در جلسه نمايندگان موزه هاي نفت با كانون بازنشستگان اين صنعت مطرح شد؛
موزه های نفت، فرصتی برای بهره برداری از تجربيات پيشكسوتان
پيشكسوتان و بازنشستگان صنعت نفت، گنجينه عظيمي از دانش و تجربه هستند كه تاكنون در شناسايي و بهره گيري از دانش آنها، براي پيشبرد اهداف اين صنعت كوتاهي شده است. موزه هاي نفت فرصتي مناسب را براي به کارگيري اين تجربيات فراهم کرده است. نشست مشترك نمايندگان مديريت موزه ها و مركز اسناد صنعت نفت با اعضاي هيات مديره كانون صنفي كارمندان بازنشسته صنعت نفت ايران (تهران مركز) برگزار شد. در اين جلسه، محمدرضا جواهري، مشاور مدير موزه ها و مركز اسناد صنعت نفت، با تاكيد بر اين كه فعاليت موزه هاي نفت، نتيجه زحمات و كوشش هاي بازنشستگان اين صنعت است، افزود: «بي توجهي به اين ظرفيت، مسير راه اندازي موزه هاي صنعت نفت را ابتر خواهد گذاشت. در حال حاضر براي ما اين بستر وجود دارد كه در حوزه هاي مختلف با كانون بازنشستگان همكاري داشته باشيم.»
وي با اشاره به طرح هاي موزه اي كه قرار است در مديريت موزه ها و مركز اسناد صنعت نفت به اجرا درآيد، گفت: «اطلاعاتي كه تاكنون در اين زمينه تهيه شده، بايد به سناريوهاي نمايشي تبديل شود. براي اين كار علاوه بر مستندات، به مشاوره پيشكسوتان و صاحب نظراني كه در حوزه هاي كاري خود كارشناس هستند، نياز خواهد بود.» حشمت اله منعم، ديگر مشاور مدير موزه ها و مركز اسناد صنعت نفت نيز با اشاره به اينكه 5 خرداد امسال، صنعت نفت 111 ساله شد، گفت: «متاسفانه تا چند سال پيش، در حفظ اين ميراث بشدت ضعيف عمل شد، علاوه بر اين در گزارش دهي و شناساندن فعاليت هاي صنعت نفت به همه مردم موفق نبوديم.»
وي افزود: «اين در حالي است كه كاركنان صنعت نفت با تلاش و مشقت هاي فراوان، اين صنعت را كه بودجه كشور از طريق آن تامين مي شود، اداره مي كنند.»
همچنين حسين كاشفي، رئيس هيات مديره كانون بازنشستگان صنعت نفت با اشاره به سابقه آموزش در بخش هاي مختلف اين صنعت، گفت: «نفت از سابقه اي ديرينه در امر آموزش برخوردار است. براي مثال حتي در زمان جنگ نيز نيروهاي صنعت نفت در زمينه آموزش غواصي به نيروهاي سپاه پاسداران كمك مي كردند.»
وي با تاكيد بر ضرورت تداوم همكاري كانون با موزه هاي نفت در خصوص استفاده از تجربيات گرانبهاي بازنشستگان افزود: «در اين زمينه فراخوان هايي از طريق نشريات و سايت هاي مرتبط با بازنشستگان نفت منتشر شده است.»
در اين نشست همچنين رئيس كميته تخصصي آموزش كانون صنفي كارمندان بازنشسته صنعت نفت، با اشاره به اقدام هاي اين كانون در زمينه توانمندسازي بازنشستگان و افزايش روحيه آنان گفت: «كميته هاي دهگانه اي در كانون تشكيل شده كه فعال كردن كاركنان نفت پس از بازنشستگي و جلوگيري از سرخوردگي آنان، در دستور كار جلسات اين كميته ها قرار گرفته است.»
علي نادري با اشاره به لزوم بهره برداري از مديريت دانش و توليد علم يادآور شد: «متاسفانه در اين زمينه زيرساخت هاي لازم وجود ندارد و ضعف در مكتوب كردن و ثبت و ضبط اقدام هايي كه انجام شده، به چشم مي خورد.»
