني در زمينه کمبود دارو براي جمعيت تحت پوشش صنعت نفت نداريم.

انبارها را به گونه اي در نظر گرفته ايم تا کمبودي نداشته باشيم و پزشکان نيز طول درمان با دارو را دو ماه در نظر مي گيرند و نمي توانند بيشتر از آن دارو تجويز کنند.

 آيا ذخيره سازي دارويي در انبارها، امري مداوم است؟

بله، اين برنامه تداوم دارد و بايد ذخيره دارويي به مدت تعيين شده را بر اساس نقطه صفر سفارش داشته باشيم.

 لطفا در زمينه فعاليت هاي پيش روي واحد تدارکات دارويي توضيح دهيد؟ 

امسال پنج محور را براي گسترش فعاليت هاي واحد تدارکات دارويي در نظر گرفته ايم که عبارتند از: راه اندازي مرکز اطلاعات دارويي و سموم (DPIC) در سطح مراکز اصلي تهران و اهواز (Drug Poison Information Center)، طراحي فرايند يکپارچه در پروسه خريد، نگهداري، انبارداري، توزيع و مصرف دارو در سراسر کشور، به روز رساني فارماکوپه دارويي هر شش ماه يکبار، ادامه تدوين پروتکل هاي دارويي و تلفيق دارويي در بخش هاي بستري، اهميت به فرايند مشاوره دارويي و ايجاد بستري مناسب براي اين کار در ساختار فعلي و ايجاد اتاق پاک براي تهيه داروهاي شيمي درماني.

 حرفه شما با چه سخ تي ها و مشکلاتي روبه روست؟

علاوه بر سختي تهيه دارو، يکي از سختي هاي کار ما اين است که وقتي بيماران بعد از طي مراحلي براي دريافت دارو به داروخانه مرکزي مراجعه مي کنند، کم حوصله هستند و مي خواهند کارشان زود انجام شود؛ اما بايد گفت که با تعداد کم نيرو، در بعضي داروخانه هاي تخصصي بيمارستان، روزانه حدود 1600 نسخه دارويي را تحويل مي دهيم که در اين ميان، ممکن است بيمار مدت زماني را در انتظار دريافت دارو باشد، از اين رو آنها را به صبوري دعوت مي کنيم؛ زيرا زنجيره درمان با دريافت دارو تکميل مي شود و در اين خصوص بيمار بايد صبر و حوصله داشته باشد.

 و سخن پاياني.

امور دارويي، زنجيره اصلي در درمان به شمار مي رود که داراي نگرشي علمي است، بنابراين برنامه هايي در نظر گرفته شده تا ضمن صرفه جويي در مصرف دارو، شاهد بهترين اثربخشي براي بيماران باشيم.

امور دارو و تجهيزات پزشکي، نيازمند حمايت مدير عامل سازمان بهداشت و درمان صنعت نفت و مديريت سلامت است. اميدواريم با برطرف کردن تنگناها و يکپارچگي فرايندها، بهترين خدمات را به بيماران سرپايي و بستري در قالب هاي مشاوره دارويي و تلفيق دارويي ارائه کنيم.