نگاهي به اکران هاي جديد و بهترين فيلم هاي دهه هفتاد از نگاه تماشاگران
از نیوکاسل تا حاج کاظم
مشعل در هفته اي که گذشت، سينماها در بخش اکران عمومي يک فيلم و در بخش اکران هنر و تجربه دو فيلم جديد راروي پرده نقره اي فرستادند. ضمن اينکه اين فيلم ها را به شما معرفي کرده ايم، به يک بخش جذاب از جشنواره فيلم فجر هم نگاهي انداخته ايم، بخش آراي تماشاگران که سيمرغ بلورين بهترين فيلم از نگاه تماشاگران را نصيب تهيه کننده اش مي کند. اين جايزه که حالا به سنتي در سينماي ايران تبديل شده است، از سال 1376 آغاز شد و اين هفته همه فيلم هايي که اين سيمرغ را در دهه هفتاد، با خودشان به خانه بردند، معرفي کرده ايم. شايد اين دسته از فيلم ها را ديده باشيد، اما اگر نديده ايد و حتي يک بار ديده ايد، به شما پيشنهاد مي کنيم سليقه سينما روها را در جشنواره فيلم فجر از دست ندهيد.
قاضي و مرگ
اگر به ديدن فيلم هاي مستند پرتره علاقه مند هستيد، بايد بدانيد که فيلم «قاضي و مرگ» يک مستند درباره يک قاضي با سابقه به نام نورالله عزيز محمدي است. اين فيلم مستند تلاش دارد تا از پس مسائل حقوقي و قانوني، نيم نگاهي به فضاي اجتماعي در عرصه شغل قضاوت داشته باشد. اين مستند را حسن خادمي کارگرداني کرده است و عوامل آن درباره اش نوشته اند: «روايتي از زندگي واقعي قاضي نورالله عزيز محمدي است. عمده شهرت اين قاضي به تعداد صدور حکم هايي بر مي گردد که طي 45 سال فعاليت در دستگاه قضا صادر کرده است».
آژانس شيشه اي
ماجراي فيلم آژانس شيشه اي و خط داستاني آن بعد از 22 سال، هنوز هم ديدني است. شخصيت جذاب حاج کاظم با روايت هاي ويژه اش، همچنين تقابل سلحشور با او و انبوهي از خرده روايت هاي اجتماعي درون يک آژانس هواپيمايي مسافرتي، يکي از بهترين فيلم هاي تاريخ سينماي ايران را رقم زده است. بسياري از علاقه مندان به سينما و متقدان معتقدند هنوز هم آژانس شيشه اي بهترين فيلم ابراهيم حاتمي کيا محسوب مي شود. کارگرداني که فيلم هاي بزرگي چون برج مي مينو، ديده بان، به نام پدر، از کرخه تاراين، بوي پيراهن يوسف و... را در کارنامه خود دارد. از بازيگران اصلي اين فيلم مي توان پرويز پرستويي، حبيب رضايي و رضا کيانيان را نام برد. موسيقي اين فيلم را مجيد انتظامي ساخته که هنوز از خاطره ها نرفته است.
در سکوت
فيلم «در سکوت» را ژرژ هاشم زاده کارگرداني کرده است؛ فيلمي که درون مايه اي اجتماعي دارد و مسئله مهاجرت و بازگشت به وطن سخن مي گويد. نقطه قوت فيلم درسکوت، بازي هاي خوب بازيگرانش است؛ بازيگراني که هر يک صاحب روش و شيوه اي در بازيگري سينماي امروز ايران هستند. عوامل فيلم درباره آن نوشته اند: «سودابه پس از سال ها به ايران بازمي گردد تا از عذاب وجدان رهايي يابد، اما بايد رازي را بازگو کند که گفتن راز برايش دشوار است...». بازيگران اصلي اين فيلم عبارتند از: فاطمه معتمدآريا، سعيد پورصميمي، ويشکا آسايش، پانته آ پناهي ها و عليرضا کمالي نژاد.
