نگاهي به دلايل پوچ بودن تحريم ها عليه صنعت پتروشيمي ايران
تاب آور و تحریم شکنیم
مشعل دولتمردان آمريکا و در راس آن رئيس جمهور اين کشور پس از خروج يک جانبه از توافق برجام، تلاش هاي زيادي مبني بر فشارهاي اقتصادي در ابعاد مختلف داشته است و اين هدف را از بزرگترين حوزه هاي اقتصادي از جمله فروش نفت شروع کرد و در ادامه به سراغ بخش هاي ديگر صنعت نفت آمد. دولت امريکا از چند ماه قبل موضوع تحريم صنعت پتروشيمي ايران را مطرح و بسياري از حوزه هاي قبلي اين تحريم را هم تشديد کرد. دوم ارديبهشت ماه بود که دولت امريکا در بيانيه اي اعلام کرد معافيت از تحريم هاي نفتي ديگر تمديد نخواهد شد و اين موضوع براي اين است که صادرات نفت ايران به صفر برسد و به سبب حذف اصلي ترين محل درآمد، دولت ايران دچار مشکلات جدي شود. اما خوب است يادمان بماند که صنعت نفت ايران و در ذيل آن صنعت پتروشيمي در حداقل يک دهه گذشته تحت تاثير تحريم هاي ظالمانه بوده اند و در همين شرايط توانسته اند به بيشترين سطح از درآمدهاي متصور در صنعت پتروشيمي دست پيدا کنند و تعداد قابل توجهي از واحدهاي جديد و عظيم پتروشيمي در همين مدت به بهره برداري رسيده اند. صنعت پتروشيمي روزهاي سخت تحريم از حدود 1379 به بعد و تاکنون را فراموش نکرده و نمي کند؛ تحريم هايي که از سال 91 ابعاد بيشتري به خود گرفتند و اين اميدواري وجود داشت که پس از برجام و متناسب با قول هاي داده شده، بسياري از اين محدوديت ها برداشته شود اما تحولي رخ نداد.
مقابله با تحریم ها عرصه خوبی برای اقتصاد مقاومتی
این حوزه به خوبی می تواند عرصه ای برای اقتصاد مقاومتی و تولید داخلی و بومی سازی بسیاری از محصولات باشد که جوانانمان را هم مشغول به کار و راضی نگه می دارد و از قدیم هم گفته اند وقتی بازاری شلوغ و پر کار باشد مشتری ها جای دور نمی روند. با توجه به ارزآوری صنعت پتروشیمی و استقبال و جایگاهی که مجموعه های پتروشیمی در بورس دارند، باید بتوان از این ظرفیت به بهترین نحو استفاده و اشکالات، سوء استفاده ها و خلاء های این حوزه را بر طرف کرد. شرکت های پتروشیمی و به خصوص آنهایی که از مدتها قبل خصوصی شده اند، به خوبی تجربه و تخصص کافی برای محصولاتشان را پیدا کرده اند.
حضور امیدوارکننده جوانان و استارت آپ ها
اگرچه بسیاری از کارشناسان و مسئولان صنعت نفت، پتروشیمی را صنعتی تحریم پذیر نمی دانند و در این مدت به پوچی این تلاش های خصمانه تاکید کرده اند با وجود این از مدت ها قبل، صنعت پتروشیمی کمیته ای مجزا را برای بررسی ابعاد این تحریم ها تعیین کرد تا اثرات این محدودیت ها را روی سه حوزه مجزای واردات تکنولوژی و کاتالیست های مورد نیاز، سرمایه گذاری و توسعه صنعت پتروشیمی و مهمتر از همه در بخش فروش و صادرات مورد ارزیابی قرار دهد. مسئله مهم و قابل توجه این است که در دو حوزه اولیه با توجه به توان داخلی بالایی که صنعت نفت ایران و حوزه پتروشیمی در این سال ها به دست آورده است، نگرانی چندانی وجود ندارد و حضور نیروهای جوان در استارت آپ ها و شرکت های دانش بنیان که با حمایت های مستقیم وزارت نفت فعال هستند، امید بیشتری در این حوزه است. در این میان حضور نیافتن شرکت های خارجی و عدم تعهداتشان به توافقات و قراردادها اگرچه در ابتدا مشکلاتی را ایجاد کرد اما چشم بسیاری از صنایع را به ناپایدار بودن این توافقات باز کرد.
هر پروژه جدید به معنای انقلابی گری است
رئیس جمهور در جریان افتتاح طرح های پتروشیمی که سال گذشته در عسلویه اتفاق افتاد گفت: «آغاز به کار این طرح ها نشان دهنده حرکت صحیح ما در مسیر تلاش و ایثار است و ضمن ایجاد اشتغال و افزایش تولید نیاز داخل هم تامین خواهد شد. در صنعت پتروشیمی سرمایه گذاری میلیارد دلاری انجام شده و امیدواریم سود میلیارد دلاری نیز پیش روی ایران باشد. هر پروژه ای که امروز کلنگ زده شود، به معنای انقلابی گری و تلاش برای عزت ایران و افتتاح پروژه به معنی تداوم تلاش ملت به سمت توسعه است. در شرایطی که فشار و تحریم غیر قانونی وجود خواهد داشت، ما سه طرح مهم پتروشیمی افتتاح می کنیم، یعنی ملت ایران در برابر دشمن پیروز شده است. طرح های امروز در دوران تحریم آغاز شده است و در دورانی که دشمن به دنبال اجرای تحریم جدید است، افتتاح شده است و دشمن به دنبال قطع امید و تلاش و حرکت ما و هدف آن جلوگیری از ایران عزت مند و مستقل است؛ این در حالی است که در دولت دوازدهم ۱۴ طرح بهره برداری شده و این روند تا پایان دولت نیز ادامه خواهد داشت.»