رئيس كميته آموزش كانون بازنشستگان همچنين با اشاره به اهميت مستندسازي گفت: «كميته آموزش كانون بازنشستگان، جزوه اي را در اين زمينه و با موضوع راه و روش درست مستندسازي، تدوين و آماده كرده است.»
رئيس اداري و پشتيباني كانون بازنشستگان صنعت نفت نيز در بخش ديگري از اين نشست با اشاره به چشم انداز مثبت همكاري كانون و موزه هاي نفت در زمينه پيشبرد اهداف اين دو نهاد افزود: «در جمع آوري اين اطلاعات مي توان از نيروهاي باتجربه و پرسابقه بهره گرفت. موضوعات بسياري در صنعت وجود دارد كه قابل پژوهش و بررسي است. به عنوان مثال، ساختار سازماني نفت چگونه شكل گرفته، مبناي استخدام يا پرداخت حقوق و همچنين مبناي اضافه كاري، نحوه تعيين حقوق پايه و دستمزد چه بوده است؟و ...» رحمت اله رحيمي افزود: «به عنوان مثال نخستين سيستم هاي پرداخت حقوق در اوايل دهه 20 خورشيدي غيرنقدي و از طريق «رشن» بوده است يا مواردي مثل فوق العاده ارتفاع كه در نفت رايج بوده است و شايد افراد زيادي از آن اطلاع نداشته باشند.» وي با اشاره به ظاهر خشن صنعت نفت يادآور شد: «شايد كار و فعاليت در مناطق دور از دسترس، مثل سكوهاي حفاري و مناطق نفتي، نمونه هايي از زندگي در شرايط سخت و دشوار باشد؛ اما در همين صنعت، ادبيات، شعر و موسيقي را داريم. هنرهايي كه سابقه زيادي در صنعت نفت دارد و بايد به آنها پرداخته شود.»
دبير كميته هاي تخصصي كانون بازنشستگان صنعت نفت با تاكيد بر اينكه موزه و كانون، دو مجموعه اي هستند كه مي توانند مكمل يكديگر باشند، بر ايجاد بانك اطلاعاتي و كارگروه هاي مشترك تاكيد كرد و افزود: «تشكيل كميته هاي تخصصي با موضوعات مختلف، مي تواند با دعوت از بازنشستگاني كه زماني در واحدهاي مربوطه كار مي كردند، صورت گيرد.»
در پايان اين نشست نيز محمدرضا جواهري با اظهار اميدواري نسبت به اينكه كانون بازنشستگان در شناسايي افراد پيشكسوت نيازهاي مشاوره اي موزه هاي نفت را رفع كند، گفت: «نيروي انساني، گنجينه هاي ارزشمندي هستند كه اهميت آنها اگر از اشيا و اسناد بيشتر نباشد، كمتر نيست. ما درصدد هستيم در موزه هاي نفت، فضاهايي را تدارك ببينيم تا پيشكسوتاني كه در حوزه هاي مختلف فعال بوده اند، بتوانند تجربيات خود را به اشتراک بگذارند.»
وي همچنين به ايجاد طرحي براي استفاده از بازنشستگان و پيشكسوتان داوطلب، به عنوان راهنما در بخش هاي مختلف موزه هاي نفت اشاره و اظهار اميدواري كرد که اين اقدام در موزه هاي نفت عملي شود.