رنگ خدا
فيلم رنگ خدا به کارگرداني مجيد مجيدي سال 1377 سيمرغ بهترين فيلم از نگاه تماشاگران را از آن خود کرد. فيلمي با درون مايه ديني و اخلاقي، روايت گر معنويت نهفته در وجود يک کودک نابينا را به تصوير کشيده است. کودک نابينايي که هر جا مي رود جز «او» نمي بيند. او هيچ رنگي را تشخيص نمي دهد جز رنگ خدا. بسياري از منتقدان اذعان دارند که فيلم رنگ خدا بهترين فيلم مجيد مجيدي است. کارگرداني که فيلم هاي شاخص بسياري در کارنامه مي درخشد که از جمله آنها مي توان به بچه هاي آسمان، پدر، باران، محمد(ص)، بيد مجنون، آواز گنجشک ها و... اشاره کرد. يکي از منتقدان بين المللي به نام استيفان هلدن در سال 1999 در نيويورک تايمز درباره رنگ خدا نوشت «اين فيلم در حد بالاترين درجه وضوحي که يک فيلم ممکن است بدان برسد، نشان مي دهد که داراي رسالتي ديني است، اما تجربه اي ژرف از تأمل در جهان طبيعي را در اختيار ما قرار مي دهد... فيلم رنگ خدا گوهري ديگر است که از سرچشمه اي واحد، يعني از يکي از پوياترين سينماهاي ملي جهان به ما عرضه شده است».
عروس آتش
هنوز هم درخشش خسرو سينايي محدود به سال 1378 شده است. درخششي که چشم بسياري از منتقدان سينماي ايران را خيره کرد. فيلم عروس آتش در سالي که اکران شد، علاقه مندان بسياري را به سينماها کشاند. اين فيلم که از بنياني اجتماعي برخوردار بود، منتقد يکي از سنت هاي غلط ازدواج با عنوان از پيش تعيين شدن ازدواج پسرعمو و دختر عمو بدون رضايت دختر به عنوان يک طرف ازدواج در منطقه خوزستان بود و البته به نوعي همه اين سنت را در همه مناطق ايران به نقد مي کشيد. بازي درخشان حميد فرخ نژاد در اين فيلم باعث شد که اين بازيگر به سينماي ايراني معرفي شود. البته نبايد از موسيقي درخشان اين فيلم نيز غافل بود؛ موسيقي اي که توانست در همه سکانس هاي عروس آتش، حضوري جذاب داشته باشد. از بازيگران اصلي اين فيلم مي توان به حميد فرخ نژاد، مهدي احمدي، عزل صارمي، سعيد پورصميمي و غزل صارمي اشاره کرد.
نيوکاسل
فيلم نيوکاسل که هفته پيش اکران شده است، فيلمي کمدي- اجتماعي محسوب مي شود. نيوکاسل به کارگرداني محسن قصابيان با فضايي رمانتيک آغاز مي شود و کم کم مسائل اجتماعي را با درون مايه هاي طنز ارائه مي دهد. فاصله طبقاتي، گم شدن مسائل انساني در روابط اجتماعي و... از جمله درون مايه هاي اصلي اين فيلم محسوب مي شود. عوامل فيلم نيوکاسل درباره آن نوشته اند: «فريد ساعت 9 صبح با خبر مي شود که صاحب عمارت قديمي شده و 9 شب به فرودگاه مي رسد. حالا او و ساکنيني که فريد بدون اطلاع صاحب خانه آنها را به عمارت آورده، تنها دوازده ساعت فرصت دارند تا خانه را خالي کنند اما...». از بازيگران اصلي اين فيلم مي توان به حميد گودرزي، بهرام افشاري، نسرين مقانلو، سحر قريشي، رضا ناجي، نيما شاهرخ شاهي، رز رضوي، مجيد شهرياري و پژمان بازغي اشاره کرد.
