انواع ادویه و خواص درمانی آنها
جاشنی های هزار رنگ و بو
از گذشته هاي بسيار دور ادويه جزء چاشني هاي جدايي ناپذير غذاها بوده است. اين چاشني هزاررنگ و خوشبو انواع مختلفي دارد که براي مطبوع کردن رنگ و طعم غذا ساليان متمادي است که از آن استفاده مي کنند. ادويه ها علاوه بر مصرف غذايي، مصرف دارويي نيز دارند و به حفظ سلامتي هم کمک مي کنند. ادويه ها تنوع و فوايد زيادي دارند و هدف مصرف آنها تنها طعم دار کردن غذا نيست، بلکه استفاده از اين چاشني هاي خوش رنگ مي تواند راهي براي تناسب اندام، سلامتي گوارش، تسکين دردها و... باشد.
پودر کاری: این ادویه خوراکی که از ترکیب برگ بو، دارچین، گشنیز، هل، فلفل سیاه، فلفل قرمز، زردچوبه، رازیانه، شبدر و پودر چیلی درست شده است، برای خوشمزه و خوش عطر کردن خورشت ها استفاده می شود. اگرچه پودر کاری به صورت یک ادویه مجزا فروخته می شود، ولی ترکیبات آن در کشورهای مختلف متفاوت است. عنصر اصلی پودر کاری در تمام کشورها زردچوبه است که سبب شده رنگی زیبا و خاصیت فراوانی داشته باشد. این ادویه به دلیل دارا بودن کورکومین که عاملی ضد التهاب و یک آنتی اکسیدان قوی است، باعث کاهش التهاب مفاصل می شود. همچنین روند پیشرفت سرطان پروستات و سرطان روده بزرگ را کاهش می دهد، حافظه را تقویت و از انعقاد خون جلوگیری می کند.
دارچین: یکی از ادویه هایی است که زیاد از آن استفاده می شود. دارچین معمولا در غذاهایی که طبعی سرد دارند مثل حلیم، کله پاچه، عدس پلو و ... مورد استفاده قرار می گیرد. این ادویه که یکی از خوشبوترین ادویه هاست، به کاهش قند خون، کلسترول و تری گلیسیرید کمک می کند. ترکیبات آنتی اکسیدانی موجود در دارچین از التهاب جلوگیری می کند. از دیگر خواص دارچین می توان به درمان بیخوابی، خوشبوکننده نفس، افزایش طول عمر، کاهش وزن و درمان جوش، آکنه و لک، بهبود رنگ چهره و... اشاره کرد.
زنجبیل: یکی دیگر از ادویه های پراستفاده و مقوی زنجبیل است. محققان خواص این ادویه را ثابت کرده اند و بر این باورند که خواص زنجبیل برای سلامتی، بسیار بیشتر از گیاهان دارویی دیگر است. این ادویه خاصیت ضدتهوع دارد و معمولا از آن برای از بین بردن حالت تهوع ناشی از شیمی درمانی استفاده می کنند. زنجبیل در درمان سرطان روده موثر است و مانند آسپرین باعث کاهش التهاب روده می شود. از دیگر خواص این ادویه پراستفاده علاوه بر موارد بالا می توان به محافظت از کبد، جلوگیری از تجمع چربی، افزایش ترشح بزاق، جذب مواد مغذی و... اشاره کرد.
فلفل قرمز: فلفل قرمز سرشار از ویتامین C است و خاصیت آنتی اکسیدانی دارد. این ادویه اثر شیمیایی موادی را که به بافت های بدن آسیب می رسانند، خنثی می کند و باعث سلامت قلب و افزایش گردش خون می شود. علاوه بر این، فلفل قرمز متابولیسم بدن را بالا می برد و به کالری سوزی بیشتر کمک می کند. از دیگر خاصیت های فلفل قرمز می توان به تسکین درد، جلوگیری از زخم معده، پیشگیری از دیابت و تسریع در هضم غذا اشاره کرد. از این چاشنی خوشرنگ در بعضی از پمادها برای تسکین دردهای عضلانی و مفاصلی نیز استفاده می شود.