یک پیشکسوت نفتی یادگارهای خود را به موزه نفت اهدا کرد
یک پیشکسوت نفتی که از سال 1354 تا 1386 به مدت 32 سال در این صنعت فعالیت کرده است، یادگاری های دوران خدمت خود را به موزه نفت اهدا کرد. به گزارش روابط عمومی موزه ها و مرکز اسناد صنعت نفت، حسن لطفعلی پور که از طریق کانون بازنشستگان صنعت نفت اصفهان با موزه نفت آشنا شده است، مدارکی را شامل دفترچه بيمه متعلق به سال 1350، مدرک فوق دیپلم در انستیتوی تکنولوژی اهواز در سال 1351، كارت شناسايي نيروگاه گازي بندرعباس و حكم استخدام در شركت مهندسان مشاور مونتكو ايران به تاریخ 1352، مکاتبه با خانم فليتچر، استاد زبان انگليسي شركت مونتكو در نیروگاه بندرعباس، كارت شناسايي موقت پالايشگاه نفت اصفهان در سال 1375 و تعدادی تصویر قدیمی را به موزه ها و مر کز اسناد صنعت نفت اهدا کرد. لطفعلی پور که در سال 1329 در اهواز متولد شده و پدرش کارمند پالایشگاه آبادان بوده است، در مورد نحوه ورود خود به صنعت نفت می گوید: «من در سال 1349 از هنرستان فنی اهواز در رشته فلزکاری، مدرک دیپلم خود را دریافت کردم. چند ماهی نیز با شرکت بين المللي مونتکو که در نیروگاه بندرعباس فعالیت می کرد، همکاری داشتم، تا اینکه پس از دریافت مدرک فوق دیپلم در انستیتوی تکنولوژی اهواز در رشته ریاضی و طبیعی، در دی سال 1354 در اداره آموزش مناطق نفت خیز جنوب مشغول به کار شدم.» وی تا سال 1375 در اداره آموزش شرکت مناطق نفت خیز خدمت می کرد و از آن پس به پالایشگاه بندرعباس منتقل می شود. این پیشکسوت نفتی سرانجام در سال 1386 با سمت مسؤول ایمنی و آتش نشانی شرکت گاز استان یزد به افتخار بازنشستگي نائل شد. لطفعلی پور که در حال حاضر دوران بازنشستگی را در اصفهان می گذراند، در مورد انگیزه خود از اهدای یادگارهایش به موزه نفت می گوید: «احساس می کنم موزه نفت، می تواند به عنوان پلی میان این صنعت و مردمی که در خارج از آن هستند، ايفاي نقش كند. از طريق موزه نفت افراد جامعه مي توانند با ویژگی ها و خصوصيات کار در صنعت نفت آشنا شوند. من به سهم خود خیلی خوشحال هستم که می توانم در این زمینه قدم كوچكي بردارم و مطمئن هستم همه بازنشستگان نفت براي حفظ خاطرات و يادگارهاي اين صنعت، هر كاري از دستشان بربيايد، انجام می دهند.»
از چشمه سیاه تا طلای سیاه
موزه نفت کانادا در محل نخستين چاه تجاري نفت در آمريکاي شمالي، يعني شهر لمبتون در ايالت اونتاريو واقع شده و داستان پيشروان صنعت نفت اين کشور را روايت مي کند.
مردم لمبتون در منطقه اي به نام «چشمه سياه» از ديرباز با مايعي سياه که از آن براي عايق کردن قايق هاي شان استفاده مي کردند، آشنايي داشتند؛ اما در سال 1858 بود که حفاري شخصي به نام جيمز ميلر ويليامز براي آب، به نفت رسيد!
کشف ويليامز سبب شد که بزودي نخستين هجوم براي کشف نفت در آمريکاي شمالي شکل گيرد و نام اين محل به «چشمه نفت» تغيير يابد. در سال هاي پس از کشف نفت در منطقه لمبتون، با حضور هزاران نيروي کار به منطقه صنعتي مهمي تبديل شد.
معرفي بخشي مهم از تاريخ کانادا
موزه نفت کانادا، با هدف به تصوير کشيدن و معرفي بخش مهمي از تاريخ اين کشور ايجاد شده است. بازديد از موزه با نمايش يک فيلم ويديويي کوتاه آغاز مي شود که با زباني هنرمندانه، سرگذشت کشف نفت و تاريخ منطقه را روايت مي کند.
نخستين چاه تجاري نفت در آمريکاي شمالي، نخستين شرکت نفتي و نخستين پالايشگاه در جهان، از جمله عناويني است که دست درکاران موزه نفت کانادا، آنها را به عنوان تاريخ صنعت نفت منطقه معرفي مي کنند.
اين موزه علاوه بر بخش هاي داخلي همچون گالري ها، از بخش هايي در فضاي آزاد هم برخوردار است که با حفظ بناهايي که قدمت آنها به سال ها قبل مي رسد، شکل گرفته است؛ هر چند بازديد از بخش هاي بيروني در برخي فصول سال و با توجه به شرايط آب و هوايي امکانپذير نيست.