پتروشیمی تاب آوری بالایی دارد
با اینکه هنوز مهمترین چالش ها در مورد حوزه فروش محصولات پتروشیمی در بالادست و پایین دست وجود دارد اما خاصیت و شرایط این صنعت به شکلی پویا و خود انگیخته این نگرانی را رفع می کند و این همان حرفی است که بهزاد محمدی، معاون وزیر نفت در امور پتروشیمی در جریان نمایشگاه نفت امسال در پاسخ به سوالی درباره تحریم های پتروشیمی بدون نگرانی مطرح کرد. او گفت: از نظر ما پتروشیمی صنعتی تحریم پذیر نیست و تاب آوری بالایی دارد، اما باید خودمان را برای هر اتفاق و شرایطی آماده کنیم. فروش محصولات پتروشیمی در مقابل فروش نفت شرایط متفاوتی دارد و به عنوان نمونه همچون نفت مبادی مشخص صادراتی و نفتکش های عظیم قابلیت ردیابی ندارد. در عین حال پتروشیمی حداقل ۳۵۰ نوع محصول با صدها خریدار به ده ها مقصد صادراتی دارد و به همین دلیل انعطاف پذیری اش بالاست. به عبارتی صنعت پتروشیمی شرایط مختلفی در حمل زمینی و دریایی دارد و تنوع محصول و مشتری نمی گذارد این صنعت تحریم پذیر باشد. مدیرعامل شرکت ملی صنایع پتروشیمی همین چند رو قبل هم در حالی که خبر از افتتاح های جدید و برنامه های اجرایی پیش رو و آمارهای صادراتی می داد، مجددا تاکید کرد: بحث تحریم موضوع جدیدی برای صنعت پتروشیمی نیست و از سال ۹۲ صنعت پتروشیمی درگیر این مسائل است و اتفاقا در همین شرایط توانستیم تولید و فروش متناسبی داشته باشیم. از نظر ما تحریم های اعمال شده برای صنعت پتروشیمی اثری بر بخش تولید و صادرات ما نخواهد داشت و ما بدون توجه به تحریم به دنبال توسعه و تولید در این صنعت هستیم.
افتتاح های جدید خاری در چشم دشمنان
این همان نقطه اتکایی است که می توان به آن چنگ زد و دور آن جمع شد؛ انبوهی از ایده ها و برنامه ها و پروژه های در حال اجرا که با افتتاحشان می توانند خاری در چشم دشمنان و تحریم کنندگان باشند. بنا بر آخرین آماری که معاون وزیر نفت در امور پتروشیمی داده است، درآمد کشور از محل فروش محصولات صنعت پتروشیمی در سال گذشته ۱۷ میلیارد دلار بوده است و از ۳۱ میلیون تن تولیدات قابل فروش ۲۲ میلیون تن آن با ارزش ۱۲ میلیارد دلار به ۳۰ کشور مقصد صادر می شود. این آمار یعنی آنقدر تنوع در این بازار وجود دارد که اگر از گوشه ای محدودیت اعمال شود، از گوشه ای دیگر شاهد زایشی بزرگ خواهیم بود. ضمن اینکه در حال حاضر ۶۴ واحد پتروشیمی با پیشرفت ۲۰ تا ۹۹ درصد هم در کشور در حال اجرا هستند که شش طرح آن تامین خوراک با ظرفیت ۱۵ میلیون تن و پنج پروژه نیز زیرساختی است. این پروژه ها تا سال ۱۴۰۳ به بهره برداری می رسند و ظرفیت تولیدات پتروشیمی کشور با افزایش ۹۰ تا ۹۵ درصدی به ۱۳۰ میلیون تن در سال می رسد. می توان این توان و ظرفیت اجرایی شده را متوقف کرد؟ این ظرفیت ها با اتکا و امید جوانان ایرانی شروع به کار کرده اند و برای نگداهشت آنها هم همان جوانان با پشتکار ایستاده اند.
تحریم ها نمایش سیاسی است
مدیرعامل شرکت ملی صنایع پتروشیمی ایران تحریم های اعمال شده ازسوی آمریکا علیه صنعت پتروشیمی ایران را نمایشی سیاسی دانست که اثری بر تولید و صادرات محصولات این صنعت نخواهد داشت. سخنگوی وزارت امور خارجه هم نسبت به تحریم های جدیدی که وزارت خزانه داری آمریکا از ۱۷ خردادماه علیه بخش پتروشیمی ایران و به خصوص بزرگ ترین هلدینگ پتروشیمی یعنی خلیج فارس اعمال کرده است، واکنش نشان داد و تحریم شرکت های پتروشیمی ایران از سوی آمریکا را محکوم کرد و آن را مصداق تروریسم اقتصادی دانست. سیدعباس موسوی این اقدام رژیم آمریکا را به شدت محکوم کرد و آن را مصداق تروریسم اقتصادی و در ادامه خصومت های مستمر کاخ سفید علیه ملت ایران دانست. درباره نگرانی های تحریم دستورعمل های زیادی داده شده که بسیاری از آنها ناگفته و نانوشته اجرایی می شوند و نباید با دست باز در مقابل دشمن بازی کرد اما مسئله حائز اهمیت و مشخص این است که صنعت پتروشیمی با ادامه گسترش هزاران واحد صنعتی و تولیدی و صنفی در صنایع پایین دست پتروشیمی به راحتی می تواند کمر تحریم ها را بشکند.