متولد ماه مهر
سال 1378 در جشنواره فيلم فجر، سالي بود که مردم دو فيلم را پسنديدند و فيلم متولد ماه مهر نيز به همراه عروس آتش توانست سيمرغ بلورين آراي مردمي را به خانه ببرد. احمد رضا درويش کارگردان اين فيلم است. فيلمي که مي کوشد به مسائل دانشگاهي بپردازد. از دغدغه دانشجويان در سال هاي دهه هفتاد روايتي داشته باشد و در بين روايت خود مسائلي عاطفي را بيان کند. شايد بتوان فيلم متولدماه مهر را داراي درون مايه اي اجتماعي دانست، اما فيلم بيش از اينکه مسائل اجتماعي را واکاوي و بررسي کند، روابط عاطفي دانيان(محمدرضا فروتن) و مهتاب(ميترا حجار) دو دانشجوي رشته جامعه شناسي را به تصوير کشيده است. شايد بي راه نباشد که بگوييم ميترا حجار با اين فيلم در سينماي ايران ديده شد. هر چند احمدرضا درويش فيلم دوئل و کيميا را در کارنامه کاري خود دارد، اما متولد ماه مهر نيز به نوبه خود مورد توجه بسياري از علاقه مندان و منتقدان سينما قرار گرفت. از بازيگران اصلي اين فيلم مي توان به محمدرضا فروتن، ميترا حجار، محمود عزيزي، لاله اسکندري و صبا کمالي اشاره کرد.
سگ کشي
سال 1379 سال بهرام بيضايي بود، کارگرداني که بعد از سال ها با فيلم «سگ کشي» از نوشتن و تئاتر به سينما آمد، فيلمي که در اکران سال 1380 عنوان پرفروش ترين فيلم را از آن خود کرد. نخستين چيزي که در سگ کشي نمايان بود، حضور انبوه بازيگران است، بازيگراني که بدون استثنا بسيار خوب ظاهر شدند و در سکانس هايي سطح بازيگري در ايران را چند پله بالاتر بردند. داستان فيلم درباره زني به نام گلرخ کمالي است که درگير بدهي هاي همسرش مي شود و تلاش مي کند تا چک هاي او را از طلب کاران پس بگيرد و... عموم منتقدان و کارشناسان سينمايي سگ کشي را يک تريلر ايراني داسته اند. از بازيگران اصلي اين فيلم عبارتند از: مژده شمسايي، مجيد مظفري، ميترا حجار، رضا کيانيان، داريوش ارجمند، احمد نجفي، حسن پورشيرازي، فردوس کاوياني، حبيب دهقان نسبف بهزاد فراهانيف عنايت بخشي، رابعه اسکويي، اسماعيل شنگله، مهتاب نصيرپور، داوود فتحعلي بيگي، مريم بوباني و محسن قاضي مرادي.
از زمستون تا کوچه با صداي خوش
موسيقي هنري است که در ميان هنرها يکي از بالاترين علاقه مندان را دارد. پير باشيم يا جوان، کودک يا ميان سال بالاخره با موسيقي سر و کار خواهيم داشت. در ميان انواع موسيقي ها ترانه ها و تصنيف هاي ايراني يکي از دلنشين ترين و دلچسب ترين نوع موسيقي براي ما ايرانيان هستند. بنا داريم تا هر هفته ترانه و تصنيف زيباي ايراني را به شما معرفي کنيم اگر مي شناختيد که باز هم گوش کنيد و اگر نمي شناختيد هم به ما اعتماد کنيد و آن را بشنويد.
زمستون
افشین مقدم، خواننده ترانه های پاپ بود که در سال 1355 در یک حادثه رانندگی درگذشت. صدای خاص و منحصر به فرد او در ترانه هایش گیرایی خاصی دارد. ترانه زمستون با صدای او یکی از ماندگارترین ترانه های موسیقی پاپ در ایران معاصر محسوب می شود. آلبومی به همین نام در دهه هشتاد و پس از گذشت بیست و پنج سال از سالمرگش منتشر شد.
زمستون تن عریون باغچه چون بیابون
درختا با پاهای برهنه زیر بارون
نمیدونی تو که عاشق نبودی
چه سخته مرگ گل برای گلدون
تنها ماندم محمد اصفهانی خواننده موسیقی پاپ است، اما موسیقی ملی را خیلی خوب می شناسد و در این زمینه نیز خواننده توانایی محسوب می شود. نیمه اول دهه هشتاد، همکاری تاریخی همایون خرم و محمد اصفهانی موجب شد آلبوم تنها ماندم با گزیده ای از ترانه های همایون خرم و صدای او منتشر شود. ترانه تنها ماندم نیز در همین آلبوم به یکی از آثار ماندگار و دلنشین موسیقی ایرانی تبدیل شد.