حفاري با دست
از جمله بخش هاي ديدني موزه، چاه نفتي است که به عنوان نخستين چاه تجاري نفت در آمريکاي شمالي از آن نفت استخراج شد. در اين بخش مي توان بسياري از تجهيزات را ديد که در حفاري هاي قديمي مورد استفاده قرار مي گرفته است؛ حفاري هايي که غالبا با دست انجام مي شده و گاه تا عمق 60 پايي زمين مي رسيد.
موزه نفت کانادا، همچنين به معرفي افراد تاثيرگذار در صنعت نفت اين کشور مي پردازد، از جمله هنري فربنک که در سال 1861 کمپاني فربنک را در لمبتون کانتي بينان گذاشت که اکنون به عنوان قديمي ترين کمپاني نفتي در جهان شناخته مي شود.
فربنک همچنين مبتکر برخي روش ها در حفاري و استخراج نفت از چاه به وسيله موتورهاي بخار بود که بخشي از فضاي باز موزه به نمايش آنها اختصاص يافته است.
اقلامي با حداقل 50 سال قدمت
در گالري هاي موزه تجهيزات قديمي اکتشاف، حفاري، پالايشي و ... به نمايش درآمده است؛ البته نمايش آثار در اين موزه از قواعدي پيروي مي کند که از جمله آنها قدمت حداقل 50 سال براي اشياي به نمايش درآمده است. همچنين اقلامي که از نواحي جغرافيايي ديگر جمع آوري شده، بايد نقش يا ارتباطي با صنعت نفت در اين منطقه داشته باشد.
البته در مورد قدمت اشيا، استثناهايي هم وجود دارد و آن در مواردي است که يک شي يا سند از ارزش تاريخي خاصي برخوردار بوده يا وجود آن با حادثه اي مهم در صنعت نفت کانادا پيوند خورده باشد که در آن صورت، با وجود نداشتن قدمت لازم نيز قابليت نمايش در موزه را کسب خواهد کرد.
به طور ايده آل، اقلامي قابل اضافه شدن و نمايش در موزه است که به مهم ترين جنبه زندگي مردم منطقه و وقايعي که لمبتون کانتي به خاطرآنها شناخته شده و شهرت يافته، بپردازند.
موزه نفت کانادا که اکنون يک مکان تاريخي ملي در اين کشور به شمار مي آيد، حفاظت از فرهنگ و ميراث تاريخي اين کشور و انتقال آنها را به نسل هاي آينده به عنوان اهداف خود مطرح ساخته است.
موزه «پمپ بنزین دروازه دولت» با حضور شهردار تهران گشایش می یابد
مدير موزه ها و مرکز اسناد صنعت نفت از برگزاري آيين گشايش رسمي موزه «پمپ بنزين دروازه دولت» در نخستين روز از فصل تابستان سال جاري (شنبه، يکم تير 1398) خبر داد. به گزارش روابط عمومي موزه ها و مرکز اسناد صنعت نفت، اکبر نعمت الهي ضمن اعلام اين خبر گفت: آيين گشايش سومين موزه از طرح موزه هاي صنعت نفت با حضور پيروز حناچي، شهردار تهران و جمعي از مديران ارشد صنعت نفت، مديران سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري، مديران و كاركنان شهرداري، بازنشستگان و پيشکسوتان نفتي برگزار مي شود. وي پمپ بنزين دروازه دولت را سومين جايگاه عرضه سوخت در تهران و يکي از معدود جايگاه هاي به جا مانده از نسل پمپ بنزين هاي نخستين در کشور معرفي کرد و افزود: جايگاه شماره 6 تهران که ساخت آن به دهه 10 خورشيدي بازمي گردد، در مرداد سال 96 به شماره 31711 در فهرست آثار ملي سازمان ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري به ثبت رسيد و بزودي در معرض نمايش عموم قرار مي گيرد.
به گفته نعمت الهي، معرفي تاريخ جايگاه هاي توزيع سوخت در کشور، نمايش اشيا و اسناد مرتبط با چرخه تحول پخش فراورده هاي نفتي از ابتدا تا کنون، شيوه بارگيري، حمل و تخليه سوخت در جايگاه هاي عرضه و... از اهداف تعريف شده براي اين موزه به شمار مي رود.
موزه پمپ بنزين دروازه دولت تهران پس از موزه هاي «بنزين خانه» و «کارآموزان صنعت نفت» آبادان به بهره برداري مي رسد.