فلفل سیاه: فلفل به عنوان پادشاه ادویه ها تاریخچه ای طولانی دارد. در گذشته از این ادویه به عنوان واحدی برای معاملات مانند پول در هند استفاده می شد و حتی ارزشی به اندازه طلا داشت. این فلفل که نقش زیادی در طعم دار کردن غذ اها دارد، دارای خواص شگفت انگیزی است. فلفل سیاه خاصیت آنتی بیوتیکی دارد، به همین دلیل برای درمان سرماخوردگی بسیار مفید است. استفاده از این فلفل به صورت روزانه به درمان بیماری های سخت از جمله سرطان کمک می کند. از دیگر خواص این ادویه سیاه می توان به جلوگیری از پوسیدگی دندان، تنظیم فشار خون، سلامت پوست و مو، افزایش سوخت و ساز بدن و جلوگیری از تولید رادیکال های آزاد اشاره کرد. از فلفل سیاه در تهیه انواع خورش ها استفاده می شود. برای اینکه از کیفیت فلفل سیاه مطمئن باشید، می توانید آن را نسابیده تهیه کنید و خودتان در داخل خانه آن را بسابید و با خیال راحت به غذاهایتان اضافه کنید.
زردچوبه: ادویه ای است که در بیشتر غذاها از آن استفاده می کنند. برای از بین بردن بوی زهم گوشت قرمز، مرغ و ماهی هم از زردچوبه کمک می گیرند. این ادویه زردرنگ، دارای ترکیب شیمیایی کورکومین است که به عنوان یک آنتی اکسیدان قوی می توان از آن بهره برد. همچنین زردچوبه خاصیت ضدالتهابی دارد، عملکرد مغز را بهبود می بخشد و از آلزایمر جلوگیری می کند. مصرف آن خطر حمله قلبی و سرطان را کاهش می دهد، در کاهش افسردگی موثر است، سیستم ایمنی بدن را تقویت می کند. کرم روده را از بین می برد، باعث کاهش طبیعی فشار خون می شود و...
زیره: این ادویه دلپذیر طعم تندی دارد. زیره دارای سه رنگ سفید، سیاه و کهربایی است. میوه های این گیاه حاوی دانه هایی هستند که تنها بخش خوراکی آن را تشکیل می دهند. از این ادویه سه رنگ در سراسر دنیا استفاده می شود. دانه های زیره ارزش دارویی زیادی دارند و به عنوان تسریع کننده گوارش از آنها استفاده می شود. همچنین ارزش تغذیه ای این ادویه بسیار بالا ست، یعنی هر ۱۰۰ گرم زیره، سرشار از ویتامین ها و مواد معدنی بی شمار است. زیره حاوی آهن، کلسیم، منیزیوم، منگنز، فسفر، سدیم و روی فراوان است. از مهم ترین فواید آن می توان به درمان سرماخوردگی، کم خونی، بیخوابی، اختلالات تنفسی، درمان یبوست، سم زدایی بدن، دفع خارش و... اشاره کرد.
پودر سیر: یک طعم دهنده قوی است که کاربرد زیادی در آشپزخانه های ایرانی دارد. طبیعت سیر گرم است و ضدباکتری بودن و قدرت چربی سوزی این ادویه باعث مصرف زیاد آن شده است. این ادویه پرکاربرد، رادیکال های آزاد و فلزات سنگین را از بدن دفع می کند، کلسترول را پایین می آورد، مواد مغذی فراوان، اما کم کالری دارد و...
ادویه های مخلوط
علاوه بر ادويه هاي پرکاربردي که به آنها اشاره کرديم، ادويه هاي مخلوط هم که از ترکيب چند ادويه تهيه مي شود، چاشني دلچسبي است.