تنها ماندم، تنها ماندم
تنها با دل بر جا ماندم
چون آهی بر لب ها ماندم
ملاقات شمس و مولانا ماجرای« آواز ملاقات شمس و مولانا » به یک اپرای عروسکی به نام اپرای مولوی باز می گردد. اپرایی ساخته بهروز غریب پور که در آن مجموعه ای از بهترین خوانندگان جوان موسیقی ایرانی به آواز خوانی پرداختند. بهزاد عبدی نیز، آهنگسازی این اپرای عروسکی را به عهده گرفت. یکی از صحنه های این اپرا، دیدار و ملاقات مولانا با شمس است. موسیقی این دیدار که آوازهای آن را همایون شجریان در نقش شمس و محمد معتمدی در نقش مولانا اجرا می کنند، یکی از زیباترین دوئل های آوازی در ایران معاصر است.
هر زمان نو می شود دنیا و ما
بی خبر از نو شدن اندر بقا
پس تو را هر لحظه مرگ و رجعتی ست
مصطفی فرمود دنیا ساعتی ست
سوگواران خموش پژمان طاهری، آهنگساز و علیرضا قربانی آلبوم سوگواران خموش را با ارکستر سازهای ایرانی تولید کردند. تصنیف سوگواران خموش در دستگاه همایون نیز در همین آلبوم با شعری از شفیعی کدکنی منتشر شده است. فضای آهنگ سازی این تصنیف با ریتم متنوع و تنظیم ویژه اش صدای گرم قربانی تزئین می کند.
سوگواران تو امروز خموشند همه
که دهان های وقاحت به خروشند همه
گر خموشانه به سوگ تو نشستند رواست
زان که وحشت زده حشر وحوشند همه
یعنی چه؟سال های پایانی دهه شصت و سال های نخستین دهه هفتاد، محمدرضا شجریان گروه« آوا» را تشکیل داد گروهی که در آن مرتضی اعیان، تنبک، داریوش پیرنیاکان تار و جمشید عندلیبی نی می نواختند. این گروه چندین اجرا در امریکا و اروپا برگزار کرد که ماحصل آن شد سه آلبوم به نام های پیام نسیم، دل مجنون و سروچمان. تصنیف «یعنی چه؟» با شعری از حافظ و از ساخته های خود استاد در بیات افشاری در آلبوم دل مجنون قرار گرفته است.
ناگهان پرده بر انداخته اي يعني چه؟
مست از خانه برون تاخته اي يعني چه؟
زلف در دست صبا، زلف در دست صبا گوش به فرمان رقيب
اين همه با همه در ساخته اي يعني چه؟
رگ خواب موسیقی پاپ جدید ایران پس از انقلاب اسلامی هر چند از دهه هفتاد رسما کار خود را آغاز کرد، اما اکثر منتقدان هنر موسیقی معتقدند که در دهه هشتاد اوج گرفت. محسن یگانه نیز از ستاره های اوج گرفته موسیقی پاپ در دهه هشتاد است و ترانه رگ خواب او در آلبومی به همین نام از شنیدنی ترین آثار اوست. محسن یگانه با خلق فضاهای جدید، صدای منحصر به فرد و فراز و فرودهای آهنگین آثارش توانست خیلی سریع مخاطبان بسیار زیادی پیدا کند.
رگ خواب این دل تو دست تو بوده
ترک های قلبم شکست تو بوده
کوچه فریدون مشیری، شاعر بلندآوازه معاصر ایرانی را تقریبا همه ما با شعر کوچه می شناسیم، همچنان که اخوان ثالث را با شعر زمستان. این شعر زیبا را محمد نوری از خوانندگان مشهور موسیقی پاپ و کلاسیک ایران با آهنگسازی محمد سریر به صورت ترانه اجرا کرده است. ترانه ای دلنشین که علاقه مندان به صدای او آن را همیشه در صدر جدول آثار منتشر شده این خواننده قرار داده اند. شیوه اجرای محمد نوری و صدای پرطنین و با احساس اش زیبایی دو چندانی به شعر مشیری داده است.
بی تو مهتاب شبی باز از آن کوچه گذشتم
همه تن چشم شدم، خیره به دنبال تو گشتم