تاکو ادويه اي مکزيکي است که از ترکيب پودر چيلي، زيره، پودر پياز و سير، پونه، پاپريکا و نمک دريايي درست مي شود که مي توان آن را روي گوشت چرخ کرده يا مرغ پاشيد و به آنها طعم داد.
ادويه ايتاليايي نوع ديگري از ادويه مخلوط است که از آن در پخت لازانيا، اسپاگتي، پارمزان بادمجان و پارمزان مرغ استفاده مي کنند و از ترکيب رزماري، ريحون، آويشن، پونه و پودر سير تهيه مي شود.
ادويه ها با وجود خواص و طعم خوبي که دارند، اما براي برخي افراد عامل آلرژي هستند. بنابراين افرادي که به ادويه حساسيت دارند، بايد مراقب باشند و در مصرف غذاهايي که در آنها از ادويه ها استفاده شده، دقت کنند.
زعفران گیاهی پرخاصیت
زعفران ماده غذايي باارزشي است که به مقدار کم از گياه زعفران برداشت مي شود. جالب است بدانيد که از هر 100 تا 200 هزار گياه زعفران، حدود 5 كيلوگرم گل زعفران به دست مي آيد.
ايراني ها از اين ماده غذايي باارزش معمولا به عنوان چاشني و رنگ دهنده غذا استفاده مي کنند. زعفران علاوه بر اينکه به عنوان يک چاشني مورد استفاده قرار مي گيرد، داراي خواص زيادي است.
ارزش غذايي
اين گياه پرخاصيت به كاهش چربي و كلسترول خون، تقويت معده و هضم غذا مي کند و از آن در درمان دردهاي لثه نيز مي توان به عنوان يک مسکن استفاده کرد. زعفران آرام بخش، اشتهاآور، ضداسپاسم، پيشگيري كننده بيماري هاي قلبي و سرطان، تقويت کننده حافظه و كاهش دهنده فشار خون است. از زعفران در درمان بيماري آسم، بيماري هاي پوستي، بيماري هاي چشم، عفونت ادراري، يرقان، رفع نفخ شكم، درمان کم خوني و... استفاده مي شود. همچنين به هضم غذا نيزکمک مي کند.
پيشگيري از بيماري ها
بر اساس تحقيقات، زعفران از بروز افسردگي پيشگيري مي کند و با داشتن خواص ضدافسردگي در طب سنتي، مصارف بالايي دارد. در پيشگيري از ابتلا به آلزايمر و پارکينسون نيز موثر است.
زعفران به دليل داشتن کاروتنوئيد در حفظ سلامت چشم ها موثر است. به اين صورت که با افزايش جريان خون در قسمت شبکيه چشم، از آسيب وارده در اثر پيري و سالخوردگي پيشگيري مي کند.اين گياه پرخاصيت با داشتن مواد آنتي اكسيداني، خواص ضدسرطاني داشته و با جمع کردن راديکال هاي آزاد علاوه بر اينکه از سرطان پيشگيري مي کند، باعث ترميم مولكول هاي دي ان اي آسيب ديده نيز مي شود.
نگهداري از زعفران
زعفران را بايد دور از نور و رطوبت نگهداري کرد. بهتر است آن را در ظروف شيشه اي يا فلزي دربسته نگهداري کنيد. در صورت باز ماندن در ظرف، اين ماده خاصيت دارويي و کيفيت خود را از دست مي دهد.
نکته: توجه داشته باشيد که استفاده بيش از حد از اين گياه باعث استفراغ، كاهش ضربان قلب، خون ريزي از بيني، خون ريزي از پلك ها، سرگيجه، بي حالي، زردي پوست و عوارض خطرناك مي شود.
* زنان باردار در سه ماه اول حاملگي نبايد از آن استفاده کنند، زيرا براساس تحقيقات انجام شده باعث سقط جنين مي شود.
* زعفران بيش از 5 گرم براي هر نفر در ماه مضر است. ميزان مصرف متعادل اين گياه 3 گرم براي هر نفر در ماه است.